Zwangerschap: Lichamelijke veranderingen tijdens zwangerschap Flashcards
Lichamelijke veranderingen tijdens zwangerschap (10)
- Stofwisseling
- Gewicht
- Ademhaling
- Nieren
- Vochtopstapeling
- Tandvlees
- Spijsvertering
- Bloed
- Bloedsomloop
- Huid
Stofwisseling in zwangerschap
1.Anabole fase
- Fase van weefselaanmaak
- Bouwstoffen nodig
- Eerste en tweede trimester
2.Katabole fase
- Fase van weefselafbraak
- Derde trimester
Anabole fase
- Stijging van eetlust
- Onder invloed van progesteron
- Eetbare en niet-eetbare producten
- Eerste trimester: HCG kan misselijkheid veroorzaken
- Eetlust neemt toe als misselijkheid afneemt - Stijging van insulinesecretie
- Pancreas maakt meer insuline
- Stimulus: prolactine en HPL
- Gevolg: Voedingsstoffen worden in weefsels opgenomen en Toename vetweefsel
–> vrouw stapelt vrij grote massa vetweefsel op in het lichaam, als reserve voor later in de zwangerschap
Katabole fase
- Insulineresistentie
- Lichaam wordt minder gevoelig aan insuline
- Door progesteron, cortisol, HPL en groeihormoon
- Gevolg: energievoorziening voor moeder en foetus verandert - Energievoorziening moeder en foetus
- Moeder zal voornamelijk van vetzuren en ketonzuren leven; en hier energie uithalen
- Foetus: zal voornamelijk energie halen uit ketonzuren en glucose
Schema katabole fase bekijken
Gedaan
Hoe komt glucose in de foetus
Moeder eet en glucose komt vanuit de darm in het bloed
1. Insuline zorgt ervoor dat glucose na de maaltijd w opgenomen in spiercel, vetcel en lever
2. Door insulineresistentie in derde trimester: opname van glucose in spier, lever, vetweefsel wordt onderdrukt
3. Glucose wordt niet meer door moederlijke cellen opgenomen en gaat door de placenta naar de foetus.
–> na maaltijd veel glucose
In nuchtere toestand: bv ‘s nachts. Moeder eet niet
- Foetus zal ook in nuchtere toestand glucose onttrekken uit bloed van moeder.
Schema glucose in zwangerschap bekijken
Gedaan
Veranderingen in gewicht in zwangerschap
- Een zwangere vrouw wordt zwaarder.
- Gemiddelde gewichtstoename in gram over de tijd.
- Verschillende organen en weefsels nemen toe tijdens de zwangerschap
- Gewichtstoename tussen 30 en 40 weken zwangerschap: 0,5 kg per week
- Te veel gewichtstoename: kan wijzen op suikerziekte
- Te weinig gewichtstoename: kan wijzen op probleem met foetus
Veranderingen in ademhaling tijdens zwangerschap
- Ademhalingscentrum zit in hersenstam
- Progesteron stimuleert ademhalingscentrum
- Ademhaling stijgt met 40%
–> zwangere vrouwen ademen 40% meer lucht in en uit. - CO2-aanmaak stijgt met 20% door gewichtstoename
- Door 40% toename ademhaling meer uitademen van CO2 dan er aangemaakt wordt
- CO2 concentratie in bloed moeder daalt
- Belang van daling: foetus kan efficiënter CO2 afgeven aan moeder door groter concentratieverschil
Verkoudheid tijdens zwangerschap
- Neusslijmvlies zwelt op
- Wordt roder, sneller bloeden
- Snurken
- Oorzaak: oestrogenen
Veranderingen in nieren tijdens zwangerschap
- nierfunctie
- afvoerkanalen worden breder
Veranderingen in nierfunctie tijdens zwangerschap
- Toename bloeddoorstroming met 50%
- Slagaders in de nieren worden breder
- Er is meer filtratie van vocht en afvalstoffen
- Er komen meer afvalstoffen in de urine terecht
–> nieren moeten voor twee gaan filteren dus vaker naar toilet - Verminderde reabsorptie van glucose: er kan glucose in de urine van een zwangere vrouw verschijnen
–> glucose in urine is niet altijd diabetisch
Afvoerkanalen van nieren verbreden
voeren urine af van de nieren naar de blaas.
- Door druk baarmoeder: baarmoeder zal afvoerkanalen gedeeltelijk dichtdrukken onderaan: urine loopt trager af en stapelt zich op bovenaan: gedeeltelijke compressie
- Door progesteron
- Gevolg: tragere afvoer van urine
Vochtopstapeling tijdens zwangerschap
- Alle zwangere vrouwen stapelen vocht op
- Opzwellen voeten
- Opzwellen gelaat
Oorzaken vochtopstapeling tijdens zwangerschap
- Relaxine:
- Stimuleert dorstgevoel
- Onderdrukt urineproductie
- Meer water in lichaam zwangere vrouw - Aldosteron (bijnierhormoon):
- Wordt meer aangemaakt in zwangerschap
- Meer opstapeling van zout in lichaam zwangere vrouw
Veranderingen in tandvlees bij zwangerschap
- Tandvleesontsteking door oestrogenen
–> Oestrogenen zorgen voor lichte ontsteking van het tandvlees. - Tandvlees: gezwollen, rood, bloedt makkelijk, kleine gezwelletjes
- Normaliseert na bevalling
Veranderingen in spijsvertering tijdens zwangerschap
Veranderingen in …
1. Slokdarm
2. Darmtransit
3. Galvocht en galstenen
Veranderingen in slokdarm tijdens zwangerschap
Sluitspier moet aan twee voorwaarden voldoen:
1. Voldoende sterk samentrekken
2. Deel onder middenrif moet minstens twee centimeter zijn.
Bij zwangere: twee veranderingen:
1. Progesteron zal sluitspier ontspannen: trekt minder sterk samen
2. De baarmoeder zal de maag en het onderste deel van de slokdarm naar boven duwen: het deeltje onder het middenrif wordt korter.
Gevolg: maaginhoud kan terugkeren naar slokdarm: zure inhoud: kan slokdarm irriteren en leidt tot branderig gevoel: zuurbranden
oplossingen voor reflux tijdens zwangerschap
- Medicatie om maagzuur te neutraliseren
- Hoofdeinde bed hoger leggen
–> inhoud maag loopt minder makkelijk terug
Veranderingen in darmtransit tijdens zwangerschap
Vertraagt tijdens zwangerschap door progesteron
- Voordeel: meer opname van voedingsstoffen
- Nadelen: opgeblazen gevoel, constipatie, aambeien
Veranderingen in galvocht en galstenen tijdens zwangerschap
- Galblaas trekt minder samen door progesteron die spieren van galblaas ontspant
- Verandering galvocht door oestrogenen
–> oestrogenen werken in op de lever
–> bevat meer cholesterol - Gevolgen:
1. Galvocht wordt minder goed vrijgezet
2. Hoger risico op galstenen
Veranderingen in bloed tijdens zwangerschap (5)
Veranderingen in
1. Plasma
2. Rode bloedcellen
3. Witte bloedcellen
4. Bloedstelping
5. Aders
Veranderingen in plasma tijdens zwangerschap
¼ van opgestapeld vocht in zwangerschap is plasma in de bloedvaten
Hoe stijgt volume plasma in de bloedvaten ifv duur zwangerschap
1. Toename volume plasma ifv duur zwangerschap
2. Toename tussen 6 en 34 weken
3. Laatste 6 weken blijft volume plasma constant
Schema van veranderingen in bloed bekijken
Gedaan
Veranderingen in rode bloedcellen tijdens zwangerschap
- Worden geproduceerd door beenmerg
- Stimulus: EPO –> tijdens zwangerschap: meer EPO
- Gevolg: meer rode bloedcellen
- Constant tot 20 weken zwangerschap
- Stijgt geleidelijk tot einde zwangerschap
Twee belangrijke besluiten over total bloedvolume
- Volume RBC stijgt later dan totale bloedvolume
- Volume RBC stijgt minder dan totale bloedvolume
–> Dus: RBC worden verdund
Hemoglobine
eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert
- bevat ijzer
- in zwangerschap: meer transport zuurstof, meer aanmaak hemoglobine, meer ijzer nodig
- ijzer uit voeding: 10% wordt opgenomen; bij ZS: stijgt naar 30%
- gevolg: bloedarmoede: kan leiden tot laag geboortegewicht of tot vroeggeboorte.
–> supplementen geven
Hematocriet
volume van alle RBC gedeeld door totale volume bloed
Veranderingen in witte bloedcellen tijdens zwangerschap
- Embryo/foetus is lichaamsvreemd voorwerp
–> bevat chromosomen van vader - Afweersysteem past zich aan tijdens zwangerschap
–> normaalgezien wordt lichaamsvreemd materiaal afgestoten - Concentratie witte bloedcellen stijgt tijdens zwangerschap
Veranderingen in bloedstelping tijdens zwangerschap
- Lever maakt meer stollingsfactoren onder invloed van oestrogenen
- Belang:
1. Bloeding wordt makkelijker gestelpt
2. Belangrijk bij bevalling - Nadeel: hoger risico op trombose
–> voornamelijk bij operatie vb. keizersnede
Veranderingen in bloedsomloop tijdens zwangerschap
- Hartdebiet: volume bloed dat het hart per tijd in slagaders pompt
- Neemt toe tijdens de zwangerschap met 40%
–> In rust: 5 liter bloed per minuut in de circulatie, Bij ZS: bij LG toename: hartdebiet stijgt naar 7 liter per minuut - Weerstand: weerstand van de bloedvaten die het bloed wegvoeren vanuit de slagaders naar de aders
- Spieren in slagaderwand ontspannen onder invloed van progesteron, oestrogenen, relaxine
Bij zwangerschap: hartdebiet stijgt en weerstand daalt
Verloop van bloedsomloop bij zwangerschap
- Hartdebiet neemt toe tot 20 weken
- Daling van de weerstand moet groter zijn dan de stijging van het hartdebiet
- Dit betekent dat de bloeddruk daalt tot 20 weken zwangerschap omdat de weerstand meer daalt dan hartdebiet stijgt
- Vanaf 20 weken stijgt het hartdebiet verder en is de weerstand minder gedaald.
- Bijgevolg stijgt de bloeddruk en die stijgt tot haar oorspronkelijke waarde
- Bij normale zwangere vrouw stijgt de bloeddruk in de tweede helft van de zwangerschap
Schema verloop van bloedsomloop bij zwangerschap bekijken
Gedaan
Zwangerschapshypertensie
Bij vrouwen met zwangerschapshypertensie is stijging van de bloeddruk meer uitgesproken
- Hoge bloeddruk in de tweede helft van de zwangerschap
- Bij 7% van alle zwangere vrouwen
- Kan evolueren naar pre-eclampsie en eclampsie
Pre-eclampsie
bloedvaten naar de nieren worden aangetast door de hoge bloeddruk
- Gevolg: eiwitten worden gefilterd vanuit het bloed naar het nefron en naar de urine –> minder eiwitten in de bloedvaten.
- Vocht zal uit de bloedvaten treden en vrouw zal abnormaal opzwellen
–> behandeling is bevaling
Eclampsie
hersenbloedvaten worden aangetast door hoge bloeddruk
- Gevolg: stuipen: onwillekeurige samentrekking van de spieren (zoals bij epilepsie)
- Kan complicaties geven: sterven van foetus in de baarmoeder, sterven van de moeder
Veranderingen in aders tijdens zwangerschap
- Voeren bloed weg van de weefsels
- Progesteron: ontspant de aders
–> P maakt geen verschil tussen slagaders en aders - Bloed uit onderste lichaamshelft keert terug via onderste holle ader
1. Uterus: drukt onderste holle ader dicht
2. Bloed keert moeilijker terug
3. Aders zullen meer bloed bevatten - Is de oorzaak van spataders
Pitting oedeem en trombose
Bloed keert minder makkelijk naar hart terug: meer bloed in onderste ledematen: er lekt meer vocht uit: benen en voeten zwellen op (= oedeem)
- Pitting: putje drukken in oedemen
- In de aders kan een trombose optreden: stolsel in de aders door trager stromen van bloed
Supine hypotensive syndrome
Uterus drukt op onderste holle ader
–> terugvloei van bloed van onderste lichaamshelft naar hart neemt af
–> hart pompt te weinig bloed naar hersenen -> duizeligheid
- Oplossing: niet op rug liggen, maar op zij
Veranderingen in huid tijdens zwangerschap
- Hyperpigmentatie
- Hoofdhaar
- Bloedvaten huid
- Talgklieren
- Striemen
Hyperpigmentatie
- Oestrogenen en progesteron stimuleren pigmentatie van de huid
- Bepaalde zones: vb. sproeten, moedervlekken, nek, oksels, tepelhof, linea alba/nigra
- Kleur wordt bepaald door cellen in de huid: melanocyten
- Melanocyten worden gestimuleerd door oestrogenen en progesteron: huid verkleurt bruiner
- Bepaalde zones die sowieso al wat bruiner zijn zullen bruiner worden
Veranderingen in hoofdhaar tijdens zwangerschap
- Hoofdhaar: groeifase, dan rustfase, dan valt haar uit.
- E2 en progesteron remmen overgang avn groeifase naar rustfase: haren gaan meer groeien
- Na bevalling: E2 en progesterone valt weg: placenta valt weg: versnelde overgang van groeifase naar rustfase
- Ongeveer 100 dagen later beginnen haren terug te groeien en oorspronkelijke haren vallen uit
Veranderingen in bloedvaten huid tijdens zwangerschap
- Bloedvaten in de huid zijn gevoelig aan oestrogenen
- Door toename lichaamsgewicht: produceert meer warmte
- Veel warm bloed naar huid: warmteafgifte
vb: spider naevus, rode handpalmen
Veranderingen in talgklieren tijdens zwangerschap
- Worden gestimuleerd door oestrogenen
- Sterke ontwikkeling van talgklieren thv tepels: bescherming van tepel en tepelhof
–> Klieren gaan na bevalling veel talg produceren en tepels en tepelhoven smeren en beschermen tijdens borstvoeding - Klieren van Montgomery
–> meer talg is belangrijk voor tijdens borstvoeding (waarschijnlijk bescherming tegen tepelkloven,…)
Striemen
- Uitrekken huid thv buik, borsten, dijen
- Scheuren onderhuidse vezels
- Rood tijdens zwangerschap
- Wit na zwangerschap
- Hydratatie van de huid
