Week 6 colleges Flashcards
Wat wordt gebruikt voor uitwendige therapie in radiotherapie?
Lineair versnelde stoffen
Wat wordt gebruikt voor inwendige/brachytherapie in radiotherapie?
Gebruik van radioactieve isotopen/stoffen
Welke soorten straling zijn ioniserend?
Cosmisch, gamma en röntgen
Wat is B-straling en wanneer ontstaat het?
Het zijn elektronen die ontstaan als een neutron een proton wordt
Wat is gamma-straling en wanneer komt het vrij?
Het zijn fotonen, bij het herschikken van protonen en neutronen in de kern komt gamma-straling vrij
Waaruit bestaat alfa-straling?
Uit heliumkernen
Wat is een Gray?
J/kg
Hoevee ionisaties ontstaan per cel na 1 Gray?
10.000
Waarom wil je dubbelstrengsbreuken bij bestraling?
Dat is letaal, dan sterven de tumorcellen
Wat is ioniserend vermogen?
Het vermogen om een elektron kwijt te raken/weg te schieten
Wat houdt directe stralingsbeschadiging in en welke straling veroorzaakt dit?
High-LET straling veroorzaakt directe DNA schade
Wat houdt indirecte stralingsbeschadiging in en welke straling veroorzaakt dit?
Low-LET straling veroorzaakt indirecte DNA schade doordat het andere atomen raakt en de radicalen die daar van af komen het DNA beschadigen
Welke straling is high-LET?
alfa-straling
Welke straling is low-LET?
gamma-straling
Hoezo ontstaat er een schouder in de celoverlevingscurve van ongevoelige weefsels?
Deze schouder wordt veroorzaakt door de enkelstrengsbreuken die nog bij een lage dosis kunnen worden hersteld. Bij een hoog genoege dosis ontstaat er echter wel een lineair verband.
Waarom wordt fractionering toegepast?
Dit wordt gedaan zodat het gezonde weefsel ook de kans krijgt om te overleven door ze de tijd te geven om het DNA te herstellen
Hoe heet het als de fracties > 2 Gy zijn?
Hypofractionering
Hoe heet het als de fracties < 2 Gy zijn?
Hyperfractionering
Waarom kun je bij sommige tumoren niet met hogere doses fractioneren?
Omdat het omliggende weefsel te gevoelig is (hoofd-hals regio)
Welke 5 factoren kunnen de stralingsgevoeligheid van een tumor beïnvloeden?
- DNA herstel
- Redistributie van de celcyclus
- Reoxygenatie (hypoxie)
- Repopulatie
- Radiosensitiviteit
Hoe ontstaan hypoxische tumorcellen?
De tumor groeit sneller dan de angiogenese plaatsvindt
Hoeveel dubbelstrengsbreuken ontstaan er per cel door 1 Gray?
40 dubbelstrengsbreuken per cel
Wat houdt acute radiatieschade in?
Tijdens behandeling tot +/- 3 maanden na bestraling, volledig herstel mogelijk
Waarom ontstaat acute radiatieschade?
Snelle proliferatie: minder vermogen tot herstel van de bestralingsschade
Wat houdt late radiatieschade in?
Schade die 3-6 maanden na bestraling optreedt
Welke weefsels zijn laat reagerend op radiotherapie?
Hersenen, ruggenmerg, lever, nier. Traag delende of niet delende stamcellen
Waardoor komt het late manifest van late radiatieschade?
Laag manifest komt doordat het vaak vaatschade is door fibrose of fibrosevorming in zijn algemeenheid
Hoe kun je de therapeutische breedte van radiatiestraling breder maken?
Je geeft biologicals om de tumor gevoeliger te maken en je maakt gebruik van fractionering om het gezonde weefsel minder gevoelig te maken
Welke tumoren zijn radiosensitief?
Seminoom, Hodgkin’s
Welke tumoren zijn radioresistent?
Glioblastoom, sarcoom
Wat is het voordeel van radiosensitieve tumoren?
Grote therapeutische ratio
- Weinig dosis nodig voor controle
- Weinig kans op late weefselschade
Wat houden radiofarmaca in?
Geneesmiddelen zijn radioactief gemaakt
Wat is het nut van het farmacon/de tracer bij radiofarmaca?
Het farmacon leidt de radioactiviteit tot de juiste plek, de radioactiviteit heeft het effect
Welke straling wordt gebruikt voor detectie?
Gamma en bèta+ straling
Welke straling wordt voor therapie gebruikt?
alfa- en bèta- straling
Welk radioactieve element wordt vaak gebruikt in de nucleaire geneeskunde?
Radioactief jodium
Hoe maak je water radioactief?
Water kun je radioactief maken door een zuurstof 16 atoom te vervangen door zuurstof 15
Hoe maak je glucose radioactief?
Glucose maak je radioactief door een hydroxyl te vervangen door een radioactieve fluor
Wat houdt alfa-straling in?
Radioactief verval met deeltjes (massa), twee protonen en twee neutronen
Welke stralingen hebben massa?
alfa- en beta straling
Welk radioactief verval heeft elektromagnetische straling (geen massa)?
gamma-straling
Noem de soorten ioniserende straling van het laagste tot het hoogste doordringende vermogen
alfa-straling -> bèta-straling -> gamma-straling
Noem de soorten ioniserende straling van het laagste tot het hoogste ioniserende vermogen
gamma-straling -> bèta-straling -> alfa-straling
Welk farmacon gebruik je als een receptor op een cel je target is?
Een specifiek eiwit/peptide
Welk farmacon gebruik je als botmetabolisme je target is?
Bisfosfonaat
Welk farmacon gebruik je als de schildklier je target is?
Jodium
Welk farmacon gebruik je als een antigen op een cel je target is?
Een antilichaam
Waaruit bestaat bèta-straling?
Een negatief geladen elektron, wordt gebruikt voor therapie
Wat zijn de 5 stappen van positron emission tomography?
- Positron vertrekt vanuit kern van het radionuclide
- Positron botst tegen een electron in het weefsel
- Positron en electron annihileren
- Massa wordt omgezet in energie
- Energie = 2 fotonen 511 keV (2 fotonen gaat in tegenovergestelde richting)
Wat is het verschil in detectie tussen gammacamera (SPECT) en PET-scanner?
SPECT: gammastralendetectie
PET-scanner: annihilatiefotonendetectie/indirecte positrondetectie (b+)