Week 5 ZO's/VO's Flashcards
Hoe ontstaat spina bifida?
Spina bifida is een aandoening waarbij de wervelkolom en het ruggenmerg zich niet goed ontwikkelen tijdens de zwangerschap.
Het ontstaat doordat de neurale buis, het vroege stadium van het centrale zenuwstelsel van de foetus, niet volledig sluit. Dit kan leiden tot openingen of defecten in de wervelkolom en de onderliggende structuren.
Beide de arcus en de spina van de wervel sluiten niet goed.
Spina bifida is een vorm van een neurale buisdefect, die meestal vroeg in de zwangerschap (meestal rond de derde tot vierde week van de zwangerschap) ontstaat.
Hoe veel botkernen zijn er per wervel? Wat worden deze kernen?
- 3 botkernen per wervel
- Boog bestaat uit 2 botkernen
- Corpus is 1 kern
Waar vinden de meeste aangeboren afwijkingen aan de wervelkolom plaats?
Bij de overgangen (cervico-thoracaal, thoraco-lumbaal, lumbo-sacraal)
Wat houdt anterieure homeotische transformatie van een wervel in?
Dan gaat het meer lijken op een bovengelegen soort wervel
Wat houdt posterieure homeotische transformatie in?
Dan gaat het meer lijken op een ondergelegen soort wervel
Wanneer begint de vorming van somieten? Wat ontstaat hier uit?
In de 3e week na de conceptie, hieruit ontstaat de wervelkolom
In welke 2 structuren splitst een somiet?
Dermamyotoom (buitenkant) en sclerotoom (binnenkant)
Welke 3 soorten mesoderm heb je en wat ontstaat hieruit?
-
Paraxiaal mesoderm:
Het mesoderm dat direct aan beide zijden van de notochord ligt, wordt het paraxiale mesoderm genoemd. Dit mesoderm ontwikkelt zich verder tot de somieten, die de basis vormen voor de botten, spieren en huid van de nek en de romp.- De somieten zijn segmentale blokken van mesoderm die zich langs de wervelkolom vormen. Elke somiet is een bouwsteen voor de ontwikkeling van een bepaald segment van het lichaam.
- De somieten worden later verdeeld in twee delen:
- Dermomyotome: Dit deel geeft aanleiding tot de spieren en de dermis van de huid.
- Sclerotome: Dit deel geeft aanleiding tot de wervels en ribben.
-
Intermediair mesoderm:
Dit mesoderm ligt iets verder naar buiten en vormt structuren zoals de nieren en de geslachtsorganen. -
Lateraal mesoderm:
Het mesoderm aan de buitenzijde van het paraxiale mesoderm vormt later de bloedvaten en het hart.
Wat is de correlatie tussen transformaties van de wervelkolom (CT, Tl, LS) en aagedane orgaansystemen?
Hoe complexer de transformatie, hoe meer orgaansystemen afwijken
Noem 6 plekken waar een ectopische zwangerschap kan innestelen
- Ovariëel
- In de fimbriae
- Ampullair
- Isthmisch
- Interstitieel (in baarmoeder interstitium)
- Cervicaal
Wat is in het embryonale stadium de voorloper van de placenta?
Het chorion
Wat ontwikkelt zich uiteindelijk uit de dooierzak?
De darmen
Wat ontwikkelt zich uiteindelijk uit het amnionepitheel?
De huid
Noem 2 functies van de dooierzak
- Voeding van het vroege embryo
- Aanmaak bloedcellen en bloedvaten, dit begint met de vorming van bloedeilandjes uit hemangioblasten
Welke vene zal uit de vena vitellina ontstaan?
Vena porta
Noem de 2 belangrijkste functies van het vruchtwater
- Bescherming
- Ruimte voor groei en beweging
Hoezo komt de uteroplacentale circulatie pas 7-10 weken na de conceptie op gang?
Tot dan worden de spiraalarteriën afgesloten door cytotrofoblast proppen
Wat kan er gebeuren indien het aanpassingsproces van spiraalarteriën door cytotrofoblasten niet goed verloopt?
Een verstoorde invasie van spiraalarteriën door cytotrofoblasten kan leiden tot pre-eclampsie. Dus te weinig cytotrofoblastcellen vroeg in de zwangerschap met daardoor een verminderde aanpassing van de spiraalarteriën, kan leiden tot onvoldoende doorbloeding van de intervilleuze ruimte vanuit de spiraalarteriën (zie figuur). Dit leidt secundair tot een cascade aan reacties met als gevolg de symptomen van pre-eclampsie.
Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de vroege en late zwangerschap die leiden tot een zo kort mogelijke diffusie afstand tussen foetaal en moederlijk bloed voor zuurstof en nutriënten?
In vroege stadia moeten vier cellagen doorkruist worden: de syncytiotrofoblast, de cytotrofoblastcellen, losmazig mesoderm en de endotheelcellen van het foetale bloedvat. Vanaf 4 maanden begint de cytotrofoblast laag te verdwijnen, en deze is vanaf 5 maanden op veel plaatsen verdwenen. De vaten gaan steeds dichter tegen de syncytiotrofoblast aanliggen.
Uiteindelijk blijven er 2 cellagen over die de placenta-bloedbarrière vormen: de syncytiotrofoblast en de endotheelcelllaag. Bovendien zijn de kernen van de syncytiotrofoblast en de endotheel cellen ‘opzij geschoven’ om de afstand te minimaliseren. Verder zullen de basale lamina van deze cellagen fuseren (Carlson, Fig. 7.11 en tabel 7.1). Zo blijft er in een rijpe placenta nog slechts een geringe afstand (kleiner dan 5 µm) over die doorkruist moet worden.
Noem 9 redenen voor het voorkomen van een specifieke mutatie in 2 verschillende families
- (In de verte) familie van elkaar (founder effect)
- Hoogfrequent in de populatie (zoals drager sikkelcelziekte)
- Het is de enige levensvatbare mutatie in die variant
- Toeval
- Non-paterniteit (vader is de echte vader niet)
- Specifieke mutatie geeft één ziektebeeld, terwijl een variant andere mutaties kan geven
- Selectief voordeel mutatie
- Gevoeligheid van genoom voor specifieke mutaties
- Genetische bottleneck
Bedenk een situatie waarbij de juridische graads van verwantschap 2 graden verschilt van de genetische
Een eeneiige tweeling, of zoon/dochter van een eeneiige tweeling
Wanneer ben je 1e graads familieleden van elkaar?
50%
Noem drie factoren die iemands bestaanszekerheid kunnen bepalen.
Bestaanszekerheid is een term die verwijst naar het gevoel van veiligheid en stabiliteit.
Deze gevoelens kunnen betrekking hebben op zaken als:
Verblijfsstatus
Inkomen
Huisvesting
Gezondheid
Emotionele en psychologische status
Welke 4 barrières op verschillende niveaus kunnen iemand die kwetsbaar is toegang tot de zorg verhinderen?
De organisatie van zorg
Bijvoorbeeld door het ontbreken van coördinatie van zorg (Feijen-de Jong et al., 2021; van der Meer, 2020).
De zorgverlener
Bijvoorbeeld door handelingsverlegenheid of wanneer deze een negatieve attitude heeft ten aanzien van een situatie of cliënt (Feijen-de Jong et al., 2021; van der Meer, 2020).
De vrouw;
Bijvoorbeeld wanneer deze door stigmatisering geen hulp accepteert, of zich niet veilig voelt bij de zorgverlener (Feijen-de Jong et al., 2021; van der Meer, 2020).
De sociale kring;
Bijvoorbeeld door bepaalde normen en waarden (Feijen-de Jong et al., 2021; van der Meer, 2020). Als bijvoorbeeld roken de norm in het netwerk is, kan het voor een zwangere lastig zijn om te stoppen met roken of daar steun voor te vragen.
Welke periode noemen we de eerste 1000 dagen?
Van de bevruchting tot aan het 2e levensjaar
In welke regio’s in Nederland is de gemiddelde SES het laagst?
In de grote steden en Noord-Nederland (Friesland, Groningen en Drenthe)
Wat is sociale verloskunde?
Sociale verloskunde is een aanpak die erkent dat de zwangerschap en bevalling niet alleen medische gebeurtenissen zijn, maar ook sterk beïnvloed worden door psychische en sociale determinanten zoals: socio-economische status (SES), culturele achtergrond en het hebben van een vangnet en/of toegang tot passende zorg.
Door sociale verloskunde te integreren in de gezondheidszorg, kunnen zorgverleners een holistische benadering bieden die de gezondheid en het welzijn van moeders en baby’s kan verbeteren door rekening te houden met bredere sociale en maatschappelijke contexten. Deze aanpak kan ook bijdragen aan het verminderen van gezondheidsongelijkheden en het bevorderen van een gezonde start voor elk kind, ongeacht hun achtergrond.
Welke situsafwijkingen kunnen klinische consequenties hebben?
Kinderen waarbij een deel van de organen is gespiegeld (= situs ambiguus of heterotaxie) ontwikkelen doorgaans wel ernstige klinische symptomen. Ook wanneer (een deel van) de inwendige organen symmetrisch zijn aangelegd (= isomerisme) leidt dit tot klinische problemen. Links isomerisme (b.v. twee linker atria en twee milten) is minder ernstig dan rechts isomerisme.
In welke embryonale structuren komt Nodal tot expressie?
Nodal zit in het linker zijplaat (=lateraal) mesoderm, vooral in het viscerale blad (splanchnisch mesoderm), i.e. het mesoderm dat de inwendige organen omgeeft en waaruit het hart ontstaat. Daarnaast komt Nodal tot expressie in de knoop van Hensen (primitiefknoop; zo komt nodal aan zijn naam). N.B. In de primitiefknoop zit Nodal niet alleen links maar ook aan de rechterzijde, zij het in mindere mate. Onderzoek heeft aangetoond dat Nodal expressie begint in de knoop van Hensen en zich vervolgens van daaruit verspreid naar het zijplaat mesoderm.
Wat ontwikkelen muizen met een bilateraal Nodal expressiepatroon? En een afwezig Nodal expressiepatroon?
Bilateraal: links isomerisme
Afwezig: rechts isomerisme
Wat is de functie van Lefty-1?
Lefty-1 voorkomt dat Nodal en Lefty-2 de middenlijn passeren.
Waarmee begint links-rechts asymmetrie?
Links-rechts asymmetrie begint met draaiende trilharen in de knoop van Hensen
Noem een syndroom bij mensen waarbij onbewegelijke trilharen gepaard gaan met situsafwijkingen? Welke symptomen en wat voor situsafwijkingen hebben patiënten met dit syndroom?
Dit syndroom wordt het Kartagener syndroom genoemd. De patiënten hebben mutaties in dyneine motoreiwitten (zie tabel 2), hebben een random situs en hebben daarnaast problemen met de longen en trachea, en onbewegelijke zaadcellen.
Welke organen zijn tijdens het eerste trimester nog niet goed beoordeelbaar?
- Maag-darm stelsel
- Nieren
- Hersenen
- Hart
Waarom is 20 weken zwangerschap ideaal voor echogeleide beeldvorming?
Bij 20 weken is de verhouding tussen de hoeveelheid vruchtwater en foetus optimaal voor het maken van een echo
Noem 3 oorsprongen van vruchtwater
- Dit is de urine van de baby
- De huis verliest vloeistof
- De vliezen
Noem 3 manieren waarop er een tekort aan vruchtwater kan ontstaan
- Schade aan de vliezen (voor 16 weken)
- Nierproblemen (na 16 weken) → obstructie, niet aangelegde nieren
- Probleem moeder: hypertensie → placentaire insufficiëntie
Bij welke organen kun je een afwijkende aanleg pas bij 30 weken zwangerschap zien?
- Urogenitaalstelsel
- Hersenen
- Hart
- Maag-darmstelsel
Noem 4 aspecten die je al kunt zien op een 9-weken echo
- Het hart
- Grootte en groei embryo
- Meerling
- Baby in baarmoeder of er buiten?
Hoe reken je de termijn uit van de zwangerschap? Wanneer kan dit niet meer?
- Dit meet je met de CRL: Crown Rump Length
- Hiervoor moet het hele embryo in beeld zijn, dit kan niet meer bij 12 weken
Wat moet je meten om bij een zwangerschap langer dan 12 weken alsnog het termijn te meten?
De femur, het hoofd en de buik Ook kun je de cerebellaire diameter meten, dit is nauwkeuriger
Bij de navelstreng zie je een verdikking. Hoe ontstaat deze en wat zijn de gevolgen als deze verdikking niet verdwijnt? Hoe heet dit als het pathologisch is?
De darmen groeien snel, dus je ziet een verdikking. Rond de 12 weken is dit fysiologisch, daarna wordt het pathologisch.
Dit heet een hernia umbilicalis of een omphalocele
Hoe heet het als bij een baby de darmen echt de buik uit komen?
Een gastroschisis
Wat is het verschil tussen een gastroschisis en een omphalocele?
Bij een gastroschisis liggen de darmen echt onbeschermd buiten de buik, bij een omphalocele zijn ze nog beschermd
Welke drug kan erge ledemaatsdefecten en gastroschisis ontstaan bij gebruik tijdens de zwangerschap?
Cocaïne
Wat voor gevolgen kunnen antiepileptica hebben op de ontwikkeling van de foetus?
Neurale buis defecten
Welke ziektes bij moeder zorgen voor een verhoogde kans op structurele afwijkingen bij de foetus?
- Niet goed gereguleerde diabetes in het eerste trimester → hartafwijkingen en neurale buisdefecten
- Schildklier → auto-antistoffen gaan ook naar de foetus
Bij welke mensen wil je toch nog een echo maken die op de 20-weken echo geen afwijkingen vertoonden?
Mensen die een verhoogde kans hebben op hart- maagdarmstelsel-, urogenitaalstelsel- en hersenproblemen
Hoe breed mag een hersenventrikel zijn bij een baby? Hoe heet het als ze te groot zijn?
<10 mm, een vergroting heet ventrikelmegalie
Hoe ontstaat een ventriculomegalie bij een neuraalbuisdefect?
Bij een spina bifida/neuraalbuisdefect worden de hersenen naar beneden getrokken en zo de uitgang dichtgedrukt. Hierdoor kan het vocht, wat in de ventrikels wordt angemaakt, niet ontsnappen en ontstaat ventriculomegalie.
Noem 3 oorzaken van ventriculomegalie
- Aanlegstoornis
- Genetische afwijkingen zoals T21
- Obstructie (door RIP, bloeding, infarct, cyste, stenose, infectie (TORCHES))
Waat staat TORCHES voor als acronym voor infecties die de placenta kunnen passeren?
- Toxoplasmose
- Other (zika, parvo)
- Rubella
- Cytomegalovirus
- HErpes Simplex
Wat gebeurt er tijdens de pseudoglandulaire fase van de longontwikkeling?
Dit gebeurt in week 8-13/16
Tot de vierde maand volgt een serie van ongeveer 15 meestal dichotome vertakkingen, waarbij met name het niet-respiratoire deel van de bronchiaalboom met bronchiën (met kraakbeen) en bronchioli (zonder kraakbeen) wordt aangelegd.
Wat gebeurt er in de caniculaire fase van de longontwikkeling?
Dit gebeurt tijdens week 13/16 tot 25
Vanaf de vierde maand volgt verdere vertakking waarbij het respiratoire deel van de bronchiaalboom wordt aangelegd, met achtereenvolgens de bronchioli respiratorii en de ductuli alveolares. In deze periode vindt ook de vorming van bloedvatcapilairen rond het respiratoire deel van de longen plaats.
Wat gebeurt er in de sacculaire fase van de longontwikkeling?
(week 26 tot na de geboorte): In de sacullaire periode ontstaan het laatste deel van bronchiaalboom (de sacculi alveolares) en de alveoli (de longblaasjes). De alveoli ontstaan als uitstulpingen eerst in de sacculi en ductuli alveolares en vervolgens ook in de bronchioli
Welke 2 type kubische epitheelcellen vind je in de alveoli?
dunne, platte cellen waardoor de gasuitwisseling zal plaatsvinden (type 1 alveolaire cellen of pneumocyten);
kubische secretoire cellen die het surfactans, een vettige vloeistof die de oppervlakte spanning van de wanden van de alveoli verlaagd (type 2 alveolaire cellen).
Wat houdt de alveolaire periode in bij de longontwikkeling?
(30 weken tot na de geboorte): De laatste weken voor de geboorte worden ook met alveolaire periode aangeduid. De alveoli worden groter, hun aantal neemt sterk toe, en hun epitheel wordt dunner en platter.
Welke kiembladen (ectoderm, mesoderm, endoderm) dragen bij aan de vorming van de longen?
De longen ontstaan als een uitstulping van de primitieve darm. De longen ontstaan dus uit het endoderm. Dit geldt echter alleen voor de ‘binnenbekleding’ van de longen.
Het grootste deel van het longweefsel bestaat uit bindweefsel en bloedvaten. Dit weefsel ontstaat uit het viscerale zijplaatmesoderm. Bij de ontwikkeling van de longen spelen interacties tussen het longepitheel en mesenchym een belangrijke rol
Waarom zijn foetussen voor 24 weken niet levensvatbaar?
Kinderen die voor de 24ste week geboren worden zijn niet levensvatbaar omdat te weinig respiratoir epitheel is aangelegd. Bovendien produceren de longen nog te weinig surfactans en is de vascularisatie onvoldoende ontwikkeld.
Welk syndroom kan optreden bij te vroeg geboren baby’s?
Te vroeg geborenen kunnen het respiratory distress syndroom (RDS), ook hyaliene-membraanziekte genoemd, ontwikkelen. RDS wordt gekenmerkt door ademnood en wordt veroorzaakt door te weinig surfactans. De productie van surfactans kan worden gestimuleerd met glucocorticoïden.
Beschrijf een aangeboren afwijking van de trachea of longen.
De meest voorkomende afwijkingen aan het ademhalingsapparaat hebben betrekking op een verstoorde scheiding van de trachea en de oesophagus, de tracheo-oesophagale fistels. Deze afwijking gaat vaak gepaard met een blind eindigende oesophagus. Omdat het amnionvocht dat door de foetus wordt gedronken nu niet voorbij de oesophagus komt ontstaat er ophoping van amnionvocht (polyhydramnion).
Waar treden aangeboren afwijkingen van het diafragma meestal op?
Aangeboren afwijkingen aan het diafragma leiden tot een hernia diafragmatica. De hernia treedt meestal links op
Wat zijn de consequenties van een congenitale hernia diafragmatica voor de longontwikkeling?
Een congenitale hernia diafragmatica leidt tot een onderontwikkeling (hypoplasie) van de longen voor de longontwikkeling. Een groot deel van de kinderen met een hernia diafragmatica overlijdt na de geboorte.
Maakt de foetus vóór de geboorte ademhalingsbewegingen?
De foetus maakt vanaf de twaalfde week ademhalingsbewegingen. Deze bewegingen zijn belangrijk voor het trainen van de ademhalingsspieren.
Wat zit er in de longen voor de geboorte?
De longen zijn gevuld met vloeistof. Voor de geboorte bepaalt deze vloeistof ongeveer 90% van de massa van de longen. Deze vloeistof wordt uitgescheiden door het longepitheel en zorgt onder andere voor druk die nodig is voor de groei van de longen.
Welke factoren dragen er toe bij dat meteen na de geboorte de ademhaling op gang komt?
Vlak voor de geboorte wordt onder invloed van vasopressine en adrenaline het grootste deel van de vloeistof in de longen geresorbeerd door het longepitheel (i.p.v. uitgescheiden zoals gedurende de foetale periode). De baby begint meteen na de geboorte met ademhalen, waardoor de alveoli worden gevuld met lucht, waarna vervolgens de bloedsomloop in de longen op gang komt en zuurstof uitwisseling begint.
