Week 4 - Strafuitsluitingsgronden (4.3) Flashcards
Leg uit wat het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid (ongeschreven rechtvaardigingsgrond) inhoudt én noem een belangrijk arrest dat hier bij hoort.
Geef de vereisten om te spreken van het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid
Bij het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid is er sprake van handelen in strijd met de tekst van de wet, maar het oogmerk van dat handelen is in lijn met het doel/oogmerk van de wet (HR Veearts)
Vereisten om te spreken van het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid:
- Formeel wordt er in wederrechtelijk gehandeld
- Materieel ontbreekt er de wederrechtelijkheid
- Er moet zijn voldaan aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit
(Let op: altijd verwijzen naar HR Veearts)
Leg uit wat ontoerekenbaarheid (schulduitsluitingsgrond) inhoudt
Ontoerekenbaarheid houdt in dat iemand niet kan worden gestraft als die persoon niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor zijn of haar daden
Geef 3 vereisten om een geldig beroep te doen op ontoerekenbaarheid
Vereisten om een geldig beroep te doen op ontoerekenbaarheid zijn:
- Tijdens strafbaar delict was er sprake van een abnormale geestestoestand/interne omstandigheid (zoals een psychische stoornis)
- Aanwezigheid van causaal verband tussen abnormale geestestoestand en strafbaar delict: de psychische stoornis heeft de verdachte beïnvloed op een manier die zijn vermogen om te beseffen wat hij deed, of om controle te hebben over zijn handelen, verminderd, tijdens het uitvoeren van het strafbaar delict)
- De abnormale geestestoestand/interne omstandigheid én het causale verband vallen buiten de expertise van de rechter: voor het bepalen of iemand aan een psychische stoornis lijdt, is expertise van buitenaf nodig
Leg uit wat het verschil is tussen partiële toerekenbaarheid en verminderde toerekenbaarheid
- Bij partiële toerekenbaarheid kan iemand door zijn specifieke stoornis voor de ene daad wel worden toegerekend en voor de andere daad minder/niet
- Bij verminderde toerekenbaarheid wordt de dader in één geval niet geheel toerekenbaar geacht
Leg uit wat psychische overmacht (schulduitsluitingsgrond) inhoudt
Bij psychische overmacht is er een van buitenkomende, externe drang, waaraan de verdachte redelijkerwijze geen weerstond KON bieden en ook NIET BEHOEFTE te bieden
Geef 4 vereisten om een geldig beroep te doen op psychische overmacht
Vereisten voor geldig beroep op psychische overmacht is dat er sprake moet zijn van:
- Dwingende omstandigheden
- Externe drang: een van buitenaf komende psychische drang, waar redelijkerwijze geen weerstand tegen kon worden geboden (maar ook: omstandigheden die al langer op iemand drukken; chantage, bedreiging, etc.)
- Er moet zijn voldaan aan de beginselen van proportionaliteit, subsidiariteit en garantenstellung
(Let op: in dit geval wordt de garantenstellung gezien als iemands maatschappelijke positie; leeftijd, geslacht, etc. Een kind kan minder weerstand bieden dan een volwassene)
Bij psychische overmacht wordt objectief gezien niet het juiste gedaan. Leg uit waarom dit toch wordt gezien als schulduitsluitingsgrond
Bij psychische overmacht kon je in die
omstandigheden niks anders verwachten. Een persoon wordt door een externe omstandigheid bedreigd om iets te doen
Leg uit wat noodweerexces (schulduitsluitingsgrond) inhoudt
Bij noodweerexces handelt iemand net zoals bij noodweer, maar er wordt dan niet voldaan aan de proportionaliteit of subsidiariteit van de verdediging
Geef de 3 vereisten voor een geldig beroep op noodweerexces
Vereisten om een geldig beroep te doen op noodweerexces zijn:
- Aanwezigheid noodweersituatie: een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van lijf, eerbaarheid of goed
- Betrokkene heeft grenzen van noodzakelijke verdediging (= de
proportionaliteit en subsidiariteit) in een hevige gemoedstoestand overschreden
- Dubbele causaliteit:
-> De hevige gemoedstoestand moet zijn veroorzaakt door aanranding
-> De overschrijding van de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit moeten zijn veroorzaakt door de hevige gemoedsbeweging
Leg uit wat onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (schulduitsluitingsgrond) inhoudt
Geef het stappenplan om te kijken of er sprake is van een gegeven ambtelijk bevel
Bij een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel kan onder bepaalde omstandigheden tot straffeloosheid leiden als de ondergeschikte (degene die het onbevoegd gegeven ambtelijk bevel heeft opgevolgd), het gegeven bevel ter goede trouw als bevoegd gegeven zou hebben beschouwd
Stappenplan:
- Stel vast of het bevel gegeven is door een onbevoegd persoon
- Constateer dat een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel in beginsel de strafbaarheid niet opheft
- Onderzoek of de ondergeschikte ter goede trouw was en het bevel als bevoegd gegeven beschouwde
- Onderzoek of het gegeven bevel binnen de taken van zijn gezag valt
- Conclusie (als iemand ter goede trouw was dat het als bevoegd gegeven ambtelijk bevel werd beschouwd, dan kan de strafbaarheid worden opgeheven)
