Week 4 - Strafuitsluitingsgronden (4.1)

Question 1

Noem 2 kenmerken van rechtvaardigingsgronden

Answer 1

Kenmerken van rechtvaardigingsgronden zijn:
- Ontnemen de wederrechtelijkheid
- Geldt voor iedereen: als één iemand een geslaagd beroep doet, dan geldt dit ook voor anderen

Question 2

Noem 4 voorbeelden van geschreven rechtvaardigingsgronden en 1 voorbeeld van ongeschreven rechtvaardigingsgrond

Answer 2

Voorbeelden van geschreven rechtvaardigingsgronden zijn:
- Overmacht in zin van noodtoestand (art. 40 Sr.)
- Noodweer (art. 41 lid 1 Sr.)
- Uitvoering wettelijk voorschrift (art. 42 Sr.)
- Bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr.)
- Ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid (ongeschreven)

Question 3

Noem 2 kenmerken van schulduitsluitingsgronden

Answer 3

Kenmerken van schulduitsluitingsgronden zijn:
- Ontnemen de verwijtbaarheid
- Geldt voor één individu: als één iemand een geslaagd beroep doet, dan geldt dit ook voor anderen

Question 4

Noem 4 voorbeelden van geschreven schulduitsluitingsgronden en 1 voorbeeld van ongeschreven schulduitsluitingsgrond

Answer 4

Voorbeelden van geschreven schulduitsluitingsgronden zijn:
- Ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr.)
- Psychische overmacht (art. 40 Sr.)
- Noodweerexces (art. 41 lid 2 Sr.)
- Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr.)
- Afwezigheid van alle schuld (AVAS) (ongeschreven)

Question 5

Noem de 4 subcategorieën die onder AVAS vallen

Answer 5

Onder AVAS vallen:
- Verontschuldigbare feitelijke dwaling
- Verontschuldigbare rechtsdwaling
- Verontschuldigbare onmacht
- Maximaal te vergen zorg

Question 6

Leg uit wat overmacht in de zin van noodtoestand inhoudt (rechtvaardigingsgrond)

Answer 6

Overmacht in de zin van noodtoestand stelt dat er iemand een strafbaar feit pleegt, om zo een acuut/groter gevaar af te wenden

Question 7

Benoem het verschil tussen absolute overmacht en relatieve overmacht én benoem een belangrijk arrest dat daar bij hoort

Answer 7

• Absolute overmacht: men kon niet anders handelen (voorbeeld: door een aardbeving raken er dingen beschadigd)
• Relatieve overmacht: men kon anders handelen, maar dit kan en hoefde niet van die persoon te worden verwacht (HR Opticien) (voorbeeld: er stak een kind over tijdens het autorijden, door het kind te ontwijken beschadigd de auto (de omstandigheden dwingen tot een handeling die normaal onrechtmatig is)

Question 8

Noem 3 vereisten om een geslaagd beroep te doen op overmacht in de zin van noodtoestand én benoem een belangrijk arrest dat daar bij hoort

Answer 8

Vereisten om een geslaagd beroep te doen op overmacht in de zin van noodtoestand (HR Opticien):
- Concrete, acute nood: er is een conflict van onderlinge strijd van plichten/belangen, waarbij de ene plicht niet kan worden nageleefd zonder dat de andere plicht wordt verzaakt
- Er moet worden gekozen voor de zwaarstwegende plicht, zodat het ernstigste gevaar wordt beschermd
- Er wordt een objectieve keuze gemaakt waarbij de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit en de garantenstellung worden nageleefd

Question 9

Leg uit waarom overmacht in de zin van noodtoestand kan worden gekwalificeerd als rechtvaardigingsgrond

Answer 9

Bij overmacht in de zin van noodtoestand zijn de omstandigheden dusdanig extreem, dat de naleving van de wet niet toereikend genoeg is, om zo het gevaar af te wenden