Tumoren en markers Flashcards
Waarom zijn tumormarkers niet geschikt voor diagnose
Bevat geen 95% IC
Uitzonderingen zijn tumoren in endocriene systeem
Meest voorkomende tumoren
vrouwen
borstkanker, huidkanke, longkanker
mannen;
prostaatkanker, huidkanker, longkanker
5-jaarsoverleving kanker 1990 vs 2014
Alle kankersoorten zijn gemiddeld van 43%-65% overlevingskans gestegen
Laagste kans is bij alvleesklierkanker, slokdarmkanker en longkamer
Hoe men vroeger dacht kanker was vs nu
vroeger; één massa aan kanker cellen
Nu; een complexe combinatie van tumoren cellen, stamcellen, inflammatoire cellen, etc.
'’Hallmarks of cancer”
Een tumorcel moet bepaald eigenschappen hebben om door te kunnen groeien;
- voldoende proliferatie signalen
- ontwijken van groeisuppresie
- Ontwijken van destructie door immuunsysteem; om te kunnen blijven groeien; tumorcellen zijn hier heel efficiënt in
- Reproductieve immortaliteit; cellen blijven oneindig doordelen
- Activatie van invasie en metastase; bij metastase laat tumor zijn omgeving los en gaat periferie in
- Inductie van angiogenese; worden bloedvaten aangelegd zodat tumorcel voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgt
- Weerstaan van celdood
- Derreguleren van cellulaire energieprocessen; tumor zorgt er zo voor dat voldoende voedingsstoffen krijgt om te kunnen groeien
Weinberg effecten
De hallmarks of cancer; uitschakelen Weinbergeffecten kan tumor bestrijden
Hoe kan je tumormarker detecteren
Kan gemeten worden in plasma of serum. Ze kunnen gebruikt worden voor screening, prognose, monitoring van behandeling en FU
De ideale tumormarker
Is specifiek voor een type tumor. Is helaas lastig, want er is vaak overlap tussen tumoren en de markers. Ook zijn de meeste markers belangrijk bij normale fysiologische situaties. Hierdoor meet je deze markers ook in gezonde mensen.
Tumormarker level moet vernaderen met groottetumor
Een abnormaal level zou moeten ontstaan in de aanwezigheid van micrometastases
De conc moet niet extreem fluctueren in onafhaneklijkheid vd tumor
Level in gezonde individuen is veel langer dan die in kankerpatienten
Kost-effectief
Voorspelt reoccurence
Veelvoorkomende tumormarkers
CEA; colorectal, borst en longkanker
CA-125; eierstokkanker
CA15-3, 27, 29; borstkanker
AFP; lever kanker, germ cell kanker
PSA; screening en monitoring prostaat kanker
HCG; germ cell kanker
Welke klinische uses van tumormarkers zijn meest belangrijk
monitoring van de effectiviteit vd behandeling.
detecteren tumor reoccurence
Prostaatkanker
Komt vaak voor maar geen hoge mortaliteit; goed te behandelen.
Je wil niet dat mensen onterect behandeld worden. Dit kan gebeuren met PSA screening. Dan heb je overdiagnose of pseudodisease.
Nieuwe tumormarker
tumor DNA in plasma/serum. Normaliter geen DNA in plasma omdat dit in de cellen hoort.
ctDNA
circulating tumor DNA.
Hoeveelheid ctDNA wordt gerelateerd aan tumorlast en
varieert tussen verschillende patiënten met verschillende klinische presentaties
FFPE vs ctDNA
FFPE Samples
Tumour DNA extracted from fixed biopsy samples or tumour resections
Problems with quality of DNA due to fixation
Mixture of normal and tumour DNA
Long time to process by histopathologists.
Macrodissected to enrich tumour content
Some patients have no tumour sample available
The sample represents the tumour at one fixed time point
ctDNA Samples
ctDNA shed directly from tumour
Extracted from the plasma component of whole blood
Large fragment sizes possible
Small quantities extracted ~ 30ng/ 5ml plasma
Separate out plasma within a few hours of receipt of blood sample.
Serial samples can be taken at various time points during the patient’s treatment
Genetics of cancer
De meeste kankers ontstaan door gendefecten in de tumor; somatische mutaties. Slechts een klein deel is erfelijk; germline mutatiess.
Rb1 gen defect
retinoblastoma
BAP1 gen defect
Uveal melanoma
Knudson theorie
The Knudson hypothesis, also known as the two-hit hypothesis, is the hypothesis that most tumor suppressor genes require both alleles to be inactivated, either through mutations or through epigenetic silencing, to cause a phenotypic change.
Germline mutation is present in all cells, but the additional somatic mutaion is only present in the cancer cell.
In sporadic cancer, there is no germline mutation. There are two somatic mutations in the 2 gene copies
This is why enherited cancer occurs faster than sporadic cancer
Kanker genen en mutaties
Er zijn 140 driver genes bekend. 60% hiervan zijn tumor suppresor genen, en 40% oncogenen.
Er zijn >1000 driver gen mutaties bekend. De meeste tumoren kennen 2-10 driver gen mutaties.
Bestaan ook passenger genes; vanaf je geboorte heb je mutatiefrequentie; krijgt dan
mutaties die nog niet zoveel toe doen; is toevallige mutatie die geen groeivoordeel biedt aan tumorcel; zijn miljoenen passenger gene mutaties bekend; meeste
tumoren kennen 10-100 passenger gene mutaties
Bestaan ook gate keeper mutaties; transformeren normale cel in tumorcel; driver
mutations kunnen worden gezien als gaspedaal terwijl gate keepers kunnen worden
gezien als rem
Gate keeper, driver, en passenger mutatie
Gate keeper mutatie:
- transforms normal cell into tumor cell
- Rb in retinoblastoma
Driver mutatie:
- confers growth advantage to tumor cell
- HEr2 in breast cancer
- KRAS in colon cancer
Passenger mutations:
- accidental mutation not conferring growth advantage to tumor cell
-any gene
- also driver gene
Voordelen liquid biopsies
Geen weefselbiopt nodig
Geen FFPE fixatie nodig
Profiling algemene genotype van kanker
Bettere evaluatie van reactie op therapie en ontstaan resistentie medicatie
Nadeel weefselbiopt
Als weefselbiopt wordt genomen neem je mogelijk slecht 1 mutatie mee waartegen je gaat behandelen terwijl mogelijk andere aanwezig zijn kans op remissie is dan groot
bij liquid biopt neem je alle mutaties mee zodat je tegen alle mutaties kunt behandelen kans op remissie is dan kleiner
Cushing syndroom
tumor in hypofyse; teveel ACTH afgifte; hoge cortisol.
80-05% ACTH producerende tumor (meestal hypofyse; morbus cushing) of ectopische ACTh productie
15-20% bijnier tumor (goed- of kwaardaardig)
Prednison gebruik
Cushing syndroom symptomen
Vollemaansgelaat
Vetophoping
Dunne huid
Spierzwakte
Moehied
Hypertensie
Acne
Menstruatiestoornis
