Lecture markers deel 2 Flashcards

Question

CRP meten

Answer 1

Door high-sensitive CRP; zijn zeer gevoelig en kunnen geringe stijgingen in het lage concentratiegebied al meten.

Answer 2

<1 mg/l = geen 1-3 mg/l = licht verhoogd >3 mg/l = sterk verhoogd risico >10 mg/l = actieve ontsteking

Answer 3

Procalcitonine komt uit de schildklier (CALC-1 gen) en heeft ook effect op andere weefsels. Het speelt een rol in calcium metabolisme. Bij ontstekingen komt er veel procalcitonine vrij. Dit wordt uitgescheiden in het bloed, omgezet als calcitonine. Dit komt eerder vrij dan CRP bij ontstekingen.

Answer 4

De afkapwaarde is 0.25 ng/ml. Bij een waarde van 0.5 – 1 ng/ml en >1 ng/ml wordt antibiotica sterk aangeraden.

Answer 5

Procalcitonine is afhankelijk van nierfunctie! Bij nierfalen is de afkapwaarde zelfs 7 ng/ml. De sensitiviteit neemt ook af (van 90% naar 65%). Hierom wordt dit niet opgenomen in de richtlijnen. Ook is het meten van PCT duurder en is er minder ervaring mee in de praktijk.

Answer 6

Lever heeft groot aantal rollen, betrokken bij metabolisme van nutrienten. Verantwoordelijk voor eiwitsynthese zoals albumine en stollingsfactoren. TRANSFERRINE !!!!!!!!!!!!! ONTHOUDEN. Opslag voor ijzer en vitamines. Produceren en uitscheiden van bilirubine en galzouten.

Answer 7

ASAT, ALAT, AF, gamma GT, bilirubine, albumine, PT en ammoniak. Kan je indelen in 3 groepen: metabole functionaliteit (albumine, PT, ammoniak) , cholestase & secretie (AF, yGT, bilirubine) en cel schade (ASAT, ALAT).

Answer 8

-12 g/dag gesynthetiseerd in de lever -Polypeptide ketting van aa’s -Hoge concentratie → noodzakelijk voor behouden van colloid osmotische druk van het plasma -60% zit in EC, en 40% in plasma -Belangrijk in transport van o.a. vetzuren, bilirubine, hormonen, geneesmiddelen, en calcium -Wanneer albumine concentratie lager is, dan is er een kans dat de lever niet goed werkt

Answer 9

-PT en APTT zijn betrokken bij bloedstolling, geven een indicatie over bloedstollingstijd -Via PT en APTT kan je bepalen welke stollingsfactoren zijn uitgevallen -Bij ernstige leverschade is er een verhoging van PT/APTT -Als lever uitvalt, vallen stollingsfactoren ook uit → langere stollingstijd (kan worden gemeten in vitro) -Stolcurve = absorbantie (max mAbs) oDelta stolscurve = max mAbs – basislijn mAbs

Answer 10

-Ammonia wordt afgebroken tot ureum, anders toxische ophoping van ammoniak, wat in de hersenen kan komen → Coma en dood -Hyperammonemie is symptoom van leverfalen

Answer 11

Alkalisch fosfatase Alkalisch fosfatase komt in heel veel weefsels voor. Is gebonden aan lipoproteinin in het celmembraan en speelt rol bij turnover. Normaal in gal uitgescheiden dus als je cholestase hebt dat alkalisch fosfatase stijgt

Answer 12

Gamma GT is membraan gebonden enzym en is betrokken bij een metabolisme en aminozuurtransport over de membranen heen. Zit op cholangiocyten. Vorming van gamma GT en vrijkoming neemt toe als de concentratie aan galzouten toeneemt. Is marker voor cholestase

Answer 13

Bilirubine komt uit RBCs vrij in het bloed. Dit gaat naar de lever, waar het geconjugeerd wordt. In de darmen wordt het urobilinogeen; uitgescheden via darmen, nieren of opnieuw opgenomen in de lever

Answer 14

Tegenwoordig meting op basis van colorimetrie -Geconjugeerde bilirubine reageert snel met diazo reagons oDirecte bilirubine = geconjugeerde bilirubine Met versneller is er ook een reactie met ongeconjugeerd bilirubine oTotaal bilirubine = geconjugeerd en ongeconjugeerd Indirecte bilirubine = totaal bili – direct bili

Answer 15

Viraal, bacterieel, parasitair, circulatoir, immunologisch of door toxische stoffen

Answer 16

oVooral te zien in stijging ASAT en ALAT oIn later stadium; ook stijging yGT, AF en bili oCelschade treedt op; veel markers die vrijkomen Bij 20% vd mensen is er spontane genezing Bij 80% chronische onsteking → littekenweefsel → minder functionaliteit → fibrose → cirrose → hogere kans ontstaan kanker → ASAT en ALAT verhoogd

Answer 17

ASAT & ALAT zijn beide aminotransferases dus bij overdracht aminozuur naar alfa ketoglutaraat. ALAT wordt via pyruvaat naar lever gebracht. Alanine is hierbij van belang. Spelt belangrijke rol in energiehuishouding en transport. ASAT en ALAT komen in veel cellen voor in hoge conc. Rol van ALAT is dan ook de alanine glucose cycle. In spieren wordt alanine gevormd met ALAT, dat gaat naar lever waar pyruvaat wordt gevormd en via daar naar glucose. ASAT zit ook in mitochondrien en speelt rol in NAD+ level.

Answer 18

oGalstuwing → verantwoordelijk voor opname gal in lever oKan zowel extrahepatisch als intrahepatisch optreden oVerschillende oorzaken (geneesmiddelen, tumoren, galsteken) oHoge AF en yGT suggestief voor cholestase yGT zit aan de buitenzijde van het celmembraan, in cholangiocyten (epitheelcellen van galgangen). Bij verhoging galzouten is er meer yGT.

Answer 19

Bilirubine is geen gevoelige marker voor lever dysfunctie en/of schade. Stijging treedt pas later op, en houdt langer aan door sterke binding aan albumine. Ook is er een stijging bij cholestase en levercelschade. Er is een correlatie met bilirubine en geelzucht; geelzucht = bili 30-50 umol/L

Answer 20

overproductie (hemolyse)

Answer 21

Toename leverenzymen; zijn ASAT en ALAT verhoogd kan sprake zijn van verschillende soorten hepatitis, bij verhoogd AF kan sprake zijn van verschillende soorten aandoeningen (zwangerschapscholestase, maligniteiten of verschillende soorten cholestases) → voor meer duidelijkheid hierover moet echo of CT-scan worden uitgevoerd van buik of kan gebruik worden gemaakt van anti-mitochondriale antilichamen → zijn ASAT, ALAT en AF normaal dan wrs sprake van aangeboren afwijking (Dubin-Johnson syndroom of Rotor’s syndroom)

Answer 22

oAfgebroken in lever oVoor 95% geoxideerd naar acetyldehyde oWordt afgebroken naar azijnzuur en acetyl-CoA; rest uitgescheiden via urine, longen en CYP oAlcoholgebruik kan gezien worden door verhoogd yGT, ASAT en ALAT; ALAT minst verhoogd (ASAT/ALAT ratio hoger dan 1 of 2) oVerhoging MCV (mean cellular volume); alcohol zorgt voor remming van uitrijping van rode bloedcellen, waardoor de groter zijn (kan ook voorkomen bij B12 tekort) oASAT/ALAT ratio geen goede marker; niet zeer specifiek en sensitief.

Answer 23

TRansporteiwit van Fe(III) in het bloed. Is een negatief acuut eiwit. Ontsteking is te zien als een daling in transferrine - Bestaat uit lange ketens van aa’s - Ethanol remt vorming signaalketens → transferrine met minder signaalketens dan normaal (= CDT) (is een koolhydraat deficient transferrine) o Ethanol and/or its metabolite acetaldehyde may inhibit the initial mannose-dependent steps in the transferrin N-glycan chain synthesis. - Combinatie meten van CDT en yGT leidt tot hoogste specifiteit en sensitiviteit

Answer 24

Fe gebreksanemie (zwangerschap)

Answer 25

Fe overmat, chronische ziekte

Answer 26

Pancreas heeft endocriene (insuline en glucagon) en exocriene (lipase en amylase) functies

Answer 27

-Mechanistisch: bijv. galstenen -Toxische of metabole oorzaken: bijv. alcohol, medicatie, hypercalciemie of hypertriglyceridemie -Andere oorzaken; schade door hypotensie, vasculitis, infecties, post-ERCP

Answer 28

endoscopisch retrograde cholangio pancreaticografie; een endoscopie. Een constrastvloeistof wordt ingespoten om de galwegen zichtbaar te maken. Galstenen die dicht bij galgang liggen kunnen worden vrijgemaakt; hierdoor kunnen problemen ontstaan.

Answer 29

Radiologisch; echo of CT Biochemische diagnostiek -Amylase en lipase (komen vrij in bloed) -Afkapgrens 3x bovenste referentiewaarden -Vergelijkbaar accuraat -Beschikbaarheid als spoedbepaling doorslaggevend argument

Answer 30

Stijgt binnen 2-12 uur Piekwaarde 48 uur 3-4 dagen verhoogd Sens 60-98% Spec ~75%

Answer 31

Lipase Stijgt 4-8 uur Piekwaarde 24uur 8-14 dagen verhoogd Sens: 82-100% Spec:56-61%

Answer 32

Pancreas oPseudocyste, pancreascarcinoom Andere abdominale aandoeningen oDarmperforatie, darmobstructie, acute appendicitis, peritonitis, hepatitis Extra abdominaal oSpeekselklierziekte, nierinsufficientie Abnormaal amylase oMacroamylasemie (gekoppeld amylase)

Answer 33

Pancreas o Carcinoom Andere aandoeningen o Ulcus pepticum, acute cholecystitis,extrahepatische galweg obstructie, lever aandoeningen, darmperforatie, inflammatoir darmlijden Extra abdominaal o Diabetische ketoacidose, hyperlipoproteinemie, crush syndroom Abnormaal lipase o Familiaire hyperlipasemie

Answer 34

Amylase en lipase ook niet geschikt om verloop van pancreatitis te vervolgen → als vaker pancreatitis optreedt zijn amylase en lipase langere tijd verhoogd → moet dan ook gebruik worden gemaakt van CRP

Answer 35

Tumormarker; stof die aanwezig is of geproduceerd wordt door tumor of stof die geproduceerd wordt door host in reactie op tumor - Ideale marker bestaat nog niet - In ideale situatie; vroege detectie tumoren en orgaan-specifieke marker

Answer 36

- 3 typen - Seminoom, non-seminoom, combinatie - Seminome tumoren gaan uit van kiemcellen die zich ontwikkelen tot geslachtscellen - Non-seminomen ontstaan uit embryonale cellen of weefsesls en produceren vaak AFP en bHCG.