Topic 5: Cognitieve ontwikkeling 2 - Executieve functies en geheugen

Question 1

Waarom ontwikkelen executieve functies zich pas laat?

Answer 1

De prefrontale cortex maakt deze mogelijk en deze ontwikkelt pas laat

Question 2

Executieve functies

Answer 2

Overkoepelende term voor cognitieve vaardigheden die doelgericht gedrag sturen
- Mentale flexibiliteit (schifting/switching)
- Inhibitie
- Planning
- Werkgeheugen/updaten

Question 3

Mentale flexibiliteit/shifting/switching

Answer 3

Switchen tussen verschillende taken

Question 4

Mentale flexibiliteit/shifting/switching wanneer kan dit?

Answer 4

• 3 en 4 jaar: schakelen tussen twee eenvoudige, gecontextualiseerde sets
• 5 en 6 jaar: complexere shifting-taken
• 7 en 11 jaar: grote moeite met shifting-taken
• 15 jaar: shifting-taken gaan makkelijker
• Oudere leeftijd: shifting moeilijker

Question 5

Speed-accuracy tradeoff

Answer 5

Beter presteren bij langzamer antwoorden (rond 9 jaar)
–> die snelheid neemt dan wel toe met de leeftijd

Question 6

Inhibitie

Answer 6

Het stoppen van reacties die zo goed als automatisch zijn

Question 7

Inhibitie, wanneer?

Answer 7

• Vroege kinderjaren: snelle verbeteringen
• Voor schoolgaande leeftijd: vermindering van inhibitiefouten
• 5 en 8 jaar: significante verbeteringen
• Middelbare jeugd: verbeteringen in motorische inhibitie, oculomotorische inhibitie en eenvoudige responsinhibitietaken
• Adolescentie en volwassenheid: weinig verdere verbetering
• Bij ouder worden: afname van responsinhibitie

Question 8

Werkgeheugen

Answer 8

Dit is onderdeel van het korte termijn geheugen, hierin is informatie waarmee je actief bezig bent.
Het is een executieve functie.

Question 9

Ontwikkeling van het werkgeheugen

Answer 9

• Jonge leeftijd: eenvoudigere WG-taken eerder beheerst dan complexere taken
• 8 jaar: slechts de helft van WG van volwassenen
• Adolescentie: meer functioneel gebruik van het WG
• Levensloop: WG capaciteit neemt af met de leeftijd
• Oudere leeftijd: goeie WC capaciteit is erg belangrijk

Question 10

Kinderen met een beter werkgeheugen zijn beter in

Answer 10

• Taalbegrip
• Wiskundigevaardigheden
• Probleemoplossing

Question 11

Geheugenspanne

Answer 11

Informatie tot 30 seconden behouden in het geheugen zonder te repeteren, langere behoud met repetitie

Question 12

Ontwikkeling van de geheugenspanne

Answer 12

• Vroege kinderjaren: zeer beperkte capaciteit (neemt toe met leeftijd)
• Op oudere leeftijd: oudere volwassenen behouden ongeveer 90% van wat de jongere volwassenen kunnen behouden

Question 13

Waaruit bestaat het lange termijn geheugen

Answer 13

• Expliciet geheugen (declaratief)
• Impliciet geheugen (nondeclaratief)

Question 14

Waaruit bestaat het expliciete geheugen

Answer 14

• Semantisch geheugen
• Episodisch geheugen

Question 15

Waaruit bestaat het impliciete geheugen

Answer 15

Procedureel geheugen

Question 16

Semantisch geheugen (kort)

Answer 16

Kennis van feiten, concepten, woordbetekenissen
(weten wat koffie is)

Question 17

Episodisch geheugen (kort)

Answer 17

Herinneren van gebeurtenissen, details, uit het verleden
(Herinneren dat je vorige week koffie hebt gedronken met een vriend)

Question 18

Procedureel geheugen (kort)

Answer 18

Automatisch, onbewust geheugen (vaak motorisch geheugen)
(Koffie kunnen zetten)

Question 19

Procedureel geheugen ontwikkeling

Answer 19

Ontwikkelt vaak op een jonge leeftijd en veranderd weinig gedurende het leven

Question 20

Semantisch geheugen ontwikkeling

Answer 20

Groei tijdens de kindertijd als een functie van blootstelling aan informatie,
Blijft behouden met ouder worden, zelfs groei op
sommige gebieden

Question 21

Permastore

Answer 21

Kennis en vaardigheden die lang geleden zijn geleerd, blijven lang bestaan

Question 22

Tip-of-the-tongue probleem

Answer 22

Oudere volwassenen vertonen problemen wanneer semantische informatie snel moet worden opgehaald + volgens willekeurige regels

Question 23

Episodisch geheugen in de kindertijd

Answer 23

• 6 maanden: informatie 24 uur onthouden
• 20 maanden: kunnen zich informatie van 12 maanden eerder herinneren
• 3 tot 5 jaar: onthouden gebeurtenissen met specifieke tijd en locatie, en meer elementen en details
• Schoolgaande leeftijd: jonge kinderen onthouden steeds meer autobiografische kenmerken
  –> beter door geheugenstrategieën

Question 24

Geheugenstrategieën definitie

Answer 24

Mentale activiteiten die mensen kunnen toepassen om de verwerking van informatie te verbeteren en de informatie beter te kunnen onthouden.
(gebruik neemt toe met de leeftijd)

Question 25

Geheugenstrategieën soorten

Answer 25

1. Herhaling: KTG
2. Organization: LTG (imagery: info visualiseren)
3. Elaboratie: LTG, het persoonlijk relevant maken

Question 26

Episodisch geheugen in de adolescentie

Answer 26

Mensen worden steeds beter in elaboratie en ze worden bewuster en selectiever in het gebruik van de strategieën

Question 27

Episodisch geheugen op volwassen leeftijd

Answer 27

Volwassen: relatief stabiel
Oudere leeftijd: afname (hoeveelheid hiervan verschilt)

Question 28

Incidental encoding instructies

Answer 28

Leeftijdsverschillen niet meer alleen beperkt tot associaties

Question 29

4 Hypothesen waarom leren en het geheugen verbeteren en verslechteren

Answer 29

1. Veranderingen in basiscapaciteiten ( “hardware”)
2. Veranderingen in geheugenstrategieën ( “software”)
3. Kennis van het geheugen
4. Kennis van de wereld

Question 30

Veranderingen in basiscapaciteiten in de kindertijd

Answer 30

Encoderen verbetert, de snelheid van mentale processen verbetert, niet veel verandering in zintuigelijk geheugen en opslagcapaciteit van het lange termijn geheugen.

Question 31

Veranderingen in basiscapaciteiten op de oudere leeftijd

Answer 31

Afname van zintuigelijk vermogen, niet veel verandering in het korte termijn geheugen, afname van het werkgeheugen, problemen met inhibitie, tragere werking van het zenuwstelsel.

Question 32

Verandering in geheugenstrategieën in de kindertijd

Answer 32

Bij een duidelijk doel en een duidelijke instructie is strategiegebruik mogelijk, strategieën ontwikkelen geleidelijk, jonge kinderen maken veel perseveration errors, weinig spontaan gebruik van de strategieën.

Question 33

Perseveration errors

Answer 33

vasthouden aan oude strategie

Question 34

Verandering in geheugenstrategieën op de oudere leeftijd

Answer 34

Weinig spontaan gebruik van strategieën, bij aansturing van het gebruik is het makkelijker, positief effect van strategietraining

Question 35

Kennis van het geheugen in de kindertijd

Answer 35

Metacognitief bewustzijn ontwikkeld

Question 36

Kennis van het geheugen op de oudere leeftijd

Answer 36

Metacognitief bewustzijn blijft behouden, soms negatieve overtuigingen over hun eigen geheugenvaardigheden (vooroordelen)

Question 37

Kennis van de wereld in de kindertijd

Answer 37

Oudere kinderen en jongvolwassenen presteren beter op geheugentesten dan jongere kinderen

Question 38

Kennis van de wereld op de oudere leeftijd

Answer 38

Minstens evenveel kennis als jongvolwassenen, kennis helpt te compenseren voor verlies in efficiëntie met informatieverwerking

Question 39

Mogelijke vijfde factor

Answer 39

Contextuele factoren bij veroudering

Question 40

Contextuele factoren bij veroudering

Answer 40

• Biologische en genetische factoren + omgevings- en situationele factoren
• Cohortverschillen
• In vertrouwde contexten zijn er betere prestaties dan in laboratoria

Question 41

Prospectief geheugen

Answer 41

Geheugen voor intenties

Question 42

Cognitief functioneren is hoog functionerend bij

Answer 42

• Routines en gewoonten
• Ondersteuning van externe cues
• Beschikbaarheid van eerdere kennis
• Duidelijke structuur

Question 43

Cognitief functioneren, mogelijke problemen bij

Answer 43

• Nieuwe situaties
• Tijdsdruk
• Meerdere doelen tegelijk
• Moe of afgeleid
• Als zintuigen of lichaam al veel vragen

Question 44

Midlife

Answer 44

Het kruispunt tussen aan de ene kant groei en aan de andere kant achteruitgang

Question 45

Beschermende factoren die achteruitgang in cognitieve vaardigheden kan voorkomen of vertragen

Answer 45

Betrokken levensstijl, lichaamsbeweging, sociale steun, positieve overtuigingen, gevoel van controle
–> het is belangrijk om altijd al goed om te gaan met de beschermende factoren

Question 46

Risico factoren bij achteruitgang in cognitieve vaardigheden

Answer 46

Roken, slechte voeding, obesitas, eenzaamheid

Question 47

Telomeren

Answer 47

Biologische markers van cellulaire veroudering en stress, als hiervan sprake is dan verkorten de telomeren

Question 48

Functional impairment threshold

Answer 48

Grens van cognitieve vaardigheden, als je hieronder komt heeft het een erg groot effect op het dagelijks leven

Question 49

Strategy-based interventies

Answer 49

• Geheugen vaardigheden: Rehearsal, Organization, Visual Imagery
• Mnemonische Technieken: Methode van Loci, Peg-Word Mnemonic

Question 50

Processpecifieke interventies

Answer 50

Training van specifieke infoverwerkingssystemen zonder expliciete instructies voor de strategie te geven

Question 51

Hoe effectief is cognitieve training op oudere leeftijd

Answer 51

• Magnitude: positief
• Maintenance: positief
• Transfer: kan beter

Question 52

Fysieke identiteitsinterventies

Answer 52

Erg hoge effecten, nog hoger als het gecombineerd wordt met cognitieve activiteit interventie