Topic 2: Theorieën over ontwikkeling

Question 1

Nature-nurture ontwikkeling (+ wat vonden wie?)

Answer 1

Komt ontwikkeling door aangeboren of aangeleerde aspecten?
Darwin was voorstander van nature
Watson was voorstander van nurture

Question 2

Argumenten ondersteunend van nature

Answer 2

Emotionele gezichtsuitdrukkingen zijn kort na de geboorte al aanwezig, de basis emoties.

Ook vertonen blinde mensen dezelfde gezichtsuitdrukkingen als mensen die wel zien, terwijl die dit nooit hebben kunnen zien en dus leren.

Tweelingonderzoek

Erfelijheid

Question 3

Argumenten ondersteunend van nurture

Answer 3

Little Albert (Watson), gedrag kan geconditioneerd worden.

Question 4

Uitkomst nature-nurture debat

Answer 4

De samenwerking van nature en nurture beïnvloed je ontwikkeling

Question 5

Kritische periode

Answer 5

Een periode waarin het zenuwstelsel vooral gevoelig is voor bepaalde stimuli in de omgeving. Als een organisme niet de juiste stimulus krijgt in de nodige periode, dan is het onmogelijk om later in het leven bepaalde vaardigheden/functies te ontwikkelen.
–> vooral bij dieren, erg specifiek

Question 6

Sensitieve periodes

Answer 6

Een periode waarin specifieke ervaringen een maximaal positief of negatief effect hebben: perioden van verhoogde plasticiteit onder invloed van specifieke factoren.
–> de kritische periode bij mensen, wat minder specifiek

Question 7

Nature-nurture interacties

Answer 7

1. Gen-omgeving interacties (nature en nurture versterken elkaars invloed)
2. Gen-omgeving correlaties (nature beinvloedt nurture)
3. Epigenetica (nurture beinvloedt nature)

Question 8

Gen-omgeving interacties

Answer 8

Mensen met verschillende genen worden op verschillende manieren beïnvloed door omgevingsfactoren.

Question 9

Gen-omgeving correlaties

Answer 9

Onze aanleg (nature) vormt onze omgeving (nurture)
- Passief genotype-omgevingsfit
- Evocatieve genotype-omgevingsfit
- Actief genotype-omgevingsfit

Question 10

Passief genotype-omgevingsfit

Answer 10

Aangeboren eigenschappen van ouders creëren bepaalde omgeving

Question 11

Evocatieve genotype-omgevingsfit

Answer 11

Aangeboren eigenschappen van kind lokken reacties uit in omgeving

Question 12

Actief genotype-omgevingsfit

Answer 12

Door aangeboren eigenschappen ‘kiezen’ we een andere omgeving

Question 13

Epigenetica

Answer 13

Omgevingsgevoelige genen: Genexpressie kan doorheen de levensloop veranderd worden door omgevingsinvloeden

Question 14

Theorieën over de hele levensloop

Answer 14

• Erikson’s psychosociale ontwikkelingstheorie
• Leertheorieën (Watson, Skinner, Bandura)
• Bronfenbrenner: ecologisch model

Question 15

Erikson’s Psychosociale Ontwikkelingstheorie

Answer 15

• Persoonlijkheid ontwikkelt doorheen de levensloop
• De ontwikkeling wordt beïnvloed door cultuur, samenleving en geschiedenis
• De ontwikkeling gebeurt in 8 fases
• Elke fase heeft een conflict dat opgelost moet worden

Question 16

Erikson’s Psychosociale Ontwikkelingstheorie: de fases

Answer 16

De crisis is vaak om een gezonde balans tussen de tegenpolen te vinden, met een positieve focus.

Fase 1: Trust vs mistrust (0 - 1,5)
Fase 2: Autonomy vs shame (1,5 - 3)
Fase 3: Initiatie vs guilt (3 - 5)
Fase 4: Industry vs inferiority (5 - 12)
Fase 5: Ego identity vs role confusion (12 - 18)
Fase 6: Intimacy vs isolation (18 - 40)
Fase 7: Generativity vs stagnation (40 - 65)
Fase 8: Ego integrity vs despair (65+)

Question 17

Leertheorieën

Answer 17

• Watson: klassieke conditionering (associaties)
• Skinner: operante conditionering (bekrachtigen en bestraffen)
• Bandura: sociaal-cognitieve leertheorie (modelleren)

Question 18

Sociaal-cognitieve leertheorie

Answer 18

Cognitie: leren en anticiperen van de consequenties van
bepaald gedrag
Mensen leren door observatie, modelleren (kijken naar en imiteren wat anderen doen)
–> rol van nurture is belangrijk

Question 19

Bronfenbrenner: ecologisch model

Answer 19

Hierbij heb je het individu en 5 systemen rondom het individu die effect hebben op de ontwikkeling van de persoon

Question 20

Bronfenbrenner ecologisch model: de systemen

Answer 20

• Individu (e.g., leeftijd, geslacht, gezondheid, disposities)
• Microsysteem (e.g., familie)
• Mesosysteem (relaties tussen microsystemen, bijvoorbeeld thuis en school)
• Exosysteem (bredere context, bijvoorbeeld problemen op werk van ouders)
• Macrosysteem (cultuur, samenleving)
• Chronosysteem (socio-historisch, maar ook
  levensgebeurtenissen)

Question 21

Bronfenbrenner ecologisch model: beoordeling

Answer 21

Dit systeem is erg breed en probeert de complexiteit van het echte leven in model te brengen.
–> mist biologische en cognitieve factoren
–> in een later model wel toegevoegd

Question 22

Theorieën over specifieke periodes van de levensloop: kindertijd

Answer 22

• Piaget: Cognitieve ontwikkeling
• Vygotsky: Socioculturele theorie

Question 23

Piaget: Cognitieve ontwikkeling

Answer 23

Een vaste volgorde van fases die kwalitatief van elkaar verschillen, je kan pas naar de volgende fase als je de fase ervoor hebt afgerond.

Question 24

little scientist

Answer 24

Kind draagt actief bij aan eigen kennisontwikkeling

Question 25

Piaget, cognitieve ontwikkeling: fases

Answer 25

1. Sensomotorisch: Sensorische en motorische
   vaardigheden (0-2)
2. Pre-operationeel: Taal en mentale representaties, egocentrisme (2-7)
3. Concreet operationeel: Logisch redeneren en categoriseren, Conservatie van getallen en massa (7-12)
4. Formeel operationeel: Wetenschappelijk redeneren en hypothesen toetsen (vanaf 12)

Question 26

Nalatenschap van Piaget

Answer 26

Overeenkomend met ons onderwijssysteem
–> kritiek:
- Beperkte onderzoeksmethoden
- Bestudeerde zijn eigen kinderen
- Onderschatte de vaardigheden van kinderen
- Taal als product van cognitieve ontwikkeling (niet oorzaak)
- Onderschatte de invloed van de omgeving

Question 27

Socioculturele theorie van Vygotsky

Answer 27

Centrale gedachte: De interactie tussen het kind en de omgeving.

Question 28

Vygotsky: Zone van proximale ontwikkeling

Answer 28

Kloof tussen het vermogen van een kind om een probleem op te lossen, en de potentiële ontwikkeling die het kan doormaken met behulp van een ander

Question 29

Vygotsky: Scaffolding

Answer 29

De mate van ondersteuning aangepast aan de mogelijkheden van het kind. De hoeveelheid ondersteuning wordt gradueel verminderd.

Question 30

Vygotsky’s blik op taal

Answer 30

Taalgebruik van ouders stimuleert cognitieve ontwikkeling
Kinderen leren door ‘inner speech’, het migreren van woorden naar binnen, zo leren ze in woorden na te denken, wat natuurlijk veel positieve effecten heeft op de ontwikkeling.

Question 31

Theorieën over specifieke periodes van de levensloop: Volwassenheid

Answer 31

• Theorie van ontwikkelingstaken van Havighurst
• Sociale klokmodel

Question 32

Theorie van ontwikkelingstaken - Havighurst

Answer 32

Vaardigheden en vermogens die mensen gedurende hun leven ontwikkelen, de ontwikkelingstaken.
Deze zijn de ‘sturende motor’ naar wat mensen doen rond deze levensfase (normaal in leeftijdsgroep)

Question 33

Theorie van ontwikkelingstaken Havighurst: de ontwikkelingstaken

Answer 33

1. Bereiken van burgerlijke en sociale verantwoordelijkheid
2. Economische levensstandaard behalen en behouden
3. Je (tiener) kinderen helpen om verantwoordelijke en gelukkige volwassenen te worden
4. Volwassen vrijetijdsactiviteiten ontwikkelen
5. Relating oneself to one’s spouse as a person
   Robert Havighurst (1900-1991)
6. Accepteren en aanpassen aan de fysiologische veranderingen in midden- volwassenheid
7. Aanpassen aan ouder wordende ouders

Question 34

Sociale klok-model

Answer 34

Een normatief tijdschema voor de levensloop,
van gedeelde maatschappelijke verwachtingen over welke taken er op welke leeftijd vervuld moeten worden

Question 35

Schenden van het normatieve tijdschema

Answer 35

sociale afkeuring

Question 36

Fit met normatieve tijdschema

Answer 36

social support

Question 37

Theorieën over specifieke periodes van de levensloop: Oudere leeftijd

Answer 37

• MacArthur Model Successful Aging
• Selection-Optimization-Compensation-Model

Question 38

MacArthur Model Successful Aging: Usual (gewone) ageing

Answer 38

Normaal leeftijdsgerelateerde afname in fysiek, sociaal en cognitief functioneren

Question 39

MacArthur Model Successful Aging: Successful aging

Answer 39

Functioneel verlies is geminimaliseerd – afwezigheid van ziekte of risicofactoren voor ziekte, behoud van fysiek en cognitief functioneren, actieve verbintenis met het leven

Question 40

MacArthur Model Successful Aging: kritiek

Answer 40

Wat mensen zelf belangrijk vinden ontbreekt, het model zet mogelijk negatieve druk op ouderen

Question 41

Selection-Optimization-Compensation-Model

Answer 41

Adaptatie staat centraal, omgaan met het verlies wat bij ouder worden hoort
Succesful aging bereiken door: maximaliseren van groei (gains), minimaliseren van verlies, groei/behoud van functie, reguleren van verlies

Question 42

Selection-Optimization-Compensation-Model: het verloop van adaptatie

Answer 42

• Selecteren (focus wordt smaller, kijken naar de belangrijkste dingen en de dingen die je wél nog kan)
• Optimalisatie (optimaliseren van wat moeilijk gaat, wat belangrijk is)
• Compensatie (compenseren van verlies, door bijvoorbeeld een rollator te gebruiken als lopen niet meer goed gaat)

Question 43

Selection-Optimization-Compensation-Model: beoordeling

Answer 43

Veel voordelen, echter niet duidelijk welke specifieke aspecten belangrijk zijn bij succesvol aging.