Topic 13: Gezondheid en ontwikkelingsstoornissen

Question 1

Wat maakt ontwikkeling abnormaal: drie brede criteria

Answer 1

1. Statistische afwijking: Valt het gedrag buiten het normale bereik van gedrag?
2. Aanpassing: Interfereert het gedrag met aanpassing of vormt het een gevaar voor zichzelf of anderen?
3. Persoonlijke distress: Veroorzaakt het gedrag ongemak voor de persoon zelf?
   –> Culturele verschillen zijn belangrijk om ook naar te kijken

Question 2

Ontwikkelingspsychopathologie

Answer 2

Studie van de oorsprong en het verloop van onaangepast gedrag,
- Atypische en typische ontwikkeling wordt vergeleken
- Psychopathologieën komen door een ontwikkelingsproces
- Interdisciplinaire kijk nodig

Question 3

Mogelijke ontwikkelingen met oog op psychopathologie

Answer 3

A: Continuïteit van maladaptatie, leidt uiteindelijk tot stoornis
B: Initiële maladaptatie gevolgd door een positieve verandering (veerkracht)
C: Continue positieve aanpassing
D: Initiële positieve aanpassing gevolgd door een negatieve verandering in de richting van pathologie
–> dus kan continu of discontinu verlopen

Question 4

Sociale normen

Answer 4

Verwachtingen over hoe zich te gedragen in een bepaalde sociale context

Question 5

Psychopathologie herkennen: Leeftijdsnormen

Answer 5

Verwachtingen over welk gedrag geschikt of typisch is voor verschillende leeftijden

Question 6

Psychopathologie herkennen: Nature-nurture

Answer 6

Biologische, psychologische en sociale factoren gedurende de levensduur; impact van risicofactoren versus beschermende factoren

Question 7

Psychopathologie herkennen: Continuïteit-discontinuïteit

Answer 7

Ontwikkeling/veranderingen van psychopathologieën gedurende de levensduur

Question 8

Diathese-Stress Model (Ingram & Price, 2001)

Answer 8

Psychopathologie ontstaat door de interactie tussen kwetsbaarheid voor psychologische stoornis & het ervaren van stressvolle levensgebeurtenissen

Question 9

Kwetsbaarheid

Answer 9

Aanleg (genetica), fysiologie, cognities, persoonlijkheid

Question 10

Meest voorkomende stoornis in de vroege kindertijd

Answer 10

Autisme spectrum stoornis

Question 11

Autisme Spectrum Stoornis: Kenmerken

Answer 11

• Sociale en communicatieproblemen
• Beperkte interesses en repetitief gedrag

Question 12

Autisme Spectrum Stoornis en hechtingsstijlen

Answer 12

Meer dan de helft van de autistische kinderen zijn veilig gehecht, maar hoger dan (normaal)
gemiddeld aantal ontwikkelt ongeorganiseerde-gedesoriënteerde hechtingen

Question 13

Betekenis van het woordje ‘spectrum’ in de naam

Answer 13

Geeft een grote variatie in mate, aard en oorzaken van symptomen aan

Question 14

Autisme Spectrum Stoornis, ontwikkeling

Answer 14

• Meestal vanaf de geboorte
• Diagnose meestal pas vanaf 4 jaar (dan pas opmerken)
• 1 jaar: gebrek aan normale interesse in en reactie op sociale stimuli (mogelijk)
• Vaak comorbiditeit (andere stoornissen erbij)
• Soms gepaard met speciale talenten

Question 15

Autisme Spectrum Stoornis op de wereld

Answer 15

Het aantal gevallen van autisme stijgt
–> Door: verhoogd bewustzijn, ruimere definitie, verhoogde diagnose

Question 16

Oorzaken van autisme

Answer 16

• Genen dragen sterk bij
• Meest waarschijnlijk: geërfd van ouders of door mutaties
• Bij oudere ouders
• Omgevingsinvloeden: virussen of chemicaliën
  (tijdens zwangerschap)

Question 17

Behandeling van autisme

Answer 17

Behandeling is gericht op gedrag aanpassen op autisme

Question 18

Depressie in de vroege kindertijd

Answer 18

• Verlies van interesse in activiteiten, psychomotorische vertraging, gewichtsverlies
• Redenen en risicofactoren: Ervaring met misbruik of verwaarlozing, Depressieve zorgverleners, Gedesorganiseerde hechting

Question 19

Psychopathologie in de kindertijd

Answer 19

• Externaliserende problemen
• Internaliserende problemen

Question 20

Externaliserende problemen (Acting out)

Answer 20

• Gebrek aan zelfbeheersing, gedrag dat andere mensen stoort, tegen sociale verwachtingen in
• Agressief, ongehoorzaam, moeilijk te controleren, storend
• Gedragsstoornis, agressief gedrag, ADHD
• Tussen 4 en 18 jaar: afname
• Vaker bij jongens, westerse samenlevingen, lage sociaal-economische status

Question 21

Internaliserende problemen (Bottling up)

Answer 21

• Internaliseren van negatieve emoties, opkroppen van emoties
• Angststoornissen, fobieën, extreme verlegenheid, depressie
• Tussen 4 en 18 jaar: toename
• Vaker voorkomend bij meisjes, in Aziatische samenlevingen

Question 22

Externaliserend gedrag: ADHD

Answer 22

Inattention (moeite met aandacht, opletten)
of/ook
Hyperactiviteit en impulsiviteit

Question 23

ADHD op de wereld

Answer 23

• Aantallen stijgen
• Vaker bij jongens
• Vaak met comorbiditeiten

Question 24

ADHD in de ontwikkeling

Answer 24

• Vroege kindertijd: kinderen met ADHD zijn meestal erg actief, hebben een moeilijk temperament, onregelmatige voedings- en slaappatronen
• Kleuters: altijd in beweging, steeds veranderen van activiteit
• Later: Niet meer overactief, maar wel ongeorganiseerd

Question 25

Oorzaken van ADHD

Answer 25

• Problemen frontale cortex, executieve functies (vooral inhibitie)
• Lagere niveaus van dopamine noradrenaline zijn betrokken bij problemen met EF
• Frontale cortex rijpt langzamer

Question 26

Behandeling van ADHD

Answer 26

• Farmaceutica: stimulerende geneesmiddelen
• Gedragstherapie
  –> Combinatie is het meest effectief

Question 27

Depressie bij kinderen

Answer 27

• Rond de 3 jaar kunnen kinderen aan dezelfde DSM-criteria voldoen als volwassenen voor depressie
• Zo’n 2% van de kinderen heeft een depressie
• Vaak comorbiditeit met angst, gedragsstoornis, ADHD

Question 28

Depressie bij kinderen: kenmerken

Answer 28

• Meer gedrags- en somatische symptomen
• Hoge mate van schaamte of schuldgevoelens
• Zelfmoordgedachten of zelfs pogingen

Question 29

Depressie bij kinderen: behandeling

Answer 29

• Cognitieve gedragstherapie
• Ouder-kind interactietherapie voor emotionele ontwikkeling: het aanleren van effectievere
  opvoedingsvaardigheden bij ouders
• Antidepressiva om niveau van neurotransmitters te corrigeren

Question 30

Psychopathologie in de adolescentie

Answer 30

• Eetstoornissen
• Middelenmisbruik
• Depressie

Question 31

Eetstoornissen

Answer 31

• Anorexia Nervosa (ondergewicht)
• Boulimia Nervosa (binge –> compensatie)
• Binge eating disorder (eetbuien)

Question 32

Oorzaken anorexia nervosa

Answer 32

Diathese-stress model, interactie tussen nature en nurture:
–> Nurture
- Dun zijn als schoonheidsideaal in de samenleving
–> Nature
- Lage niveaus van neurotransmitter serotonine → betrokken bij eetlust en emoties
- Genetische factoren die bijdragen aan persoonlijkheidsprofielen met een hoger risico

Question 33

Cannabisgebruik in de adolescentie, gevolgen

Answer 33

• Al vroeg gebruik: Problemen met het geheugen en executieve functies
• Algmeen: Verminderde intelligentie, verminderd geheugen, slechtere aandacht, lager verbaal vermogen

Question 34

Cannabisgebruik: Duperrouzel et al., 2019

Answer 34

Lagere besluitvorming en episodisch geheugen geassocieerd met hoger cannabisgebruik

Question 35

Middelenmisbruik

Answer 35

Stoornissen in het gebruik van middelen treden op wanneer een persoon een middel blijft gebruiken ondanks nadelige gevolgen

Question 36

Depressie in de adolescentie

Answer 36

Depressie bij adolescenten lijkt meer op depressie bij volwassenen → cognitieve symptomen, maar ook gedragsmatige of somatische symptomen

Question 37

Oorzaken depressie in de adolescentie

Answer 37

• Genetische invloeden zijn sterker
• Interpersoonlijke stressoren (sociaal)
• Verschillen in copingstijlen

Question 38

Psychopathologie in de volwassenheid

Answer 38

• Depressie
• Dementie
• Alzheimer

Question 39

Depressie bij oudere volwassenen

Answer 39

Oudere volwassenen zijn over het algemeen minder kwetsbaar voor depressie dan jongere
volwassenen (ongeveer 7%)

Question 40

Dementie

Answer 40

Algemene term voor een afname van het mentale vermogen dat ernstig genoeg is om het dagelijks leven te verstoren

Question 41

Meest voorkomende vorm van dementie

Answer 41

Ziekte van alzheimer, meer dan de helft van de gevallen van dementie

Question 42

Waarschuwingssignalen van alzheimer

Answer 42

• Geheugenverlies dat het dagelijks leven verstoort
• Moeite met plannen of oplossen van problemen
• Moeite met bekende/routine taken thuis, op het werk, hobby (bijv. koffie zetten, koken)
• Verward over tijd of plaats
• Moeite met het begrijpen van visuele beelden en ruimtelijke relaties
• (nieuwe) Problemen met praten of schrijven
• Spullen kwijtraken, niet meer terug kunnen vinden, op verkeerde plaats terugzetten
• Slecht(er) beoordelingsvermogen
• Terugtrekken van werk of sociale activiteiten
• Veranderingen in stemming en persoonlijkheid

Question 43

Wat maakt het verschil tussen alzheimer en typische leeftijdsgerelateerde veranderingen

Answer 43

De ernst van de veranderingen

Question 44

Het verloop van de ziekte van alzheimer

Answer 44

Het is progressief, wordt steeds erger
Mild –> Matig –> Ernstig

Question 45

Behandeling van alzheimer

Answer 45

Medicatie en andere behandelingen om met symptomen om te gaan en de kwaliteit van leven te verhogen:
- Neurologische verbetering of stabilisatie
- Verbetering of stabilisatie van competentie in het dagelijks leven
- Vermindering van gedragsafwijkingen

Question 46

Andere behandeling van alzheimer

Answer 46

• Antidementie geneesmiddelen
• Psychotherapie

Question 47

Risicofactoren voor alzheimer

Answer 47

• Leeftijd (hogere kans bij ouderen)
• Geslacht (meer vrouwen dan mannen ivm de levensverwachting)
• Genen (APP, PS-1, PS-2, ApoE4)
• Lichamelijke aandoeningen: hart- en vaatziekten, diabetes, traumatisch hersenletsel
• Levensstijl: roken, verzadigde vetten, alcohol

Question 48

Beschermende factoren voor alzheimer

Answer 48

• Hoog opleidingsniveau en SES
• Hoge mate van complexiteit op het werk
• Rijk sociaal netwerk en sociale betrokkenheid
• Lichaamsbeweging
• Mediterraan dieet, omega-3/vis gerelateerde vetten
• Koffie