Thema 3.4

Question 1

Plek van episodisch geheugen in het brein

Answer 1

Zo ongeveer het hele brein. Een aantal gebieden, waaronder de frontale cortex, delen van de pariëtale kwab en van het cerebellum, is actief als een persoon zoekt in zijn geheugen. Andere, zoals de sensorische cortices, worden actief bij een herinnering met een specifieke sensorische inhoud

Question 2

Opslag van nieuwe herinneringen in het brein

Answer 2

Het opslaan van nieuwe herinneringen activeert meestal gebieden in de mediaal- temporale cortex, waarbij de precieze taak bepaalt welk deelgebied het meest geactiveerd wordt. Gebieden die eruit springen zijn de hippocampus en de parahippocampale gyrus.

Question 3

Plek procedureel geheugen in het brein

Answer 3

Procedureel geheugen en conditioneren worden meestal gelinkt aan de basale ganglia en het cerebellum.

Question 4

Priming in het brein

Answer 4

Priming geeft een bijzonder patroon: over het algemeen deactiveert priming het gebied dat verantwoordelijk is voor de onderliggende processen. Waar priming plaatsvindt hangt af van het soort priming dat onderzocht wordt: in het algemeen daar waar verwerking plaatsvindt.

Question 5

Definitie van geheugen

Answer 5

Het opslaan (encoderen), bewaren (retentie) en opdiepen van informatie (reproduceren of herkennen)

Question 6

synesthesie

Answer 6

Synesthesie vindt plaats wanneer informatie die binnenkomt via een modaliteit, ook een sensatie teweegbrengt in een andere modaliteit. Bv. ‘groen’ onthouden, dan komt er een groene bloempot in de gedachte van S (die slimme meneer). Dit was ook ingewikkeld want lezen was lastig – elk woord kreeg een beeld.

Question 7

retroactieve interferentie

Answer 7

Wanneer tijdens het retentie-interval andere informatie geleerd wordt en die het opdiepen van eerdere informatie verstoort.

Question 8

definitie van taal volgens Crystal

Answer 8

Het systematisch en conventioneel gebruik van klanken, tekens, of geschreven symbolen voor communicatie en zelfexpressie in een samenleving.

Question 9

Taal als cognitief systeem

Answer 9

Taal is een systeem dat betekenissen verbindt met vormen. Het produceren van taal begint met een preverbale boodschap en eindigt met akoestische of grafische vormen. Begrijpen begint met de waarneming van een vorm en eindigt bij een mentale representatie. Het mentale lexicon vervult bij taalgebruik een centrale rol.

Question 10

Mentale lexicon

Answer 10

Het deel van het semantische LTG waarin de woorden die we (her)kennen en gebruiken zijn opgeslagen. Dat betreft de woordenschat van de moedertaal, maar ook later geleerde talen. Men herkent en begrijpt algauw zestigduizend woorden. Die hebben elk een representatie in het mentale lexicon, en omvat drie typen informatie.
* Betekeniseigenschappen.
* Grammaticale eigenschappen
* Vormeigenschappen (fonemen, abstracte klankeenheden)

Question 11

Lemma

Answer 11

De representatie van de grammaticale eigenschappen van een woord.

Question 12

Produceren van taal

Answer 12

• Conceptualisator. Het mechanisme dat verantwoordelijk is voor het kiezen van een boodschap die we dmv spreken willen overbrengen.
• Formulator. Zorgt voor grammaticle codering en klankinformatie (fonologische codering)
• Articulator. Vertaalt de uit de fonemen opgebouwde representatie naar bewegingsinstructie. Het past de motorische instructies aan aan de fysieke omstandigheden
• Monitor. Een zelfbewakingssysteem dat een gesproken uiting op allerlei aspecten controleert

Question 13

Afasie

Answer 13

Een verzamelnaam voor verworven taalstoornissen, die doorgaans tot uiting komen in alle modaliteiten (luisteren, spreken, lezen en schrijven). De meest voorkomende
oorzaak is een beroerte. Deze en andere oorzaken hebben gemeenschappelijk dat ze een min of meer focaal, gelokaliseerd trauma opleveren.

Question 14

Specific language
impairment (SLI)

Answer 14

Als de taalfuncties van jongs af aan niet goed ontwikkeld worden

Question 15

Omissie

Answer 15

Een woord weglaten

Question 16

Parafasie

Answer 16

Het soort substitutie dat de patiënt maakt. Substitutie is het vervangen van een woord door een ander woord. Parafasieën zijn onderverdeeld in klassen.
* Lexicale parafasieën: een doelwoord wordt vervangen door een ander bestaand woord.
* Fonologische parafasieën: één of meer klanken van het doelwoord worden weggelaten of vervangen door andere klanken

Question 17

Empty speech

Answer 17

Het veelvuldig gebruiken van niet-specifieke substituties.

Question 18

Neologisme

Answer 18

Als veel van de klanken vervangen of weggelaten worden spreekt men van neologisme. Produceert een patiënt veel neologismen, dan noemen we dat jargon.

Question 19

niet propositionele spraak

Answer 19

Bij zeer ernstige afasie is betekenisvolle taal vaak bijna geheel afwezig. Als de patiënt nog spreekt, zien we vaak:
* Stereotypie (gebruik van uitdrukkingen die weinig betekenis hebben/irrelevant zijn).
* Recurring utterances (uiten beperkt aantal woorden/klanken in ongepaste situatie).
* Seriële spraak (patiënt kan rijtjes afmaken, maar maakt er zelden functioneel gebruik van. Bv. weet dat na maandag dinsdag komt maar weet niet welke dag het is)
* Echolalie (patiënt herhaalt wat gesprekspartner zegt).
* Perseveratie (patiënt herhaalt ongewild een woord of zinsdeel).

Question 20

aggramatisme

Answer 20

Patiënten hebben grote moeite om grammaticale kennis in te zetten bij het spreken, en soms ook bij het verstaan. Wordt ook wel over telegramstijl gesproken.

Question 21

paragrammatisme

Answer 21

Zinnen zijn lang en complex. Door grote aantal parafasieen en foutief gebruik van vervoegingen en verbuigingen zijn zinnen moeilijk te begrijpen

Question 22

classicifactie/taxonomie van afasieën

Answer 22

• Afasie van Broca. Redelijk intact taalbegrip, maar ernstige woordvindings- en articulatieproblemen. (begrip van ) zinnen zijn in veel gevallen agrammatisch.
• Afasie van Wernicke. Zeer beperkt taalbegrip. De spraak is vloeiend en heeft een normaal tempo. Er zijn veel semantische en fonologische parafasieën en er is sprake van paragrammatisme. Patiënten met deze vorm hebben vaak weinig inzicht in hun stoornis en proberen fouten zelden te herstellen.
• Conductieafasie. Begrip redelijk intact, en de productieproblemen zijn vergelijkbaar met die van afasie van Wernicke. Een kenmerkend symptoom is een ernstige stoornis in het herhalen van gesproken woorden. Deze patiënten doen
  wel pogingen hun fouten te verbeteren.
• Transcorticale afasieën. Stoornissen in het koppelen van woordvorm aan woordbetekenis, hetzij in de waarneming (sensorische vorm), hetzij in de productie (motorische vorm) of combinatie
• Globale afasie is een ernstige vorm van afasie waarbij zowel productie als begrip aangetast is. Kan in het begin ernstiger zijn en later ontwikkelen tot andere afasie
• Amnestische afasie. Intact taalbegrip en taalproductie. Het opvallendste symptoom is een ernstig woordvindingsprobleem. Kan ook als restschade.

Question 23

drie kardinale symptomen

Answer 23

Vloeiendheid, taalbegrip en nazeggen

Question 24

akense afasie test

Answer 24

Test met verschillende subtesten (naspreken, benoemen, taalbegrip enz.). Hieruit blijkt dat patiënten met verschillende diagnoses toch veel gemeen hebben. De verschillen zijn slechts kwantitatief.

Question 25

PALPA model

Answer 25

Psycholinguistic Assessment of Language Processing in Aphasia. Dit model schetst het taalsysteem als een verzameling
gespecialiseerde verwerkingsmodules, die ieder afzonderlijk kunnen wegvallen, met een ondubbelzinnig symptoom als resultaat. Door de symptomen van een patiënt nauwgezet te inventariseren kan achterhaald worden welke modules of routes aangetast zijn.

Question 26

taalstoornissen vanuit PALPA en LEvelt

Answer 26

PALPA: Fonologische outputbuffer → motor planning → articulatie → spraak. In
termen van het model van Levelt begint articuleren waar het formuleren eindigt.

Question 27

Verbale dyspraxie

Answer 27

Een stoornis in de programmering van articulatiebewegingen. Bij de zuiverste vorm is het taalsysteem niet aangetast en is er ook niets mis met de articulatoren. In de praktijk blijkt verbale dyspraxie echter zelden in isolatie voor te komen

Question 28

Dysartie

Answer 28

Een verzamelnaam voor spraakstoornissen die veroorzaakt worden door een gebrekkige controle over de articulatiespieren als gevolg van schade in het motorische deel van het centrale, of in het perifere zenuwstelsel. Ook kan een letsel of stoornis van de spieren zelf oorzaak zijn van articulatiestoornissen. De locatie en de ernst van de schade bepalen de vorm en de ernst van het spraakprobleem. Er zijn zes vormen van dysartrie te onderscheiden: spastische, slappe, atactische,
hypokinetische, hyperkinetische, en gemengde dysartrie. De laatste vorm komt het meest voor.

Question 29

Verworven dyslexie

Answer 29

Een aantal specifieke vormen van leesstoornissen bij afasiepatiënten.
* Aandachtsdyslexie. Individuele letters kunnen niet benoemd worden
* Neglectdyslexie. Fouten door voornamelijk letters van een bepaalde helft van een woord verkeerd te lezen.
* Semantische dyslexie. In plaats van het geschreven woord een semantisch gerelateerd woord noemen
* Fonologische dyslexie. Wanneer een patiënt bestaande woorden wel, maar pseudowoorden niet kan lezen
* Oppervlaktedyslexie. Als pseudowoorden wel gelezen kunnen worden, maar regelmatig gespelde woorden duidelijk beter

Question 30

Dysgrafie

Answer 30

Schrijfstoornis. Er is nog geen duidelijk beeld welk hersengebied hierbij hoort.
* Fonologische dysgrafie. Wanneer pseudowoorden niet meer geschreven kunnen worden omdat de foneem-grafeemomzetting niet meer functioneert
* Oppervlakte-dysgrafie. Regelmatig gespelde woorden worden duidelijk beter geschreven dan onregelmatige
* Grafemische bufferdysgrafie. De woordvorm is nog intact, maar is de lettervolgorde is verkeerd of letters worden vervangen door andere.