MİNERALOKORKTİKOİDLER VE GLİKOKORTİKOİDLER Flashcards
KORTİZOL (GLİKOKORTİKOİDLER)
*Kortizolün %95 i proteinlere bağlı taşınır: Kortikosteroid bağlayıcı globulin CBG karaciğerde sentezlenir, östrojenlerle uyarılır.
*Yarı ömür 100 dak. KC de metabolize olur
*Konjuge steroidlerin atılımı: %70 idrarla,%20 feçesle,%10 cilt yoluyla olur.
*Normal kan basıncı ve kardiak output için gerekli
*Vücutta suyun dağılımı ve atılımı (GFR artar.)
*Yüksek dozları mide asit salgısını ve pepsin yapımını artırırlar.Bu nedenle ülserlerin aktif hale geçmesine neden olabilirler.
*SSS.de mental durumu değiştirebilen etkileri saptanmıştır.
*Glikokortikoidlerle uzun süreli tedavi ciddi kemik kaybına neden olabilir.Bu hastalar miyopati nedeniyle güçsüzlükten yakınırlar.
*Metabolizmaya etkileri:
a)karaciğerde glukoz üretimi, Glukoneojenez hızı ARTAR.
b)lipoliz (ekstremite), lipojenez (yüz , gövde) ARTAR.
c)protein met., RNA met. ARTAR.
*Strese direnci artırma etkileri:
Plazma glukoz konsantrasyonunu artırır. Bu şekilde Travma,korku,infeksiyon,kan kaybı ve kronik hastalıklar gibi dönemlerde strese karşı koyabilmek için vücuda gerekli enerjiyi sağlarlar.
Kan basıncını adrenerjik uyarının küçük damarlardaki vazokonstrüktör etkisini artırarak orta derecede yükseltirler
Savunma sistemine etkileri:
İmmun cevabı baskılar,immunosupresif
İnflamatuar yanıtı ve immüniteyi baskılar.
*Antiinflamatuar etkide; Dolaşımdaki lökositler VE
Fibroblast proliferasyonu AZALMASI etkilidir.
Fosfolipaz A2 enzim inhibisyonu yaparlar.
Bu inhibisyon hücre membranına bağlı fosfolipidlerden prostaglandin ve lökotrienlerin prekürsörü olan Araşidonik asidin serbestleşmesini engeller.
Kan hücreleri üzerine etkileri:
Eozinofil,bazofil,monosit ve lenfositlerin dolaşımdan lenfoid dokuya geri dönmesine ve dolaşımdaki Sayılarının azalmasına neden olurlar. Buna karşılık hemoglobin, eritrosit, trombosit ve polimorfonükleer lökositlerin dolaşımdaki sayısını artırırlar.
Endokrin sistem üzerine etkileri:
Glikokortikoidlerin artan konsantrasyonu feed-back inhibisyon ile kortikotropin salınımını engeller. Bu durum glikokortikoid ve TSH yapımını engellerken büyüme hormonu salgısını artırır.
Kısa etkili glikokortikoidler:
Hidrokortizon
Kortizon
Orta etkili glikokortikoidler:
Prednizon
Prednizolon
Metilprednizolon
Triamsinolon
Uzun etkili glikokortikoidler:
Betametazon
Deksametazon
Parametazon
Mineralokortikodler: (Aldosteron, Fludrokortizon, Deoksikortizon)
*Vücuttaki su hacmini ve özellikle sodyum,potasyum gibi elektrolitlerin konsantrasyonlarını kontrol ederler.
*Aldosteron böbrek tübüllerini etkileyerek sodyum bikarbonat ve suyun geri emilimini sağlar.
*Aynı zamanda aldosteron potasyum tutulumunu azaltarak idrarla kaybını artırır.
*Aldosteronun yüksek konsantrasyonları alkaloz ve hipokalemiye neden olabilir.
*Aynı zamanda su ve sodyumun aşırı tutulması kan hacminin artmasına ve kan basıncının yükselmesine neden olur.
*Hiperaldosteronizm spironolakton ile tedavi edilir.
Adrenal kortikosteroidlerin tedavide kullanımları:
1)Primer adrenokortikal yetmezlik:
*Sebebi adrenal korteksin fonksiyonunu yerine getirememesidir.
*Yetersiz hormonu yerine koymak için hidrokortizon kullanılır.
*Hidrokortizonun günlük dozunun 2/3 ü sabah 1/3 ü öğleden sonra olmak üzere iki dozda verilir.
*Bunun sebebi normal kortizol salınımının sirkadien ritmine uygun hormon düzeylerini sağlamaktır.
*Sirkadien ritim nedeniyle plazma kortizol konsantrasyonu sabah 08:00 civarında en yüksektir.ve gün içerisinde azalarak sabaha karşı 01:00 de en düşük konsantrasyona ulaşır.
*Minerokortikoid aktivitenin de normal düzeylere çıkarılması için zayıf glikokortikoid etkisi de olan sentetik mineralokortikoid fludrokortizonun beraber verilmesi gerekli olabilir.
2) Sekonder ve tersiyer adrenokortikal yetmezliğin tedavisinde hormon replasman tedavisi:
*Bu iki patolojik durum ya kortikotropin salgılatıcı hormonun hipotalamustan ya da kortikotropinin hipofizden yetersiz salgılanması sonucunda gelişir.
3)Cushing sendromunun tanısı:
*Cushing sendromu glikokortikoidlerin aşırı salgısı nedeniyle ortaya çıkar.Ya ön hipofizden ya da adrenal bir tümörden aşırı miktarda kortikotropin salgılanmasına bağlıdır.
**Cushing sendromunun nedenini saptamak amacıyla deksametazon supresyon testi uygulanır.
*Bir sentetik glikokortikoid olan deksametazon ; hipofiz kaynaklı Cushing sendromlu olan hastalarda kortizol salınımını baskılarken, adrenal tümörden glikokortikoid salgılanmasını baskılamaz.
4) Konjenital adrenal hiperplazi tedavisinde hormon replasman tedavisi:
*Konjenital adrenal hiperplazi bir veya daha fazla adrenal steroid hormonun sentezinde bozukluk sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
*Bu durumun tedavisi için yetersiz hormonların yeterli miktarda yerine konması gereklidir. Hangi hormonla replasman yapılacağı lezyonun yerine bağlıdır.
5) İnflamatuar semptomların giderilmesi:
*Glikokortikoidler, inflamasyon bölgesinde sıklıkla bulunan kızarıklık, sıcaklık, gerginlik ve şişlik gibi belirtilerini etkin biçimde ortadan kaldırırlar.
*Glikokortikoidlerin inflamasyon üzerindeki etkileri lökositlerin sayılarını, dağılımlarını ve fonksiyonlarını değiştirmelerine bağlıdır. Bu etkiler:
Lenfosit ( T ve B hücreleri), bazofil, eozinofil ve monosit sayısında azalma;
*Antijenlere lökosit ve makrofaj yanıtında inhibisyondur.
6)Allerji tedavisi:
*Glikokortikoidler ilaçlara ve kan transfüzyonuna bağlı allerjik reaksiyonlar, bronşial astım ve allerjik rinitin tedavisinde yararlıdırlar. Ancak etkileri tedavi edici değildir.
GLİKOKORTİKOİDLER FARMAKOKİNETİK ÖZELLİKLER
*Doğal adrenal kortikosteroidler ve türevlerinin gastrointestinal sistemden emilimi iyidir. Bazıları ayrıca intravenöz, intramüsküler, topikal veya aerosol şeklinde uygulanabilirler.
*Glikokortikoidlerden en zayıf antiinflamatuar özellik gösterenler: Kortizon ve kortizoldür.
*En güçlü antiinflamatuar özellik gösterenler: Deksametozan ve betametazondur. Bu ikisinin etki süresi de en uzundur.
*Emilime uğrayan glikokortikoidlerin %90 dan fazlası plazma proteinlerine bağlanır.
*Büyük çoğunluğu kortikosteroid bağlayıcı globuline ve geri kalan kısmı albümine bağlanır.
*Karaciğerin mikrozomal enzimleri tarafından oksidasyon ile metabolize edilirler.
*Metabolitleri glukuronik asit veya sülfat ile konjuge olurlar ve böbreklerden atılırlar.
*Karaciğer fonksiyonları bozuk olan hastalarda glikokortikoidlerin yarılanma ömürleri çok uzayabilir.
Yan etkileri:
Vücut yağ dağılımının değişmesi, aydede yüz, vücut kıllarında artma, buffalo hörgücü, akne, uykusuzluk ve iştah artması görülür.
Uzun dönem kullanımda katarakt görülme sıklığı artar.
İlaç tedavisinin kesilmesi önemli sonuçlar doğurabilir. Çünkü hipotalamik-hipofizer-adrenal aks baskılanırsa kortikosteroidlerin hızlı kesilmesi letal olabilen akut adrenal yetmezlik sendromuna yol açabilir.
ilaca psikolojik bağımlılık olasılığı.
*Aerosol olarak uygulanabilen kortikosteroidler:
Beklametazon
Flunisolid
Flutikazon
Triamsinolon
*IM olarak uygulanan kortikosteroidler:
Kortizon
Dezoksikortikosteron
Triamsinolon
*IV ve IM olarak uygulanabilen kortikosteroidler:
Deksametazon
Hidrokortizon
Metilprednizolon
Prednizolon
*Topikal olarak uygulanabilen kortikosteroidler:
Beklametazon
Deksametazon
Hidrokortizon
Triamsinolon
***Tüm kortikosteroidler oral yolla uygulanabilirler.
Adrenokortikoid sentez inhibitörleri:
1)Metirapon:
Cushing sendromu tedavisinde kullanılır.
Adrenal fonksiyonun değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.
Glikokortikoid sentezindeki son basamak olan 11- hidroksilasyonu engeller.
2) Aminoglutetimid:
Kolesterolün pregnenolona dönüşümünü engeller. 20-22 desmolazı inhibe eder.
Bunun sonucu olarak hormonal aktivitesi olan tüm steroidlerin sentezi azalır.
Meme kanserlerinin tedavisinde androjen ve östrojen sentezini azaltmak veya durdurmak amacıyla kullanılmaktadır.
Cushing hastalığı tedavisinde kullanılır.
3)Ketokonazol:
Tüm gonadal ve adrenal steroid hormonların sentezini inhibe eden bir antifungal ilaçtır.
Cushing sendromu olan hastaların tedavisinde kullanılır.
4)Mifepriston:
Güçlü bir glikokortikoid antagonisti ve projestindir.
Glikokortikoid reseptörüne bağlanır.
Steroid reseptörlerin farmakolojik antagonistidir.
Progesteron, glukokortikoid ve androjen reseptör blokörü bir ilaçtır. Abortus oluşturmak için kullanılır.
5)Spironolakton:
*Mineralokortikoid reseptörlerine bağlanmak üzere yarışır ve böbreklerde sodyum tutulumunu inhibe eder.
*Aynı zamanda aldosteron ve testosteron sentezini de antagonize eder.
*Hiperaldosteronizm tedavisinde kullanılır.
*Kadınlarda hirsutizm tedavisinde yararlıdır.
*Muhtemelen kıl follikülündeki androjen reseptörlerine bağlanarak bu etkiyi göstermektedir.
*Steroid yapılı ve potasyum tutucu diüretiktir. Böbrekte tübüllerin içine girmeksizin kan yolu ile böbreklerden etkisini gösterir.
*Sistolik kalp yetmezliğinde sağ kalımı artıran bir ilaçtır.
*Ön ilaçtır. Aktif metabolitine dönüşür. Bu nedenle etkisi geç başlar.
6) Trilostan: Cushing sendromu, menapoz sonrası meme kanserinin tedavisinde kullanılmış bir ilaçtır. Steroidogenez inhibitörüdür. Şu an insanlarda kullanımı yok. Veterinerlikte kullanılıyor.
