Mensilke impak op die omgewing Flashcards

1
Q

Omskryf klimaat

A

Die aarde se klimaat is die langtermyn patroon van weertoestande vir die hele planeer oor ‘n tydperk van derduisende jare en langer. Die aarde se klimaat sluit in weerkenmerke soos reenval, temprature, wind en lugdruk.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Omskryf klimaatsverandering

A

Klimaatsverandering is enige verandering aan die bestaande klimaatspatroon wat ‘n tydperk van honderde jare lank duur.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Omskryf globale klimaatsverandering

A

Dit is klimaatsverandering wat die hele planeet beinvloed.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat is die natuurlike oorsake van klimaatsverandering

A

1) Verandering in die aardas
2) Verandering aand die aarde se wentelbaan om die son
3) Verandering aan die hoeveelheid energie wat die son uitstraal
4) Verandering aan seestrome
5) Vulkaanuitbarstings
6) Veranderings aan die vlakke van kweekhuisgas in die atmosfeer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wat is ’n kweekhuisgas?

A

Kweekhuisgasse is gasse in die atmosfeer wat hitte vasvang en help om die aarde warm genoeg te hou vir lewe.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Gee drie voorbeelde van kweekhuisgasse.

A

Koolstofdioksied (CO₂)
Metaan (CH₄)
Waterdamp (H₂O)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

’n Paragraaf om die kweekhuiseffek te beskryf.

A

Die kweekhuiseffek is ’n natuurlike proses waardeur sekere gasse in die atmosfeer hitte van die son vasvang en terughou, wat veroorsaak dat die aarde se oppervlak warmer bly as wat dit andersins sou wees. Sonlig dring die atmosfeer binne, en die aarde straal hitte uit. Kweekhuisgasse absorbeer en reflekteer ’n deel van hierdie hitte terug na die oppervlak, wat ‘n stabiele temperatuur handhaaf. Sonder hierdie effek sou die aarde te koud wees vir lewe soos ons dit ken.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Verduidelik waarom die kweekhuiseffek vir lewe op aarde belangrik is.

A

Die kweekhuiseffek is noodsaaklik omdat dit die aarde se temperatuur op ’n vlak hou wat geskik is vir lewe. Dit verseker dat water in vloeibare vorm kan bly, plante kan groei, en diere en mense in ‘n bewoonbare omgewing kan oorleef. Sonder die kweekhuiseffek sou die aarde vries en onleefbaar wees.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Wat is die stappe van die kweekhuis proses?

A

1) Die son straal kortgolfstraling in die vorm van ultravioletstraling en kort-golfhitte-energie uit.

2) Somminge kortgolfstraling word dadelik na die ruimte toe teruggekaats en sommige dring die atmosfeer binne en verwarm die lug, land- en wateroppervlaktes van die aarde

3) Die verwarmde land- en wateroppervlaktes stel hitte-energie in die vorm van langgolfstraling in die atmosfeer vry.

4) Kweekhuisgasse in die atmosfeer absorbeer die langgolfhitte-energie wat die atmosfeer verwarm.

5) Die atmosfeer dra die langgolfhitt-energie weer oor na die land- en wateroppervlaktes sodat hulle warmer word.

6) Sommige langgolfhitte-enegrie ontsnap in die ruimte in

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Wat is die hoof twee menslike aktiwitiete wat klimaatverandering kan aanspoor?

A

Kweekhuigasuitlatings en ontbossing

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Wat is die industriele rewolusie?

A

Die Industriële Revolusie verwys na die tydperk in die 18de en 19de eeu (ongeveer vanaf 1760 tot die middel van die 1800’s) waarin daar groot veranderinge in tegnologie, ekonomie en samelewing plaasgevind het. Dit was ‘n oorgang van handvervaardigde produksie na gemeganiseerde produksie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Beskryf die terme die groen rewolusie

A

Die Groen Revolusie verwys na ‘n tydperk (ongeveer 1940’s tot 1970’s) waarin groot vooruitgang in landboupraktyke gemaak is, met die doel om voedselproduksie wêreldwyd te verhoog om hongersnood te bekamp en groeiende bevolkings te voed. Dit is gekenmerk deur die gebruik van nuwe tegnologieë, verbeterde gewasvariëteite, en intensiewe boerderypraktyke.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Wat is die gevolge van klimaatsverandering op die aarde as geheel?

A

1) Meer uiterste weertoestande
2) Seevlakke wat styg
3) Veranderings aan ekosisteme
4) Verandering aan landbou

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Wat is die belangrikste maniere om kweekhuisgasuitlatings te verminder?

A

1) Verander na hernubare vorms van energie
2) Bespaar energie
3) Herwin afval
4) Gebruik openbare vervoer
5) Gebruik skoon tegnologiee

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Wat is die belangrikste maniere om koolstofputte te vermeerder?

A

Die bestaande bome en woude te beskerm en nuwe bome te plant

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Omskryf die terme koolstofvoerspoor

A

‘n Koolstofvoetspoor verwys na die totale hoeveelheid kweekhuisgasse (soos koolstofdioksied, metaan, en stikstofoksiede) wat direk en indirek deur ‘n individu, organisasie, produk, of aktiwiteit oor ‘n spesifieke tydperk veroorsaak word. Dit word gewoonlik in ton of kilogram koolstofdioksied-ekwivalent (CO₂e) gemeet.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Waarna verwys die osoonlaag?

A

Osoon is ‘n gas wat natuurlik in die atmosfeer voorkom. ‘n Osoonmolekule is saamgestel uit drie suurstofatome en het die chemiese formule O3. Die meeste osoon word gevind in die osooslaag gevind wat in die stratosfeer is.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Wat is die doel van die die osoonlaag?

A

Dit beskerm die aarde teen skadelike ultraviolet-bete-straling (UVB) van die son. Osoonmolekules in die osoonlaag absorbeer UVB-straling wat die atmosfeer uit die ruimte inkom. Dit verander die hoeveelhied UVB-straling wat die aarde se oppervlakte bereik.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Omskryf Osoonuitputting

A

Dit is die vermindering van die hoeveelheid osoon in die stratosfeer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Wat is die twee belangrikste menslike aktiwiteite bydra tot osoonuitputting?

A

Gasse gebruik wat chloor bevat en broom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Omskryf waterbeskikbaarheid?

A

Waterbeskikbaarheid is die hoeveelheid vars water wat vir mense beskikbaar is en vir die ekosisteme wat daarvan afhanklik is.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Omskryf vars water

A

Vars water is water met lae vlakke opgeloste soute en is geskik om te drink. Vars water is noodsaaklik vir alle lewe, goeie higiene, landbou, mynbou, industriee en die gesonde funksionering van ekosisteme

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Wat is die twee belangrikste voorrade van vars water?

A

Oppervlakwater en grondwater

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Omskryf oppervlakwater

A

Di is die water wat op die oppervlak van die grond in waterstukture soos riviere voorkom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Omskryf grondwater

A

Dit is die water wat ondergronds gevind word in ruimtes tussen sanddeeltjies en die krake in rotse. Grondwater word gevorm wanneer reenwater in die grond insink deur die proses van infiltrasie en in die ruimtes wn krake in die rotse daaronder inloop.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Omskryf ‘n waterdraer

A

‘n water draer is ‘n ondergrondse laag los sand of rots met baie ruimtes en krake wat water deurlaat

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Watter faktore beperk waterbeskikbaarheid?

A

1) Lae jaarlikse reenval
2) Oneweredige verspreiding van reenval
3) Seisoenale reenval
4) Wisselende reenval
5) Hoe verdampingsvlakke
6) Lae oppervlakafloop

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Waarvoor word water die meeste gebruik?

A

1) Stedelike en huisgebruik
2) Besproeiing en bosbou
3) Mynbou en industriee
4) Omgewing

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Watter menslike aktiwitiete beinvloed waterbeskikbaarheid?

A

1) Bou van damme
2) Vernietinging van vleilande
3) Swak landboupraktyke
4) Boorgate
5) Eksotiese plantasies
6) Verkwisting
7) Verstedeliking
8) Besoedeling

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Omskryf die nationale waterwet van Suid Afrika

A

Die Nasionale Waterwet is in 1998 ingestel om Suid-Afrika se waterhulpbronne op ‘n volhoubare en billike manier te bestuur. Hierdie wet erken dat water ‘n nasionale bate is wat behoorlik bestuur moet word om aan die behoeftes van alle Suid-Afrikaners, die ekonomie en die omgewing te voldoen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Wat is die drie belangrike maniere hoe ons kan verseker dat ons aan ons toekomstige waterbehoefteed kan voldoen?

A

1) Water voorraad vermeerder
2) Aanvanf verminder
3) Verbeterde bestuur van waterskeidings en vleilande

32
Q

Noem 4 voorbeelde van moontlike toekomstige voorraad van water te verbeter

A

1) Meer water invoer
2) Ondergrondse water verantwoordelik gebruik
3) Ontsouting van seewater
4) Ysberge te smelt en hul water te gebruik

33
Q

Noem maniere hoe waterbewaring/waterbespaaring toegedien kan word?

A

1) Moderniseer loodgieterswerk
2) Hergebruik van water
3) Beoefen waterwyse tuinbou en boerdery
4) Maak lekkasies reg

34
Q

Watter komponente kom in water in die natuur voor?

A

1) Gesuspendeerde vaste stowwe
2) Opgeloste stowwe
3) Lewende organismes

35
Q

Omskryf watergehalte

A

Watergehalte is ‘n term wat gebruik word om die fisiese, chemiese, mikrobiologiese en estetiese eienskappe van water te beskryf

36
Q

Wat is die komponente van watergehalte?

A

Fisiese watergehalte, chemiese watergehalte, mikrobiologiese watergehalte, estetiese watergehalte

37
Q

Deur wat word watergehalte beinvloed?

A

Natuurlike faktore en menslike aktiwiteite

38
Q

Wat is die natuurlike faktore wat watergehalte beinvloed?

A

Die soort rotse waaroor oppervlakwater vloei of waarn grondwater gevind word; die hoeveelheid water deur die stelsel vloei; die soort plante, diere, en mikro-organismes in akwatiese ekosisteme

39
Q

Waaruit bestaan afvalwater?

A

Afval water bestaan uit die water wat ons gebruik om riool en ander huishoudelike afval weg te spoel.

40
Q

Watter probleme kan veroorsaak word as ongesuiwerde afvalwater of riool in waterstukture invloei?

A

Verspreiding van siektes en eutorfikasie

41
Q

Wat is die algemeenste uitwerking van landboudreinering op water gehalte?

A

Byvoeging van toksiese bestandele en die verhoogde vlakke van voedingstowwe

42
Q

Wat is die algemeenste uitwerking van industriele afval op watergehalte?

A

Byvoeging van toksies bestandele, eutorfikasie, verhoogde sedimentlading en termiese besoedeling

43
Q

wat is die algemeenste uitwerkings van mynbouafvalstorting op watergehalte sluit in

A

Verhoogde soutgehalte, verhoogde metaalinhoud, verhoogde sedimentlading, verhoogde suurgehalte

44
Q

Wat sal gebeur as waterhulpbronne aanhou bly besoedel word?

A

Meer uitbrake van waterdraende siektes en gesondheidsprobleme; verlaagde waterbeskikbaarheid vir aktiwiteite; verhoogde koste om water te suiwer; skade aan die varswaterekosisteme

45
Q

Omskryf die nationale waterbeleid van Suid-Afrika

A

Die Nasionale Waterbeleid van Suid-Afrika verskaf die raamwerk waarvolgens die land se waterbronne bestuur en gebruik word. Dit ondersteun en vul die Nasionale Waterwet (Wet 36 van 1998) aan en is daarop gemik om volhoubare en billike toegang tot water vir alle Suid-Afrikaners te verseker. Die beleid word gedryf deur die besef dat water ‘n skaars en waardevolle hulpbron is wat effektief bestuur moet word om die ekonomie, sosiale ontwikkeling, en omgewingsvolhoubaarheid te ondersteun.

46
Q

Wat is die twee belangrike maniere om seker te maak dat ons aan toekomstige watergehaltebehoeftes voldoen?

A

Watersuiwering en herwinning om chemikaliee en besoedelaars te verwyder; besoedeling self ook te verminder

47
Q

Wat is die hoofmaniere om besoedeling te keer?

A

Verbeterde afvalwaterstorting; verbeterde landboupraktyke; Verbeterde suiwering van industriele en mynbou afval; beheer van uitheemse indringerplante

48
Q

Hoe kan uitheemse indringerplante beheer word?

A

1) Meganies - met masjiene te verwyder.
2) Chemies - met onkruiddoders te spuit
3) Biologies - uit te rooi deur natuurlike vyande in hul omgewing te plaas

49
Q

Wat is die vier aspekte van voedselsekuriteit?

A

1) Voedselbeskikbaarhied - hoeveel voedsel geproduseer, gestoor, geprosesseer, versprei en uitgeruil word.

2) Voedseltoeganklikheid - Hoe maklik voedsel verkrybaar is

3) Voedselgebruik - Hoe mense voedsel gebruik

4) Stabiliteit van voedselstelsels - Of voedsel beskikbaar is en hoe lank dit neem om voedsel te produseer. Die kweek, oes en prosesering van gewasse sodat hulle in winkels beskikbaar is, is bekend as die voedselstelsel

50
Q

Omskryf die drakapasiteit

A

Drakapasiteit word gedefinieer as die totale organismes van ‘n bepaalde spesie, wat in ‘n genoemde omgewing onderhou kan word.

51
Q

Noem 4 moontlike oorsake wat brydra tot voedselonsekerheid

A

1) Onstabiele sosiale en politieke omgewings
2) Groeiende bevolkings
3) Klimaatsverandering
4) Swak landboupraktyke
5) Uitheemse plante en die vermindering van landbou grond

52
Q

Hoe ontstaan ‘n hongersnood?

A

Hongersnood ontstaan uit swak landboupraktyke, wat deur die uitwerking van klimaatsverandering vererger.

53
Q

Wat is die definisie van monokultuur?

A

Monokultuur verwys na die praktyk waar ‘n enkele gewas oor ‘n groot stuk grond verbou word. Hierdie praktyk is algemeen in moderne landbou, veral in kommersiële boerdery.

54
Q

Wat is die voordele van monokultuur?

A

1) Hoër opbrengs en winsgewendheid
2) Maklike bestuur
3) Kostedoeltreffendhied
4) Gesentraliseerde arbeidsvaardighede
5) Makliker oesproses

55
Q

Wat is die nadele van monokultuur?

A

1) Verlies aan biodiversiteit
2) Hoër risiko vir plae en siektes
3) Gronduitputting
4) Afhanklikheid van chemikalieë
5) Kwetsbaarheid vir klimaatverandering
6) Langtermyn onvolhoubaarheid
7) Ekonomiese risiko

56
Q

Voordele van genetiese gewysigde voedsel vir landbou?

A

1) Hoër opbrengste en vinniger groei
2) Weerstand teen plae en siektes
3) Verdraagsaamheid teen ongunstige toestande
4) Minder gebruik van chemikalieë
5) Verbeterde voedingstowwe
6) Ekonomiese voordele vir boere

57
Q

Wat die nadele van genetiese gywysigde voedsel?

A

1) Verlies van biodiversitiet
2) Onkruid- en plaagweerstand
3) Gronduitputting
4) Eetveiligheid en gesondheidskwessies
5) Koste van saad
6) Stuifmeel van GG-gewasse kan na tradisionele gewasse versprei en hul genetiese samestelling verander, wat organiese en plaaslike boerdery benadeel.
7) Beperkte toegang tot markte

58
Q

Wat beteken verkwisting van voedsel

A

Verkwisting van voedsel verwys na voedsel wat vermors word, ongeag of dit tydens produksie, verwerking, verspreiding, of by verbruikersvlak gebeur.

59
Q

Omskryf bogrond in landbou

A

Bogrond (ook bekend as die oppergrondlaag of topsoil) is die boonste laag van grond, gewoonlik die eerste 5-30 cm, waar die meeste organiese materiaal, voedingstowwe, en mikro-organismes voorkom. Dit is die mees vrugbare grondlaag en speel ‘n sleutelrol in landbou omdat dit die hoofbron van voedingstowwe is vir plantgroei.

60
Q

Wat is ekosisteemdienste wat biodiversiteit bied?

A

Biodiversiteit ondersteun ekosisteemdienste, wat die voordele is wat mense en die natuur ontvang van gesonde, diverse ekosisteme. Hierdie dienste word in vier hoofkategorieë verdeel:

61
Q

Noem die ekosisteem dienste

A

1) Voorsiensinsdienste - voedsel, water, hout en vesel, medisinale hulpbronne

2) Reguleringsdienste - koolstofdioksied absorbeering, waterfiltrasie, bestuiwing, plaagbeheer en grondvorming

3) Ondersteuningsdienste - voedselwebonderhoud, voedingstof siklus, habitatverskaffing

4) Kulturele Dienste - Rekreasies, estetiese waarde, opvoedkundige en wetenskaplike waarde

62
Q

Wat is oorbeweiding?

A

Oorbeweiding gebeur wanneer diere te lank op dieselfde stuk grond wei, of wanneer die aantal diere die dra- of herstelvermoë van die grond oorskry. Dit lei tot degradasie van die grond en plantegroei, wat die ekologiese balans versteur.

63
Q

Wat is suurmyndreinering

A

Suurmyndreinering is die vloei van suurwater uit myne of mynafgrawings. Dit ontstaan wanneer minerale soos piriet (ysterdisulfied) in kontak kom met water en suurstof. Hierdie chemiese reaksie produseer swaelsuur, wat in die omgewing vloei en ernstige besoedeling veroorsaak

64
Q

Waarom is woude belangrik?

A

Woude is een van die mees waardevolle ekosisteme op aarde. Hulle speel ‘n kritieke rol in die ondersteuning van lewe, die regulering van natuurlike prosesse, en die verskaffing van hulpbronne vir mense en die natuur.

65
Q

Wat verwyder woude uit die atmosfeer?

A

Koolstofdioksied (CO2)

66
Q

Wat is ontbossing?

A

Die permanente vernietiging van inheemse woude en boswerelde

67
Q

Wat is afval?

A

Afval is enige materiaal wat geag word as nie verder vir die eienaar bruikbaar nie en dus weggegooi word

68
Q

Afval word in drie tipes geklassifiseer:

A

vaste, vloeistof, gasafal

69
Q

Wat is herwinning en hoe help dit?

A

Herwinning is die proses om afvalmateriale soos plastiek, glas, papier en metaal in nuwe produkte te omskep. Dit verminder die hoeveelheid afval wat na stortingsterreine gaan en bespaar natuurlike hulpbronne.

70
Q

Wat is kompos en hoe help dit?

A

Kompos is die proses om organiese afval, soos kosreste en tuinrommel, in vrugbare grondverbetering te verander. Dit verminder afval en bevorder grondgesondheid.

71
Q

Wat is die voordele van stortingsterreine?

A
  • Voorsien ‘n beheerde area vir afvalverwydering.
  • Verminder besoedeling as dit behoorlik bestuur word.
  • Kan bioenergie opwek deur metaanvang.
72
Q

Wat is die nadele van stortingsterreine?

A
  • Grondbesetting.
  • Uitlek van giftige stowwe in grondwater.
  • Vrylating van kweekhuisgasse soos metaan.
  • Lang afbraaktyd vir sekere materiale
73
Q

Wat is die doel van verbranding as afvalverwyderingsmetode?

A

Verbranding vernietig afval deur dit te verbrand en verminder die volume daarvan. Dit kan energie opwek, maar stel besoedelende stowwe vry.

74
Q

Wat is stortingsterreine?

A

Stortingsterreine is spesiaal aangewese areas waar afvalstowwe weggegooi en permanent gestoor word. Hulle is ontwerp om die impak van afval op die omgewing te beperk, maar as dit nie behoorlik bestuur word nie, kan dit ernstige probleme veroorsaak.

75
Q

Herwinning word omskryf as die proses waar gebruikte materiaal of afva in nuwe produkte herwin word. Herwin:

A
  • Voorkom verkwisting van potensieel nuttige materiaal
  • Verminder die verbruik van grondstowwe en energie
  • Verminder die vlakke van lug- en waterbesoedeling
76
Q

Wat is metaangas?

A

Metaangas is ‘n kleurlose en reuklose gas wat vrygestel word as gevolg van afvalontbinding

77
Q

Wat is kernenergie?

A

Kernenergie is energie wat gegenereer word deur die fision van atome, meestal die fision van uraan- of plutoniumatome, in ‘n kernreaktor. Hierdie proses stel enorme hoeveelhede energie vry, wat gebruik word om elektrisiteit op te wek.