Biosfeer tot ekostelsels

Question 1

Wat is ekologie?

Answer 1

Ekologie is die studie van die interaksies tussen lewende organismes en hul omgewing. Dit fokus op hoe organismes met mekaar, asook met hul fisiese en chemiese omgewing, in wisselwerking tree om ekosisteme te vorm en te onderhou.

Question 2

Wat is ‘n ekoloog?

Answer 2

‘n Wetenskaplike wat ekoligie bestudeer.

Question 3

Wat is die biosfeer en hoe ver strek dit?

Answer 3

Die deel van die aarde waar mense en ander organismes kan leef, word die biosfeer genoem. Dit strek tot 5 000m bo seespieel en ongeveer 8 000m onder seespieel.

Question 4

Waaruit bestaan die biosfeer?

Answer 4

Atmosfeer, litosfeer, en hidosfeer

Question 5

Beskryf die terme atmosfeer.

Answer 5

Die atmosfeer is die laag van gasse wat die aarde omring en dit beskerm teen die son se sterk sonstrale. Dit bestaan uit verskillende gasse, soos stikstof, suurstof, argon, koolstofdioksied, en waterdamp.

Question 6

Wat is die vyf hooflae van die atmosfeer et hul unieke eienskappe?

Answer 6

Troposfeer: Die laag naaste aan die aarde, waar die meeste van ons weerpatrone voorkom. Dit is waar ons asemhaal, en dit strek tot sowat 10 km bo die grond.

Stratosfeer: Bo die troposfeer en strek tot ongeveer 50 km hoog. Die osoonlaag is hier, wat die aarde beskerm teen skadelike UV-strale van die son.

Mesosfeer: Hier breek meteore op wanneer hulle die aarde se atmosfeer binnekom. Hierdie laag strek tot ongeveer 85 km.

Termosfeer: Die lae atmosfeerlae is baie dun hier. Die temperatuur kan baie hoog wees weens direkte blootstelling aan die son se straling. Die termosfeer strek tot ongeveer 600 km.

Eksosfeer: Die buitenste laag, waar gasse soos waterstof en helium voorkom. Dit meng geleidelik met die ruimte.

Question 7

Beskryf die terme litosfeer

Answer 7

Die litosfeer is die buitenste, soliede laag van die aarde wat bestaan uit die aardkors en die boonste deel van die mantel. Dit is die rotsagtige laag waarop ons leef en waarin ons plante, berge, kontinente en oseaanbodems gevind word. Die litosfeer is sowat 100 km dik en is verdeel in tektoniese plate, wat stadig beweeg as gevolg van die hitte in die onderliggende lae van die aarde.

Question 8

Wat word deru die litosfeer verskaf?

Answer 8

Die litosfeer verskaf grond en minerale wat noodsaaklik is vir die bestaan van lewe, insluitend waterbronne, minerale en fossielbrandstowwe wat ons gebruik vir energie.

Question 9

Beskryf die terme hidrosfeer

Answer 9

Die hidrosfeer verwys na al die water op, onder, en bo die aarde se oppervlak. Dit sluit al die oseane, riviere, mere, damme, grondwater, gletsers, ysberge en selfs waterdamp in die atmosfeer in. Die hidrosfeer dek sowat 71% van die aarde se oppervlak en is noodsaaklik vir alle vorme van lewe.

Question 10

Wat is die hoof funksie van die hidrosfeer?

Answer 10

Om lewe op aarde te ondersteun, klimaat en weer reguleering, asook voedsel- en hulpbronvoorsiening

Question 11

Wat is ‘n bioom?

Answer 11

‘n Groot gebied met sekere klimaat, spesies plante en diere.

Question 12

Wat is ‘n biologiese gemeenskap?

Answer 12

Al die bevolkings van verskillende spesies op een plek, byvoorbeeld bevolking met leeus, impalas, voels, doringbome en ander plante wat in ‘n gebied op mekaar inwerk.

Question 13

Wat is ‘n ekosisteem?

Answer 13

Gemeenskappe met plante en diere wat met mekaar en met hulle nielewende omgewing in wisselwerking tree. Byvoorbeeld al die plante, diere, grond, water, tempratuur, lig en ander nielewende dinge.

Question 14

Wat is ‘n bevolking?

Answer 14

‘n Groep organismes van dieseflde spesie wat op dieselfde tydstip in ‘n spesifieke gebied leef, byvoorbeeld alle leeus wat in een trop woon.

Question 15

Wat is ‘n organisme?

Answer 15

‘n Enkele vorm van lewe, byvoorbeld een impala.

Question 16

Wat is ‘n habitat?

Answer 16

Die plek waar die organisme leef

Question 17

Wat is ‘n nis?

Answer 17

Nis is die rol wat die organsime speel waar dit leef.

Question 18

Wat is ‘n spesie?

Answer 18

‘n spesie is ‘n groep organismes van dieselfde soort wat met mekaar kan teel

Question 19

Wat is suurreen?

Answer 19

Suurreen (ook bekend as “suurstofreën”) verwys na reën met ‘n lae pH-waarde, wat suur is as gevolg van die teenwoordigheid van sekere besoedelende stowwe in die atmosfeer. Dit word veroorsaak wanneer chemikalieë soos swaeldioksied (SO₂) en stikstofoksiede (NOₓ) in die atmosfeer vrygestel word (gewoonlik deur die verbranding van fossielbrandstowwe). Hierdie gasse reageer met waterdamp in die atmosfeer en vorm swaelsuur (H₂SO₄) en salpetersuur (HNO₃), wat dan met die reën na die aarde terugval.

Question 20

Hoe kan die vrystelling van swaeldioksied in die atmosfeer die hidrosfeer en litosfeer beinvloed?

Answer 20

Voertuie besoedel die atmosfeer deur koolstofdioksied en swaeldioksied in die lug vry te stel. Hierdie twee verbindings kan in die atmosfeer met waterdamp kombineer om swaelsuur en koolsuur te vorm. Dit val terug na die aarde as suurreen en kan plante beskadig. Dit bereik ook die hidrosfeer omdat reenwater inriviere en uiteindelik in die oseane invloei.

Question 21

UIt watter ekostelsels bestaan biome?

Answer 21

Akwatiese (water) en terrestriele (aarde)

Question 22

In watter twee dele kan akwatiese biome verdeel word?

Answer 22

Mariene (soutwater omgewings) en varswatertipes

Question 23

Noem vyf voorbeelde van mariene biome?

Answer 23

Sandstrande, rotsagtige kuste, koraalriwwe, bentiese beddings (seebodem), Pelagiese sone (oop diepsee)

Question 24

Wat is sandstrande?

Answer 24

Sandstrande het ‘n bewegende laag sand wat voortdurend deru golwe en strome verander word. Dit is die sone waar die oseaan die land ontmoet en word die tussengetysone genoem.

Question 25

Verduidelik die terme rotsagtige kutse

Answer 25

Rotsagtige kusse verwys na kuslyne wat bestaan uit harde, rotsagtige materiale soos graniet, sandsteen, en kalksteen. Hierdie tipe kusse is die resultaat van erosieprosesse oor lang tydperke, waar golwe, getye, en wind die sagte dele van die kuslyn weggevreet het, wat die harder rotslae blootstel.

Question 26

Verduidelik die terme koraalriwe

Answer 26

Koraalriwwe is mariene ekosisteme wat hoofsaaklik bestaan uit die skelette van klein seediertjies genaamd koraalpoliepe. Hierdie poliepe skei kalsiumkarbonaat (CaCO₃) af, wat met verloop van tyd verhard en strukture skep waar nuwe koraalpoliepe vestig en die rif uitbrei. Koraalriwwe word dikwels die “reënwoude van die see” genoem, aangesien hulle ‘n ongelooflike biodiversiteit huisves.

Question 27

Waar kom koraalriwwe voor?

Answer 27

Koraalriwwe kom meestal voor in warm, vlak, skoon seewater in tropiese gebiede.

Question 28

Verduidelik die terme strandmere

Answer 28

Strandmere is die plek waar riviere en die see ontmoet - waar vars water en soutwater bymekaar kom.

Question 29

Verduidelik die terme vleilande

Answer 29

Vleilande is gebiede met moerasagtige grond , of grond wat met vlak laag wateer bedek is.

Question 30

Waarom is vleilande belangrik?

Answer 30

Vleilande beheer vloede deur vloedwater te vertraag deur as reuse, vlak bakke te dien.

Dit filter water wat die watergehalte verdeter deur sedimente.

Question 31

In watter sewe aard- of teretriele biome is Suid Afrika verdeel?

Answer 31

Savanne, grasvlakter, Nama-Karoo, sukkulente Karoo, funbos, woude, en boslandskap

Question 32

Waarna verwys die terme Savannebioom?

Answer 32

Die savannebioom verwys na ‘n tipe ekosisteem wat gekarakteriseer word deur ‘n groot vlaktes van graslande, onderbreek deur enkele bome en struike, wat oorwegend in tropiese en subtropiese streke voorkom. Savannes het dikwels ‘n seisoenale reënval, met lang droë tye en korter periodes van reën.

Question 33

Verduidelik die terme grasvlaktebioom

Answer 33

Die grasvlaktebioom is ‘n ekosisteem wat oor groot vlaktes van graslande strek. Dit word gekarakteriseer deur ‘n oorvloed van gras, met min bome en struike, en het dikwels ‘n seisoenale reënval. Grasvlaktes is een van die wêreld se belangrikste biome, wat ‘n verskeidenheid diere- en plantspesies ondersteun, maar dit is ook kwesbaar vir veranderinge wat deur menslike aktiwiteite en klimaatsverandering veroorsaak word.

Question 34

Verduidelik die terme Nama-Karoo-bioom

Answer 34

Die Nama-Karoo-bioom is ‘n semi-droë ekosisteem wat hoofsaaklik in Suid-Afrika voorkom, veral in die Wes-Kaap, Noord-Kaap, en Oos-Kaap. Dit is ‘n gebied wat gekarakteriseer word deur laag reënval, droë toestande, en ‘n mengsel van grasland en struike. Die Nama-Karoo is een van die boshitte biomes wat oor ‘n groot deel van Suid-Afrika strek.

Question 35

Verduidelik die terme sukkulente karro-bioom

Answer 35

Die Sukkulente Karoo-bioom is ‘n droë en unieke ekosisteem in Suid-Afrika en Namibië, wat bekend is vir sy buitengewone verskeidenheid vetplante (sukkulente), wat aangepas is om in die droë klimaat van hierdie streek te oorleef. Hierdie bioom beslaan ‘n groot deel van die Wes- en Noord-Kaap en is een van die wêreld se biodiversiteit-hotspots, met baie plantspesies wat endemies is (nêrens anders in die wêreld voorkom nie).

Question 36

Verduidelik die teme fynbosbioom

Answer 36

Die fynbosbioom is ‘n unieke en biodiversiteit-ryk ekosisteem wat oorwegend in die Wes-Kaap van Suid-Afrika voorkom. Dit maak deel uit van die Kaapse Floristiese Koninkryk, wat een van die wêreld se ses plantkoninkryke is en die kleinste, maar mees diverse plantkoninkryk op aarde. Fynbos word gekenmerk deur digte, struikagtige plantegroei met ‘n groot verskeidenheid spesies wat spesifiek aanpas by die streek se klimaat en grondtoestande.

Question 37

Verduidelik die terme woudbioom

Answer 37

Die woudbioom is ‘n tipe ekosisteem wat gekenmerk word deur ‘n groot konsentrasie van bome en ander plantegroei. Woude kom wêreldwyd voor en wissel in tipe en klimaat, maar het oor die algemeen hoë reënval en ‘n ryk biodiversiteit. Woude speel ‘n belangrike rol in die regulering van die wêreld se klimaat en die ondersteuning van verskeie plant- en dierspesies.

Question 38

Verduidelik die terme boslandskapbioom

Answer 38

‘n Boslandskapbioom is ‘n tipe ekosisteem wat gekarakteriseer word deur ‘n oorvloed van bome en ander plante, wat die meerderheid van die landoppervlak bedek. In hierdie bioom kom verskeie soorte plante, diere en mikro-organismes voor wat aangepas is om te oorleef in die spesifieke klimaatstoestande van die area.

Question 39

Wat is ‘n terratium?

Answer 39

Kunsmatige ekostelsel

Question 40

Uit watter twee dele bestaan ‘n ekostelsel?

Answer 40

Biotiese faktore en abiotiese faktore

Question 41

Wat word bedoel met die terme biotiese faktore?

Answer 41

Dit is die lewende organismes wat in ‘n ekostelsel voorkom soos plante, diere en ander mikroorganismes

Question 42

Wat word bedoel met die terme abiotiese faktore?

Answer 42

Dit is die nielewende dele van ‘n ekostelsel soos die grond, water, tempratuur, en sonlig.

Question 43

Hoe beinvloed abiotiese faktore die ekostelsel?

Answer 43

Die abiotiese faktore beinvloed die plante wat in ‘n ekostelsel kan groei, wat bepaal die tipe diere wat daar kan leef. Dit bepaal weer die gemeenskap se struktuur en hoe die ekostelsel funksioneer.

Question 44

Noem die drie groepe waarna lewende organismes gegroeppeer word ne galng van hoe hulle hul kos kry

Answer 44

Produsente (outotrowe), verbruikers (heterotrowe), en ontbinders (saprofiete).

Question 45

Beskryf produseerders

Answer 45

Organismes wat hulle eie voedsel kan maak deur middel van fotosintese.

Question 46

Watter stowwe wat in die omgewing voorkom gebruik produseerders om hul voedsel mee te maak?

Answer 46

koolstofdioksied (CO2), water (H2O), en sonlig word gebruik tydens fotosintese om glukose in plante te vorm.

Question 47

Wat is die drie groepe waarvolgens plante geklassifiseer word na gelang van waar hulle groei?

Answer 47

Hidrofiete, mesofiete, en xerofiete.

Question 48

Beskryf die terme verbruikers

Answer 48

Organismes wat nie hulle eie kos kan maak nie maar kos moet eet - heterotrowe

Question 49

In watter drie groepe word verbruikers verdeel?

Answer 49

Primere verbruikers (herbivore) , sekondere verbruikers (karnivore), tersiere verbruikers (karnivore)

Question 50

Beskryf die terme ontbinders

Answer 50

Organismes wat hulle energie kry deur dooie plante en diere se liggame asook diere-afval af te breek - saprofiete.

Question 51

In watter drie groepe kan abiotiese faktore in geklassifiseer word?

Answer 51

fisiografiese faktore, edafiese faktore, en fisiese faktore

Question 52

Beskryf die terme fisiografiese faktore in ‘n eksetelsel

Answer 52

Dit het te doen met die posisie en vorm van die gebied. Dit sluit in - helling, aansig, hoogte bo seespieel. Byvoorbeeld, dit le op ‘n skuinste wat oos kyk en is x m bo seespieel

Question 53

Beskryf edafiese faktore in ‘n ekostelsel

Answer 53

Die verwys na die tipe grond.

Question 54

Wat kan die grond in die edafiese faktore beinvloed?

Answer 54

Die pH-vlak (suurheid vs alkalies), humusinhoud (teenwoordighied van dooie en verrottende plant- en dierematerie), grondtekstuur (tipes grond - sand, klei, of leem), grondlug ( die ruimtes tussen grondpartikels wat nie met water gevul is nie, maar wat suurstof dra)

Question 55

Wat is fisiese faktore wat die ekostelsels beinvloed?

Answer 55

Sonlig, tempratuur, en water beskikbaarheid

Question 56

Wat is fotoperiodisme?

Answer 56

Beskryf ‘n organismes se reaksie op die lengte van dag en nag.

Question 57

Wat kan koudbloedige organismes nie doen nie?

Answer 57

Koudbloedige organismes kan nie hulle eie liggaams tempratuur reguleer nie. Net warmbloedige organismes kan liggaams tempratuur reguleer

Question 58

Hoe kry en verloor plante water?

Answer 58

PLante kry water deur hulle wortels en verloor dit deur transpirasie

Question 59

Hoe kry en verloor dier water?

Answer 59

Deur om water te drink en verloor die deur sweet, uitskeiding en asemhaling.

Question 60

Waarom het planet water nodig?

Answer 60

Plante het water nodig om voedingstowwe in selle te absorbeer en vir fotosintese.

Question 61

Waarom het diere water nodig?

Answer 61

om voedingstowwe in selle op te neem, spysvertering, bloedplasma en uitskeiding.

Question 62

Hoe is plante aangepas om in droe gebiede te oorleef?

Answer 62

Wasagtige kutikula, kurk op die stingel, dorings, vlak wortelstelsel met baie vertakkings, dik wortel, stingel, en blare, klein blare

Question 63

Hoe is plante aangepas om in akwatiese toestande te oorleef?

Answer 63

Groot plat blaarskywe, talle huidmondjies op boonste oppervlak van blaar, wasagtige kutikula, min of geen xileem, groot lugspasies tussen selle om plant te laat dryf.

Question 64

Wat is die verskillende soort gasse in die atmosfeer?

Answer 64

Suurstof, koolstofdioksied, stifstof, waterdamp

Question 65

Hoe werk energievloei in die natuur?

Answer 65

Die energie in ekostelsels kom van die son en vlei slegs in een rigting: na produseerder, na verbruikers, na ontbinders.

Question 66

Wat is die drie tipes voedselpiramides?

Answer 66

energiepiramide, biomassapiramide en piramide van getalle.

Question 67

Hoe word koolstofdioksied in die omgewing vrygestel?

Answer 67

plante en diere stel koolstofdioksied tydens respirasie vry. Soos dooie plant- en diermaterie afbreek word koolstofdioksied ook vrygestel.

Question 68

Wat is die vier stappe van die stikstof siklus?

Answer 68

Stikstofbindende bakteriee, weerligflitse, nitrifirserende bakteriee, dentrifiserende bakteriee

Question 69

Wat is stikstoffiksasie?

Answer 69

Stikstoffiksasie is die proses waardeur stikstofgas (N₂) in die atmosfeer omgeskakel word na ammoniak (NH₃) of ammonium (NH₄⁺) deur stikstoffikserende bakterieë of weerlig, sodat dit deur plante opgeneem kan word.

Question 70

Wat gebeur tydens nitrifikasie?

Answer 70

Tydens nitrifikasie verander nitrifiserende bakterieë ammoniak (NH₃) of ammonium (NH₄⁺) eers na nitriet (NO₂⁻) en dan na nitraat (NO₃⁻), wat maklik deur plante opgeneem kan word.

Question 71

Wat is assimilasie in die stikstofsiklus?

Answer 71

Assimilasie is die proses waardeur plante nitraat (NO₃⁻) uit die grond opneem en gebruik om proteïene en nukleïensure te maak. Diere verkry stikstof deur plante of ander diere te eet.

Question 72

Wat is amonifikasie?

Answer 72

Amonifikasie is die proses waardeur ontbindingsbakterieë dooie organiese materiaal afbreek en ammoniak (NH₃) of ammonium (NH₄⁺) in die grond vrylaat.

Question 73

Wat is denitrifikasie?

Answer 73

Denitrifikasie is die proses waardeur denitrifiserende bakterieë nitraat (NO₃⁻) in die grond terug omskakel na stikstofgas (N₂), wat in die atmosfeer vrygestel word, en voltooi so die stikstofsiklus.

Question 74

Beskryf die terme Stikstofsiklus

Answer 74

Die stikstofsiklus is die proses waardeur stikstof in verskillende vorme beweeg tussen die atmosfeer, grond, water en lewende organismes. Dit is ‘n biogeochemiese siklus wat verseker dat stikstof, ‘n noodsaaklike bousteen vir proteïene en DNA, herwin en beskikbaar gemaak word vir die groei van plante, diere en ander organismes.