malaria Flashcards
malarone jak stosować
1x1
1-2 dni przed, cały pobyt i tydzień po
malarone gdzie działa
caly świat
malarone u kogo NIE
w Polsce brak dawek pediatrycznych
nie u kobiet w ciąży i karmiących
nie w NN
interakcje z lekami p/krzepliwymi
malarone plusy
dobrze tolerowany
cały świat
mozna nurkować i wspinać się
doksycyklina w malarii jak stosować
1x1
1-2 dni przed, caly pobyt, 4 tyg po
doksycyklina gdzie działa
na cłaym świecie
doksycyklina u kogo NIE
nie u kobiet w ciąży i karmiących
nie u dzieci <8rż
doksycyklina niepozadane
nadwrazliwość na słońce
dolegliwości z pp
doksycyklina plusy
działa na całym świecie
dobrze tolerowany
zapobiega riketsjozom, leptospirozie
lariam (meflokina) sposób podania
1/tydzień
1-2 tyg przed, cały pobyt, 4 tyg po
lariam (meflokina) u kogo stosować
u kobiet w ciąży i karmiących
tani
lariam (meflokina) gdzie działa
nie działa w Azji płd-wch
lariam (meflokina) minusy
nie z b-blokerami
nie działa w Azj płd-wsch
nie w padaczce
niedostępny w Polsce
arechin (chlorochina) jak stosować
2 tabl/tydz 1-2 tyg przed, cały pobyt i 4 po
arechin gdzie działa
TYLKO w Ameryce Środkowej i na Bliskim Wschodzie
arechin (chlorochina) plusy
u K w ciąży i karmiących
dobrze tolerowany
tani
jakie leki w profilaktyce malarii
atowakwon+proguanil
doksycyklina
meflokina
chlorochina
rozpoznanie malarii
jak najszybciej od objawów
złoty standard: gruba kropla i cienki rozmaz
wykonywać wielokrotnie co 6-12 h jeżeli podjerzenie cieżkiej malarii
do monitorowania leczenia
gruba kropla
steordzenie inwazji, czuły 0,001% inwazji
cienki rozmaz
gatunek i wielkość parazytemii >0,05%
gatunki malarii
Plasmodium faciparum malariae vivax ovale knowlesi
Plasmodium knowlesi
Borneo i wyspy Oceani makaki - komar -człowiek morfologia P.malariae (cienki rozmaz) podejrzenie gdy wysoka parazytemia P.malariae diagnoza - PCR może wywołać ciężka malarie
wektor malarii, warunki
komaray Anopheles, 20-30 stopni, wilgotność >60%
szybkie testy paskowe malaria
wykrywają parazytemię 0,002%
wykrywa pLDH (w vivax i falciparum; w falciparum też bogate w histydynę białka HRP–2
wyniki fałszywie ujemne - P.ovale i P.malariae
nie mówi nic o intensywności inwazji
trzeba zrobić rozmaz
pcr w malarii
- przy niskiej parazytemii
- P.knowlesi
- inwazje mieszane
- można określić LEKOOPORNOŚĆ
testy serologiczne w malarii
nie w ostrej fazie zakażenia
udokumentowanie przebytej choroby
wynik ujemny - wyklucza malarię
wynik dodatni - niejednoznaczny
okres wylęgania malaria
12-28 dni
p.vivax nawet rok
wiki malariae 16-50
falciparum 7-30, dłużej w 10%
typy gorączki w malarii
P.falciparum - ciągła
P.vivax i ovale - co 48 h trzeciaczka
P. malariae - co 72 h, czwartaczka
malaria objawy
gorączka - tor wg typu zlewne poty dreszcze złe samopoczucie bóle głowy męczliwość
prodromalne–> dreszcze poprzedzające nagłą gorączkę >40 stopni –> gorączka stopniowa zanika wśród zlewnych potów
bóle pod lewym łukiem żebrowym (szybkie powiększenie śledziony)
niedokrwistość
heaptosplenomegalia
żołtaczka hemolityczno-miąższowa
postaci malarii
brzusza (czerwonkopodbna lub choleropodobna)
wstrząsowa
mocznicowa
ciężka malaria
inwazja >10% hipoglikemia kwasica anemia zaburzenia świadomosci (glasgow<11) drgawki >2xdobę (GROMADNE) NN wstrząs obrzęk płuc żołtaczka krwawienia do siatkówki,pp dziąseł ODDECH CHYENA STOKESA/ KWASICZY USZKODZENIA DOLNEGO MOTONEURONU ZNIESIENIE ODRUCHÓW BRZUSZNYCH, OCZOPLĄS POZIOMY I PIONOWY, PORAŻENIE N VI USZKODZENIE OSRODKA TERMOREGULACJI
bóle głowy
pobudzenie wymiotne
bradykardia i zaburzenia oddychania
dziwne zachowania (sponatniczne ruchy głową w lżejszych, a w cięższych mimika naśladująca szeroki uśmiech lub szczerzenie zębów)
malaria mozgowa
nieleczona - śmiertelność 100%, leczona 15-20%
obrzęk mózgu
zaburzenia swiadomości, zachowania
może rozwinac się gwałtownie
nie daje objawów ogniskowych, brak oponowych
napady drgawek
napięcie mm wzmożone lub osłabione
odruchy brzuszne i podeszwowe zniesione
rozbieżne ustawienie galek ocznych, OCZOPLĄS POZIOMY LUB PIONOWY uszkodzenie ośrodka termoregulacji
często wylewy do siatkówki
następstwa neurologiczne tylko(?) u dzieci (>10%) - padaczka, utrata słuchu, ślepota, zaburzenia mowy, drgawki, afazja, ataksja, sztywność odmóżdzeniowa, porażenie połowicze
wg wykładu u dorosłych w 5% –> psychoza paranoidalna, delirium, uszkodzenie nerwu VItrw
co ppwoduje ciężką malarię
P.falciparum 1% inwazji
P.vivax i knowlesi (bez zaburzeń swiadomości)
zagrożeni ciężką malarią
dzieci K w ciąży (śmiertelność 50% - 3x częściej) zakażenie HIV splenektomia turyści
malaria różnicowanie
grypa infekcje pp infekcje CSN ciężkie zapalenie płuc wzw leptospiroza babeszjoza dur brzuszny denga chikungunia gorączki krwotoczne
leczenie malarii
do 48 h najlepiej po rozpoznaniu gdy ciężkie objawy można przed wynikiem, ale wcześniej zrobić preparaty inne leki niż w profilaktyce niepowodzenie --> inny zestaw leków
P.falciparum leczenie
oparte na artemizynie, ale nie w monoterpaii przez 3 dni
P.falciparum cholrochinowrażliwy
Ameryka środkowa
Haitii
Dominikana
Bliski Wschód
P vivax ovale malariae knowlesi leczenie
ACT (artemizyna)
chlorochina
w przyaodku vivax i ovale prymachina (uwazac na ciążę, karmienie, niedobór G6PD)
cykl malarii
ukłucie- sporozoity –> wątroba hipnozoity P.vivax i P.ovale –> erytocyt - merozoity - aseksualny cykl - gametocyty i komar kłuje i je zabiera
co podać w ciężkiej maalrii
artemizynę - dożylnie, domięśniowo minn 24 h hdy poprawa (parazytemia <1%) i może zażywac po - cały 3 dniowy kurs można w ciąży, karmienie, u dzieciaków quinidine gluconate dożylnie
które zarodźce mają hiponozity
vivax i ovale - mogą przetrwać tak w wątrobie 1-2 lata
nawroty malarii
możliwe w vivax i ovale, bo hipnozoity
ale faciparum i malariae też bo występuje przelekłw faza choroby we krwi
P.knowlesi jak często gorączka
co 24 h
hipoglikemia w malarii
spadek glukogenezy w wątrobie
wzrost metabolizmu glukozy przez chorego i pasożyta
wzrost wydzielania insuliny po chininie
śmiertelność w obrzęku płuc w malarii
80%
nie przewadniać chorego
może rozwinąć się po wielu dniach inwazji, także w p.vivax
najczęstszy zarodziec powodujący malarię
ruchliwy - P.vivax (80%)
największa śmiertelność falciparum 15% (ale 90% śmiertelny)
chinina w malarii
gdy oporność na chlorochinę
nie gdy powrót z Azji płd wsch (tak jak meflokina)
falciparum jak leczę
atowakwon+proguanil
artesunat (pochodna artemizyny) lub chinina i do tego klindamycyna/doksycyklina/tetracyklina
* chinina nie gdy powrot z azji płd-wsch
ewentualnie meflokina gdy inne niedostępne
falciparum chlorochinowrażliwy
bliski wschód
dominikana
haiti
ameryka środkowa
vivax,ovale,malariae, knowlesi czym leczę
act (artemizyna)+ chlorochina
w vivax i ovale dodaję prymachinę
chinidyna
prawoskrętny izomer chininy stosowana w ciężkiej malarii monitoriwać na oit rr, ekg (wydłuża qt) monitorować glikemię - uwalnia insulinę redukowac dawki dopiero w 3 dobie, gdy dializa pełna dawka
łagodna malaria trzydniowa
P.vivax
malaria złośliwa trzydniowa
P.falciparum
rezerwuar malarii
człowiek i małpy
wektor malarii
samice widliszka (Aneopheles)
gdzie malaria?
obszar między izotermami na północy (18-21 stopni) i izotermami na południu 21 stopni
ile zaleczeń w Europie?
15 tyś rocznie
malaria rodzima
w Grecji
w 1963 ostania w Polsce
gdzie wysokie ryzyko malarii
Afryka Zachodnia i OCeania
najwięcej zgonów na malarię
dzieci<5 rż
kobiety w ciąży
głowna zakaźna przyczyna śmierci wśród podróżujących do tropików
P.falciparum
malaria czy są zakażenia wrodzone?
tak
złe rokowanie w ciężkiej malarii
śpiączka i zaburzenia oddechowe
powikłania malarii
NN
obrzęk płuc
zaburzenia homeostazy i krwawienia
żółtaczka
trwałe powiklania po malarii mózgowej u dorosłych
5%
psychoza paranoidalna
delirium
uszkodzenie n czaszkowych VI
malaria u dzieci
wysoka gorączka, utrata łaknienia, wymioty kaszel
zaburzenia świadmości
wyprostne ułożenie ciała - opisthotonus
oddech kwasiczy
hipoglikemia i napady drgawek (70%) wyprzedzają śpiączkę
kwasica i znaczna anemizacja zwiększają śmiertelność do 35%
powiklania póżnne >10%
powikłania późne w malarii u dzieci
> 10%
śmiertleność postaci mózgowej
35% dzieci
20% dorośli
50% ciężarne!
zgony w przypadkach niepowikłanych malarii
rzadko
- pęknięcie śledziony
- zaostrzenie choroby przewlekłej
opornosć całkowita/częściowa na malarię
talasemia A i B
anemia sierpowatokrwinkowa
niedobór dehydrogenazy 6-glukozo-fosforanowej
owalocytoza, sferocytoza
glikoforyna A,B,C na P.falciparum
ujemny fenotyp chemokinowy Duffy (P.vivax)
predyspozycje do ciężkiego przebiegu malarii
polimorfizm genów kodujących tnfa
genów kodujących IL1 i IL1R
genów kodujących inh pazminogenu
jaki przypadek wymaga wykluczenia malarii
kazdy przypadek gorączki na terenie endemicznym
i każdy do 3 msc od powrotu z kraju endemii
1 RZUT W każdym typie malarii
pochodne artemizyny
po co prymachina?
w vivax i ovale, żeby zniszczyć hipnozity
cieżka posatć malarii co podać
DOŻYLNIE
ARTESUNIAN + KLINAMYCYNA LUB DOKSYCYKLINA
czy są p/w do profilaktyki malarii
nie ma bezwględnych
leki na malarię dobrze tolerowane w ciązy
chlorochina
proguanil
też meflokina wg sem
czy jest szczepionka na malarię?
TAK, Szczepionka RTS,S/ASO1 ( Mosquirix ) c z ęściowa odporność u małych dzieci
