grypa, SARS, MERS Flashcards
u ludzi najczęściej podtypy grypy
H (1, 2, 3) i N (1,2)
grypa ile subtypów
16 H i 9N
grypa - jaki wirus
RNA, Orthomyxoviridae
rezerwuar grypy
ptaki wodne - stabilny
typy wirusów grypy
typ A
-duża zmienność genetyczna
-mutacje punktowe (dryft)
-skok antygenowy (resortacja genetyczna - wymiana segmentów RNA)
typ B
-dwie odrębne linie genetyczne Yamagata i Victoria
typ C
sporadyczne zachorowania o łagodnym przebiegu
HISZPANKA jaki wirus
H1N1
największa śmiertleność 0-4 rż i 25-29 rż
grypa azjatycka
57/58
H2N2
duża śmeirtelność,głownie >65
grypa Hong Kong
68/69
H3N2
pandemia 2009 grypy
AH1N1pdm009 szczepionka nie chroniła 2 wirusy świńskie 1 ludzki 1 ptasi początek Meksyk mało zachorowań wśród ludzi >65 80% przebieg łagodny lub średnio ciężki głównie dzieci i młodzież (80% do 30 rż) częste ARDS i progresja choroby - 20-30% z tego u uprzednio zdrowych
ryzyko ciężkiego przebiegu AH1N1pm009
kobiety w ciąży (10x)
bmi>40 (6x)
przewlekła choroba ukł oddechowego (3x)
dzieci 1 rż (2x)
grypa sezonowa choruje
5-10 % dorosłych
20-30% dzieci
kilka mln zachorowań 650 tyś zgonów
grypa sezonowa - największa zapadalność
niemowlęta i małe dzieci
grypa, ryzyko powikłań, zgonów większe
u 65+ i dzieci <5 rż
grypa źródło zakażenia, droga teansmisji
źródła: chory człowiek
rzadziej zwierzę (ptak, świnia)
drogi: kropelkowa, przez skażone przedmioty
jak długo grypa aktywna na skażonych przedmiotach
2-8 h
odlegość niebezpieczna od zakażonego na grype
<2m
okres wylęgania grypy
śr 2 (1-7 dni)
zakaźność grypy
dorośli (1przed i 3-5 po)
dzieci (kilka przed i 10 po)
immunosupresja (nawet tygodnie-miesiace)
objawy grypa
50% bezobjawowe!
nagły początek (gorączka z dreszczami, uczucie robicia, złe sapomoczucie)
z UO (ból gardła, nieżyt nosa, suchy napadowy kaszel)
inne (N,w, biegunka)
objawy grypy u ludzi starszych
znaczne osłabienie, zaburzenia świadomości
objawy u dzieci grypa
nagła wysoka gorączka z dreszczami, drgawki, bóle głowy, mm, suchy kaszel, ból gardła - czyli standard
częściej objawy z pp
psudokrup
zap oskrzeli, płuc, ucha środkowego
rozpoznanie mikrobiologiczne grypa
wymaz/popłuczyny/aspirat z jamy nosowo-gardłowej
- RT-PCR i wykrycie wirusa
- testy antygenowe - wysoka swoistość, niska czułość - dużo wyników fałszywie ujemnych
- wykrywanie p/c antyhemagutyninowych lub wysoki wzrost ich miana
grypa leczenie
inh neuroaminidazy:
oseltamiwir doustnie
zanamiwir wziewnie
peramiwir dożylnie
inh endonukleazy:
baloxawir doustnie
amantadyna, rymantadyna w grypie
blokery kanału jonowego M2
już niestosowane ani w leczeniu ani w profilaktyce
aktywne tylko wobec A
powikłania z OUN
narastanie oporności w ostatnich sezoanch >99%
oseltamiwir
lek na grypę inhibitor neuroaminidazy doustny wirusy A i B wysoka skuteczność do 48 h od pierwszych objawów biodostepność 75% po dawce doustnej t1/2 6-10 h
zanamiwir
lek na grypę inh neuroaminidazy wziewny, dziala miejscowo wirus A i B zalecany po 7 rż ryzyko skurczu oskrzeli, obrzęku śluzówek j ustnej i gardła
peramiwir
inhibitor neuroaminidazy
stosowany dożylnie gdy inne nie pomagają
baloxawir
lek na grypę
dosuty
inh endonukleazy
kiedy wdrożyć leczenie na grypę?
jak najszybciej nie czekając na wyniki badań lab
->65 rż
<5rż
hospitalizacja z uwagi na ciężki stan
przewlekłe ch - UO, serca, nerek, wątroby
choroby metaboliczne - cukrzyca
choroby onkohematologiczne
choroby neurologiczne
pacjenci z immunosupresją (HIV, po leczeniu)
ciężarne i do 2 tyg po porodzie
osoby <18 rż leczone ASA
Indianie Amerykańscy i rdzenna ludzkość Alaski
chorobliwa otyłośc >40
pensjonariusze domów opieki
leczenie objawowe grypy faza obrzekowa
nawodnienie
nawilżanie powietrza (wilgotne i chłodne powietrze)
leki p/zapalne, p/gorączkowe, leki obkurczające naczynia, zmniejszające wydzielanie i kaszel
acetaminofen,,NLPZ np. . ibuprofen
-do 18 r. ż. nie stosować ASA (ryzyko zespołu o 18 r. ż.
nie stosować ASA i NLPZ u kobiet w ciąży
leczenie objawowoe faza gęstnienia śluzu
leki mukolityczne, leki mukokinetyczne, wykrztuśne
nawodnienie, wilgotne powietrze
NIE STOSOWAĆ obkurczajacych naczynia, p.kaszlowych; antyniotyki NIE są potrzebne osłonowo
zalecenia ogólne u chorego na grypę
zostać w domu, odpoczynek, dużo snu ograniczenie aktywności fizycznej rutyna? wapń? wit c? e? dieta lekkostrowana
ryzyko powikłań
większe w grupach gdzie stosujemy leczenie przycyznowe:
->65 rż
<5rż
hospitalizacja z uwagi na ciężki stan
przewlekłe ch - UO, serca, nerek, wątroby
choroby metaboliczne - cukrzyca
choroby onkohematologiczne
choroby neurologiczne
pacjenci z immunosupresją (HIV, po leczeniu)
ciężarne i do 2 tyg po porodzie
osoby <18 rż leczone ASA
Indianie Amerykańscy i rdzenna ludzkość Alaski
chorobliwa otyłośc >40
pensjonariusze domów opieki
powikłania grypa
zapalenie płuc -pierwotne zap płuc (pandemia 2009) -wtórne (pneumokoki, gronkowce, Hib, G-) -wtórne wirusowo-bakteryjne zaostzrenie ch przewlekłej astmy, POChP, chorby niedokrwiennej, niewydolnośc zastoinowej krążenia, cukrzycy zawał serca neurologiczne (G-B, zomr, poprzeczne zap rk, encefalopatia, udary) zap mm sercowego, zap osierdzia, zap mm psoocznica zespół reya
jak często powikłania w grypie
1-5%
zespół G-B w grypie
częsciej (4-7x) przy zachorowaniu niż przy szczepieniu
jeśli wystąpi po immunizacji do 6 tyg –> odstąpić od szczepienia
zawał serca w zakażeniach wirusowych
grypa B 10 x częściej
grypa A 5x
RSV 3,5 x
inne wirusowe 3x
śmiertelność w grypie
0,1-0,5%
osoby po 65 rż 1%
ciężki przebieg 7%
chorzy leczeni w OIT 14-25%
największa umieralność na grypę
w ciąży
przewlekła ch płuc, ChNS, cukrzyca
patologiczna otyłość
dzieci z przewlekłymi ch neurologicznymi, zaburzeniami rozwoju
szczepienie na grypę skuteczność
70-89% u zdorwych do 65
p/c po 7-21 dniach i utrzymują się 4-12 msc
szczepienie dzieci na grypę
spadek umieralności wśród dorosłych 10-12x
45% redukuje zakażenie UO
szczepienie na grypę w ciąży
zalecane (bo w ciąży 1/3 ląduje w szpitalu, 9% na OIT)
p/c przechdzą przez lożysko i chronią dziecko w pierwszych msc
szczepienie na grypę u chorych na ch s-n
67% redukcja ponownego ryzyka zawału
50% spadek ryzyka udaru po 60 rż
75% mniejsza liczba zgonów z powodów sercowo-naczyniowych
cukrzyca i grypa
6z większe ryzyko hospitalizacji
3 x większe ryzyko zgonu z powodu zapalenia płuc lub grypy
LAIV-4
4 walntna
donosowa
2-18 rż
kogo szczepić na grypę?
wszystkich >6msc życia po wykluczniu p/w - uczulenia na składnik inny niż białko jaja kurzego
występowanie grypy
choroby tropikalne - ogniska zachorowań przez cały rok
półkula płn - grudzień-marzec
półkula płd - czerwiec-wrzesień
grypa - szczepienie przed podróżą
niezależnie od rejonu, narażenie na grypę w lecie, szczególnie gdy podróżuja w dużej grupie
trzeba się zaszczepić 2 tygodnie przed wyjazdem
chemioprofilaktyka grypa
zalecana w grupach dużego ryzyka po bliskim kontakcie z chorym
nie zaleca siępowszechnego stosowania chemioprofilaktyki w okresie sezonu powszechnego stosowania chemioprofilaktyki w okresie sezonu
grypowego lub przed ekspozycją
oseltamiwir/zanamiwir domach opieki przewlekłej, u małych dzieci, osób
starszych i wszystkich zagrożonych ciężkim i powikłanym przebiegiem grypy lub osób
z p/wskazaniami do szczepień
jak najszybciej od kontatku do 48h
przynajmniej 14 dni, 7 dni po wykryciu osatniego przyapdku z ogniska
stosuje się niezależnie od szczepienia
skuteczność 70-90%
ptasua grypa
140 gantunków patogennych dla ludzi H5 H7 wysoka patogenność Azja - z domowego ptactwa' Europa - z ptaków wędrownych Afryka - oba
drogi zakażenia ptasia grypa
ptaki -człowiek:
-bezpośredni kontakt z żywymi zakzakażonymi zwierzętami (ślina, krew, wydzielina z nosa, odchody)
-powierzchniami skażonymi ich odchodami, zanieczyszczone ręce, odchody ptasie , nawóz
środowisko -człowiek:
-w czasie pływania,
-przypadkowe napicie się zakażonej wody lub dostanie się jej do nosa, worka spojówkowego
człowiekczłowiek-człowiek:
-opisano pojedyncze przypadki przez bliski kontakt kontakt-poj edyncza transmisja transplacentarna H5N1
-nigdy nie doszło do zarażenia trzeciej osoby
SARS leczenie
l eczenie przyczynowe nieznane GKS, rybawiryna , lopinawir ritonawir i nterferony surowice ozdrowieńców leczenie objawowe w zależności od przebiegu i powikłań
MERS
podobny do SARS filogenetycznie
transmisja przez bliski kontakt
z wielbłądów, ale pózniej czlowiek-człoweik
MERS objawy
albo bezobjawowi albo bardzo ciężki przebieg
80% wywmaga respiratoria
gorączka z dreszczami, suchy kaszel, ból gardła, bóle mm-stawowe, nasilenie duszności,w 1 tyg zapalenie płuc (ryzyko ards–> wstrząs septyczny - MOF)
MERS obrazowa
rtf, mri - zap śródmiąższowe, w płatach dolnych
MERS leczenie
brak leczenia przyczynowego rybawiryna interferon cyklosporyna A kwas mykofenolowy lepsze wyniki po podaniu surowicy ozdrowieńców
receptor sars-cov-2
receptor konwertazy angiotensyny2
drogi zakażenia sars-cov-2
kropelkowa aerosol . . bliski kontakt bez zabezpieczenia . . fekalno--oralna?oralna? . krwiopochodna?? . seksualna??? .
sars-cov-2 zaraźliwość
2-3 dni przed objawami
max 0-7 dni, następnie spadek
po 10 dniach od pierwszych objawow ujemny wynik rt pcr z nosogardła
sars-cov-2 transmisja aerosol
3h
sars-cov-2 transmisja miedziane powierzchnie
4h
sars-cov-2 transmisja tektura
24h
sars-cov-2 transmisja plastik
2-3dni
przebieg sars-cov-2
średnio nasilony +/- zap płuc 81%
ciężki (duszność, hipoksja, zajęcie>50% pluc) 14%
krytyczny (ONO,wstrząs, MOF) 5%
śmiertelność 2-3%
ciężki przebieg sars-cov-2
65 + choroby układu krążenia cukrzyca nadciśnienie tętnicze? przewlekłe choroby układu oddechowego choroby nowotworowe (onkohematologiczne, rak oskrzeli, przewlekłe choroby nerek otyłość BMI>30 palenie tytoniu inhibitory TNF, interleukiny itp. immunosupresja stan po przeszczepie zakażenie HIV <200 CD4/ul
kaszel w covid
i suchy i produktynwy
powikłania sars-cov-2
ARDS zaburzenia rytmu, ostra niewydolność serca, wstrząs powikłania zakrzepowo zatorowe objawy „burzy cytokinowej” (przetrwała gorączka, wskaźniki zespół Guillaine Barre wielosystemowa reakcja zapalna (podobna do choroby Kawasaki, zespół wstrząsu
diagno molekularna covid
RT PCR SARS CoV 2 2. testy antygenowe II generacji 3. serologia - BAL lub aspirat z tchawicy - wymaz z nosogardła , jamy ustnej i gardła, nosa lub ślina
leczenie covid
Remdesivir osocze ozdrowieńców GKS
