choroby odzwierzęce Flashcards
rezerwuar zoonoz
kręgowce
metody transmisji zoonoz
bezpośrednio na człowieka
przez produkty pochodzenia zwierzęcego
za posrednictwem stawonogów (wektor)
babeszjoza przenoszenie
Babesia microti, Babesia divergens
przez kleszcze (1-6 TYG wylęganie)
przez transfuzje (6-9 tyg wylęganie)
przez ŁOŻYSKO
jak przebiega babeszjoza
często bezobjawowo
ciężej: po splenektomii, u starszych, osłabiona odpornosć
ciężki przebieg babeszjozy
wysoka parazytemia - przypomina malarię niedokrwistość hemolityczna NN z białkomoczem i hemoglobinurią NO NS NW
badania laboratoryjne babeszjoza
niedokrwistość hemolityczna
małopłytkowość
leukopenia
diagnostyka babeszjozy
złoty standard: gruba kropla i rozmaz (Giemsy) - ocena obecności pierwotniaka w erytrocycie
PCR - możliwe we wczesnym okresie, wyniki fałszywie dodatnie
serologia - p/c od 14 dnia do 6 lat (immunofluorescencja pośrednia IgM lub IgG 1;64)
kiedy parazytemia w babeszjozie
od 12-17 dnia od ukłucia kleszcza, może utrzymać się ponad rok
kiedy p/c w babeszjozie
od 14 dnia do 6 lat
kiedy leczyć babeszjozę
gdy parazytemia i objawy
gdy parazytemia bezobjawowa > 3 msc
czym leczyć babeszjozę
chinina + klindamycyna (7-10 dni)
alternatywa: atowakwon + azytromycyna
wirus Zachodniego Nilu
przenoszenie: transfuzja krwi, z przeszczepem narządowym rodzina Flaviviridae w 80% bezobjawowy 19 % gorączka zachodniego Nilu 1% zapalenie mózgu
gorączka maltańska
bruceloza
listerioza co wiem z innych prezek
kat kliniczna B w HIV
zapalenie opon u dzieci <1 rż (ampicylina+cefotaksym lub ampicylina +aminoglikozyd)
zapalenie opon u starszych ludzi (cefotaksym/ceftriakson + wankomycyna + ampicylina)
czas leczenia DŁUGI - minimum 21 dni, a nawet 8 tyg
listerioza
zoonoza
zwierzęta bezobjawowo
zjedzenie sera pleśniowego, nieumtych owoców, mięsa, ryb, owoców morza
bakteria z pp–> krew–> OUN [najczęstsza manifestacja: posocznica/bakteriemia, ZOMR, zapalenie mózgu, ropnie mózgu w cz środkowej i pniu mozgu.]
listerioza nowowrodków
o wczesnym początku (zakażenie wewnątrzmaciczne)
-posocznica
-wysiew mikroropni w obrębie skóry, wątroby i śledziony, określany, jako granulomatosis infantiseptica.
o późnym początku (przez kanał rodny)
-2-3 tydzień życia
-ZOMR
wskażnik śmiertelności płodów zarażonych płodowo - ok 50%
poważnych powikłań, m.in. poronienia, urodzenia martwego dziecka, porodu przedwczesnego lub zakażenia zagrażającego życiu noworodka
pmr listerioza
glukoza spada
cytoza rośnie
białko rośnie - niewiele
koziołkujący sposób poruszania bakterii
badanie kału w listeriozie
nie ma sensu - bo są bezobjawowi nosiciele
kobiety w ciąży - jak się chronić przed listeriozą
nie spożywać serów pleśniowych, rzeczy z mleka niepasteryzowanego i dań gotowych bez podgrzania
dżuma patogen
Yersinia pestis
rodencjoza jaki patogen
Yersinia pseudotuberculosis
Yersinioza
Yersinia enterocolica
rezeruwar: świnie
zakazenie: spożycie czegoś z wieprzowiny, też niepasteryzowane mleko, woda, bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, transfuzja
namanażanie w lodówce
Yersinia eneterocolica
Listeria monocytogenes
co sprzyja jersioniozie?
nadmierne gromadzenie Fe w organiżmie - hemochromatoza, ropzad krwinek czerownych
chlodny klimat, zima
jak przebiega jersinioza
Po wniknięciu do pp przechodzi do węzłów chłonnych pp. Najczęściej zakażenie przebiega pod postacią ostrego zapalenia jelit, ostrego zapalenia jelitowych węzłów chłonnych lub jako zespół objawów sugerujących ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.
rzadko posocznica –> ropnie narządowe
kto najczęściej choruje na yersiniozę?
małe dzieci
- objawy po 4-7 dniach, utrzymują się kilka tyg
- niewysoka gorączka, kurczowy ból brzucha, luźne stolce, często z domieszką śluzu i/lub krwi, oraz wymioty
- mechanizm biegunki: zapalny, inwazyjny
u starszych - objawy OZWR
rumień guzowaty - K na nogach
bóle stawów
diagnostyka jersini
Zakażenie Yersinia enterocolitica potwierdza się poprzez wyizolowanie bakterii z kału lub innych materiałów biologicznych, m.in. węzłów chłonnych, płynu stawowego, moczu, żółci lub krwi
leczenie yersiniozy
objawowe
dżuma
Yersinia pestis (względnie beztlenowa G-) utrzymuje się w środowisku głównie dzięki gryzoniom i pasożytującym na nich pchłom ale też wiewiórki, pieski preriowe, myszy, nornice, koty czy królik
jak się zarazić dżumą
PCHŁA, MYŚLIWI oprawiający zwierzęta, od człowieka z dżumą płucną - INHALACYJNA! (CZYNNIK BIOTERRORYSTYCZNY)
ugryzienia przez zakażoną pchłę, która może zostać przeniesiona przez psy i koty do miejsc zamieszkania ludzi;
bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi lub tkankami zakażonego zwierzęcia, np. w przypadku myśliwych oprawiających zwierzęta bez zachowania odpowiednich środków ostrożności;
drogą kropelkową w wyniku bliskiego kontaktu z osobą chorującą na dżumę płucną lub z materiałem biologicznym w przypadku pracowników laboratoriów.
gdzie występuje dżuma
niektórych rejonach Afryki, Azji, Ameryki Południowej oraz pojawia się sporadycznie na zachodzie Stanów Zjednoczonych Ameryki. W Europie choroba nie występuje.
jakie są postaci dżumy
dymieniczna - najczęstsza
septyczna
płucna
dżuma dymienicza
najczęstsza
po pogryzieniu przez pchłę, bakterie przechodzą do najbliższych ww chłonnych i się namnażają
objawy
gorączki,
bólu głowy,
dreszczy i
ogólnego osłabienia
-powiększenie węzłów po jednej stronie ciała (zwykle pachowe, szyjne lub pachwinowe) NIEZWYKLE BOLESNE, znacznie powiększone = dymienice
gdy nieleczone rozpadają się - wyciek cuchnącej treści ropnej
powiększenie wątroby i śledziony!
dżuma septyczna
jako powikłanie dymieniczej lub niezaleznie
w wyniku ugryzienia przez pchłę lub kontkatu z tkankami zakażonego zwierzęcia
Cechuje ją gorączka, dreszcze, skrajne ogólne osłabienie, ból brzucha, możliwe krwawienie do skóry i narządów wewnętrznych oraz rzadko występujące niespecyficzne objawy, takie jak: nudności, wymioty czy biegunka. Tkanki palców czy nosa mogą zmienić zabarwienie na czarne w wyniku martwicy.
dżuma płucna
jako powikłanie dymieniczej i septycznej lub zainhalowanie kropelek od osoby z dżumą plucną
echuje ją gorączka, ból głowy, ogólne osłabienie i szybko narastające objawy ze strony układu oddechowego: duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel, niekiedy domieszka krwi lub ropy w plwocinie. Zapalenie płuc jest najpoważniejszą postacią choroby i może prowadzić do niewydolności oddechowej bezpośrednio zagrażającej życiu.
najpoważniejsza postać dżumy
zapalenie płuc i może prowadzić do NO
kwarantanna w dżumie
obowiązkowa, choroba kwarantannowa - 6 dni
choroby wymagające kwarantanny w Polsce
1) cholera; 5dni
2) dżuma płucna; 6 dni
3) zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS); 10 dni
4) choroba wywołana koronawirusem SARS-CoV-2 (COVID-19); 14 dni
5) bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS);
6) Ebola (EVD); 21 dni
7) ospa prawdziwa; 21 dni
8) wirusowe gorączki krwotoczne. 21 dni
rozpoznanie dżumy
posiew/izolacja bezpośrednia z krwi, PLWOCINY lub bioptatu węzła
testy serologiczne, mające znaczenie w sytuacji uzyskania ujemnych wyników badań mikrobiologicznych. Zajęcie płuc w przebiegu dżumy potwierdza badanie RTG klatki piersiowej.
lecznie dżumy
STREPTOMYCYNA
GENATMYCYNA
ew chloramfenikol
Prawidłowa i odpowiednio wcześnie rozpoczęta antybiotykoterapia pozwala obniżyć śmiertelność w postaci dymieniczej poniżej 5%, w postaci septycznej i płucnej poniżej 20%
nieleczona dżuma
dymienicza nawet 80% śmiertelność
septyczna i płucna 100%
szczepionka na dżumę
jest
zapobiega dymieniczej, ale NIE płucnej
obecnie niedostępna
choroba kociego pazura
Bartonella henselae (ta sama bakteria wywyołuje angiomatozę bakteryjną u HIV + - kategoria B)
zwykle przebieg samoograniczający się
zadrapanie przez kota (dzieci do lat 15) –> gruda zapalana z zaczerwienieniem –> 1-6 tyg powiększenie ww chł (20% liczne) –> mogą zropiec i się przebić (20%) –> zwykle w pół roku wracają do normy same
rzadko gorączka
jakie leczenie na chorobę kociego pazura
zwykle żadne
azytromycyna do zmniejszenia szybszego ww chł
postacie nietypowe choroby kociego pazura
- zespół parinauda (ziarniniak spojówkowy z powiększeniem ww chl przedusznych) - najczęściej
- postać rozsiana - ziarniniaki wątroby i śledziony, zajęcie OUN
- zapalenie wsierdzia
- zap siatkówki i n II
- przedłużająca się gorączka o niejasnej przyczynie
rozpoznanie choroby kociego pazura
wywiad, objawy, dodatnia serologia
nie robi się posiewu, biopsji węzła (ziarrniniaki), pcr
leptospiroza - potegen
krętki Leptospira INTERROGNAS
leptospiroza gdzie występuje
cały świat, ale max indie, tajlandia, wietnam, chiny, malezja, brazylia
kto narażony na leptospirozę
osoby pracujące ze zwierzetami
pracownicy kanalizacji, melioracji, wędkarze, sporty wodne
jak się można zakazić leptospirozą
kontakt z moczem, krwią, tkankami zwierząt, kontakt ze środkowiskiem skażonym - gleba, woda
wnikają przez uszkodzoną skórę i błn ślz
pokarmowa!
też pogryzienie, PRZEZŁOŻYSKOWO, inhalacja?
leptspiroza jak wygląda zakażenie
bakterie wnikają przez uszkodzoną skórę i błn ślz –> namnażają się we KRWI (gorączka) I TKANKACH
patologie narządowe wynikają z zapalenia naczyń związanych z reakcją immunologiczną w odpowiedzi na zakażenie
okres inkubacji leptospirozy
1-3 tyg
[5-14 dni]
jak objawia się leptopiroza
przebiega w 3 fazach
I. gorączka, grypopodobne do 7 dni
II. wylewy dospojówkowe
III. może nie wystąpić w łagodnym przebiegu. Zmiany narządowe, immunologiczne - zajęcie watoby (cholestaza, degenracja komórek Kuppfera, nacieki komórek jednojądrzastych); OUN, nerek
zespół Weila
ciężka postać leptospirozy gorączka, żółtaczka NN (skąpomocz, krwiomocz) --> może wymagac dializ krwawienia NO (kaszel, duszność, krwioplucie) wysypka skaza krwotoczna zap spojówek, siatkówki, naczyniówki
może być wstrząs, MOF
śmiertelność 5-40%
jak najczęściej przebiega leptospiroza?
90% łagodna choroba grypopodobna (biegunka, wysypka, ból głowy) przez 5-7 dni
u 50% może się utrzymywać bóle głowy i sztywnosć karku (objawy ZOMR) do 1-2 tyg
diagnistyka leptospirozy
serologia i izolacja patogenu z zastosowaniem specjalnych podłoży
p/c od 2 tygodnia choroby
w I fazie możliwe badanie bezpośrednie rozmazu krwi lub osadu moczu w mikroskopie świetlnym
leczenie leptospirozy
lekkie: amoksycyklina/ampicylina i doksycyklina
Weila: dożylnie penicylinę, ampicylinę, amoksycylinę, ceftriakson, cefotkasym, erytromycynę
leptospiroza czy jest chemioporfilaktyka?
TAK, doksycyklina
istnieje szczepionka
najczęstsze powikłanie różycy
zapalenie wsierdzia
inne:
+uszkodzenie zastawek
zapalenie stawów
udar
jak potwierdzić różycę
wywiad, badanie
badania mikrobiologiczne:
zeskrobiny skórne z zajętego obszaru skóry lub posiew bioptatu (wycinka) zmiany chorobowej na skórze. W postaci uogólnionej materiałem do badań mikrobiologicznych może być krew.
różyca patogen
Erysipelothrix rhusiopathiae - bakteria
jak się zaczyna różyca
zmiany zwykle na I i II palcu swędzą
zaczerwnieine
obrzek pobliskich stawów - bolesne
leczenie różycy
Lekiem z wyboru jest penicylina krystaliczna lub prokainowa
tularemia patogen
KLESZCZE!
Francisella tularensis - bakteria, obligatoryjnie wewnątrzkomórkowa
dwa podgatunki
A- w Ameryce Północnej
B - endemicznie na półkuli pólnocnej, łagodniejszy
tularemia jak zakaża się człowiek
styczność ze skażonymi zającami i gryzoniami lub kontakt bezpośredni przez skórę/błn ślz z materiałe pochodzącym od zwierząt
też: ukłcuie przez kleszcza, muchę, komara
inhalacja
woda
jaka pora roku tularemia
LATO
jak przebiega tularemia
okres wylęgania 1-21 dni (3-5)
nagły początek z dreszczami, wysoką gorączką (klika dni do TYGODNI)
najczęściej postac skórno węzłowa in wrzodziejąco-węzłowa
też oczno – węzłową,
migdałkowo – węzłową, węzłową,
brzuszną i płucną.
na skórze grudka –> ropiejący pęcherzyk –> bolesne owrzodzenie
ostać oczna ma charakter zapalenia spojówek, z kolei w tularemii płuc dominują stany zapalne dróg oddechowych. W postaci brzusznej występuje ostry nieżyt żołądkowo – jelitowy z objawami duru brzusznego.
u dzieci często drgawki
tularemia w ciązy
kobiet w ciąży tularemia może wywołać poronienia i przedwczesne porody
Tularemia, a bioterroryzm
MOŻNA
TYP A bardzo zajadliwy
wymieniana na 3 miejscu po laseczkach wąglika i jadzie kiełbasianym
tularemia czy nacinać ropnie z węzłów
nie, bo ryzyko rozprzestrzenienia
tularemia diagnoza
materiał z biopsji skóry, ww chł, krwi, plwociny, wymaz z gardła –> HODOWLA, ale TYLKO w BSL3!!!!!
molekularna bezpieczniejsza
najbardziej przydatna serologia! - dwa razy pobrać w ostrym okresie i 2-4 tyg póżniej
antybiotyk z wyboru w tularemii
streptomycyna
śmiertelność i powikłania tularemii
W B - bardzo niska
w A - 1-2%, przed antybiotykami 10%
powikłania: ZOMR, posocznica, zap wsierdzia, uszkodzenie wątroby, nerek
rumień guzowaty lub wielopostaciowy
gorączka Q patogen
Coxiella bruneti
gorączka Q jak się można zarazić
WDYCHANIE pyłu skażonego kałem, moczem lub mlekiem chorych zwierząt.
KLESZCZE
bezpośredni kontakt
gorączka Q objawy
w 60% bezobjawowo
inne: nagła gorączka, objawy grypoodbne, może zająć serce i UO
zoonozy grzybicze
hitoplazmoza
kryptokokoza
capnocythophaga
rezerwuar tylko pies
bartonella
rezeruwar tylko kot
przenoszone przez kleszcze
borelioza KZM babeszjoza erlichioza anaplazmoza riketsjozy - gorączka gór skalistych tularemia
choroba kociego pazura!!!
GORĄCZKA Q !!!
choroba kociego pazura przenoszenie
zadrapanie przez kota
PRZEZ KLESZCZE, PCHŁY KOCIE
dur pworotny
krętki z rodzaju Borellia - najczęściej Borelia recurrentis
przez wszy - epidemiczny - gorsze rokowanie
kleszcz - endemiczny
kres wylęgania 2-12 dni. Objawy: wysoka gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy, nudności, powiększenie wątroby i śledziony, oddech i tętno przyspieszone, krwawienia z nosa, kaszel, wybroczyny podskórne i podśluzowe. Gorączka jest nawrotowa.
czy gruźlica jest zoonozą?
TAK, przenoszona drogą pokarmową przez mleko krowy
trypanosomatoza
Trypanosoma brucei, muchy tse-tse
choroba Chagasa
Trypanosoma cruzi, pluskwy, Ameryka
wirus Herpes B
rezerwuar: małpy azjatyckie należące do rodzaju Macaca najcz. Rhesus
droga: KONTAKT BEZPOŚREDNI błn ślz lub uszkodzona skóra z wydzielinami jamy ustnej lub narządów płciowych
zbliżony do HSV
zakażenie przez: ugryzienie zadrapanie małpy kontakt z tkankami małpy - laboratorium zakłucie igłą skaleczenie klatką droga kropelkowa zachlapanie oka człowiek-człowiek - 1 przypadek wylęganie 2-21 dni
wirus Herpes B rokowanie
zwykle kończy się śmiercią
(zmiany pęcherzykowe w miejscu zranienia, gorączka, rozlana bolesność mm, stopniowo narastające zaburzenia neurologiczne)
co zrobić jak ugryzie małpa?
przpęłukać wodą
profilaktyka poekspozycyjna - valacyklowir w tabletkach przez przynajmniej 2 tygodnie
L: DOŻYLNIE acyklowir gancyklowir z następową profilkatyką walacyklowirem przez miesiące-lata
GANCYKLOWIR GDY ZMIANY CSN
WIRUS ZACHODNIEGO NILU
diagnostyka
Ab IgM w surowicy w 100%, w pmr 90%
możliwa izolacja wirusa z krwi w okresie 2-4 dni od wystąpienia objawów
dżuma profilaktyka
7 dni antybiotyk (streptocmycyna?)
