Makrolidy, tetralidy, antybiotyki stosowane miejscowo, chemoterapia mykobakterioz, leki przeciwgrzybicze Flashcards
Wymień tetracykliny
Tetracyklina Oksytetracyklina Doksycyklina Minocyklina Metacyklina Demeklocyklina
Działanie tetracyklin
Łączą się z podjednostką 30S rybosomu i blokują wiązanie aminoacylo-tRNA, co uniemożliwia elongację łańcucha peptydowego.
Działają bakteriostatycznie.
Zakres działania tetracyklin
Szeroki - gram-dodatnie, gram-ujemne, beztlenowa, Borrelia burgdorferi, Treponema pallidum, riketsje, Chlamydia sp., mikoplazmy, pierwotniaki (pełzak czerwonki)
Największą aktywnośćwobec staphylococcus aureus spośród tetracyklin wykazuje
Minocyklina
Pierwotnie oporne bakterie na tetracykliny
Proteus sp., Pseudomonas sp.
Tetracyklina
krótkodziałająca
w trądziku pospolitym
Doksycyklina
długo działąjąca
trądzik pospolity, borelioza, riketsjoza, leptospiroza, choroba papuzia, tularemia, wąglik, biegunki, atypowe zapalenia płuc, oskrzeli, choroby przenoszone drogą płciową
Minocyklina
długo działająca
likwidowanie nosicielstwa meningokoków, w RZS
Demeklocyklina
pośredni czas działania
hamuje działanie wazopresyny, stosowana w SIADH
Metacyklina
pośredni czas działania
Oksytetracyklina
krótko działająca
Działania niepożądane tetracyklin
zaburzenia żołądkowo-jelitowe dysbakteriozy u dzieci uszkadzają nasady kości długich niedorozwój brązowe przebarwienia szkliwa uszkodzenie wątroby hipoprotrombinemia uszkodzenie nerek
Tygecyklina
grupa glicylcyklin
podobny mechanizm co tetracykliny, ale bakterie oporne przez mechanizm pompy wyrzucającej tetracyklinę z bakterii nie są oporne na tygecyklinę (z wyj. Pseudomonas aeruginosa i Proteus)
Oddziaływanie bakteriostatyczne na szerokie spektrum (również MRSA, VRSA)
Działa długo
Makrolidy - wymień
Erytromycyna
Roksytromycyna
Klarytromycyna
Spiramycyna
Mechanizm działania makrolidów
Podobnie jak tetracykliny
Bakteriostatycznie, w większych stężeniach i w alkalicznym środowisku - bakteriobójcze (wobec wrażliwych drobnoustrojów)
inaktywowane w kwaśnym pH
kumulują się w makrofagach
hamują p450 (co zwiększa stężenie we krwi fentanylu, teofiliny, cyklosporyny, metyloprednizolonu)
Esterazy rozkładające makrolidy wytwarza
Enterobacteriacaeae
Mechanizmy oporności makrolidów
> zahamowanie transportu do bakterii/wypompowywanie leku na zewnątrz
wytwarzanie esteraz rozkładających lek
modyfikacja miejsca wiążącego lek na rybosomie
Wytwarzanie pompy jest najważniejsze u gram-dodatnich
Wypompowywanie leku na zewnątrz jest rzadkie i dotyczy paciorkowców
Spektrum makrolidów
gram dodatnie, prątki atypowe, niektóre gram ujemne
W zakażeniach górnych dróg oddechowych, inne zakażenia pozaszpitalne u chorych z nadwrażliwością na beta-laktamy
krzyusiec, błonica, zakażenia odzębowe, eradykacja helicobacter pylori, zakażenia prątkami atypowymi, leczenie legionellozy
Toksoplazmoza u kobiety w ciąży
Spiramycyna
Azytromycyna
Jedyny przedstawiciel AZALIDÓW
mechanizm i spektrum identyczne jak makrolidy
w leczeniu nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej
chętniej penetruje makrofagi, z którymi wędruje do miejsca infekcji - dzięki temu dawkowanie raz dziennie i krótka terapia
Telitromycyna, cetromycyna
ketolidy
mechanizm i spektrum identyczne jak makrolidy
w ostrym zapaleniu zatok, zaostrzeniach przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalnych zapaleniach płuc
Działania niepożądane: zaburzenia widzenia, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wydłużenie odstępu QTc
Linkozamidy - wymień
Linkomycyna
Klindamycyna
Linkomycyna
linkozamid
mechanizm i spektrum identyczne jak makrolidy
bakterie beztlenowe i tlenowe gram-dodatnie
Klindamycyna
linkozamid
mechanizm i spektrum identyczne jak makrolidy
bakterie beztlenowe i tlenowe gram-dodatnie
w zakażeniach skóry i tk. podskórnej paciorkowcami, gronkowcami i bakteriami beztlenowymi, lub florą mieszaną, w nawracających zakażeniach gardła, ZAKAŻENIA KOŚCI I SZPIKU PRZEZ GRONKOWCA ZŁOCISTEGO (dobrze penetruje do kości)
częściej niż inne antybiotyki wywołuje rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
Linezolid, Eperezolid, Tedizolid
oksazolidynony
łączą się z 50S rybosomu i hamują przejście w etap inicjacji translacji
działają bakteriostatycznie (dla paciorkowców bakteriobójczo)
głównie batkerie gram-dodatnie, mycobacterium tuberculosis
w zakażeniach szpitalnych przez VRE, MRSA, streptococcus pneumoniae oporne na penicyliny
Chinuprystyna, dalfoprystyna
streptograminy
łączą się z rybosomem, destabilizują i hamują syntezę białek
działanie bakteriostatyczne solo, w połączeniu chinuprystyna/dalfoprystyna 3/7 bakteriobójczo
w leczeniu zakażeń MRSA, VISA, VRSA
lek hamuje p450
Chloramfenikol
hamuje syntezę białek przez połączenie z rybosomem
działa bakteriostatycznie (bakteriobójczo na Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis i Bacterioides)
zmniejsza aktywność beta-laktamów i aminoglikozydów
szerokie spektrum działania
stosowany rzadko - zapalenie opon, zakażenie przez VRE, ciężkie zakażenia riketsjami (dur plamisty, gorączka plamista Gór Skalistych), w zakażeniach oczu, ucha i na skórę
dobrze wchłania się do OUN
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
>nudności i wymioty, biegunka
>grzybica jamy ustnej i dróg moczowo-płciowych
>uszkodzenia szpiku
>zespół szarego noworodka (wymioty, wiotkość, hipotermia, zapaść krążeniowa, szare zabarwienie skóry)
hamuje p450, co nasila działanie niektórych leków
Ansamycyny
Ryfampicyna, Ryfabutyna, Ryfapentyna, Ryfaksymina
hamują polimerazę RNA
szerokie spektrum
w leczeniu gruźlicy, trądu
Ryfampicyna, Ryfabutyna, Ryfapentyna - p.o.
Ryfaksymina, niewchłaniania w jelitach, stosowana w dekontaminacji jelit w czasie śpiączki wątrobowej
Ryfampicyna i ryfapentyna wchodzą chętnie w interakcje
Ryfabutyna nie, więc stosujemy ją u pacjentów stosujących wiele leków wykorzystujących p450 (np. pacjenci z AIDS)
Ryfampicyna barwi na pomarańczowoczerwono mocz, pot, łzy, spermę
Polimyksyny
działają jak detergenty na błonę bakterii
bakteriobójcze dla gram-ujemnych i pseudomonas aeruginosa
używa się mieszaniny siarczanów polimyksyny B oraz polimyksyny E (kolistyna)
stosowane miejscowo na skórę, do ucha i do worka spojówkowego, do ustnie przed operacjami
u pacjentów z mukowiscydozą
BRAK DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH PRZY ZASTOSOWANIU MIEJSCOWYM
Fidaksomycyna
hamuje syntezę RNA bakterii
bakteriobójczo na C. difficile
w leczeniu rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego
Retapamulina
hamuje syntezę białek
bakteriostatycznie
miejscowo na skórę w liszajcu i ranach
Fosfomycyna
analog fosfoenolopirogronianu - hamuje syntezę peptydoglikanu
bakteriobójczo
p.o. w zakażeniach dróg moczowych (także u ciężarnych)
Kwas fusydowy
hamuje syntezę białek
bakteriostatycznie
w zakażeniach staphylococcus aureus (także MRSA), corynebacterium, clostridium
dobrze penetruje do kości - wykorzystywany w osteomyelitis
Fuzafungina
zaburza funkcjonowanie błony bakterii
bakteriostatyczne i grzybostatyczne
hamuje adhezję haemophilus influenzae do nabłonka dróg oddechowych
wyłącznie miejscowo w zakażeniach górnych dróg oddechowych
Mupirocyna
blokuje syntezę tRNA - hamuje syntezę białek
bakteriostatycznie/bakteriobójczo wobec gram-dodatnich (gronkowce, paciorkowce)
miejscowo na skórę
w nosicielstwie gronkowca w jamie nosowej, liszajcu i zakażeniach ran
Bacytracyna
hamuje syntezę ściany bakterii
bakteriobójczo na gram-dodatnie
nie wchłania się z przewodu pokarmowego
stosowana na skórę, do oka i błony śluzowe, rzadko podawana doustnie (clostridium difficile)
do płukania jam ciała, stawów lub przemywań ran
w ciężkich zakażeniach gronkowcem, domięśniowo
Gramicydyna
tworzy kanał w błonie bakterii i powoduje zaburzenie równowagi jonowej
gram-dodatnie, mycobacterium, neisseria
miejscowo w zakażeniach skóry i błon śluzowych (we krwi wywołuje hemolizę)
Cykloseryna
hamuje syntezę peptydoglikanu
bakteriobójczo na gram-dodatnie i gram-ujemne
wykorzystywany do leczenia zakażeń mycobacterium tuberculosis
Leki bakteriobójcze w leczeniu gruźlicy
Ryfampicyna Izoniazyd Pirazynamid Streptomycyna Etionamid fluorochinolony Kapreomycyna
Leki bakteriostatyczne w leczeniu gruźlicy
Etambutol
Kwas para-aminobenzoesowy
Cykloseryna
Leki pierwszego rzutu w leczeniu gruźlicy
Izoniazyd Ryfampicyna Pirazynamid Etambutol Streptomycyna
Leki drugiego rzutu w leczeniu gruźlicy
Etionamid Kapreomycyna Cykloseryna Kwas para-aminobenzoesowy Kanamycyna Amikacyna fluorochinolony Ryfabutyna Ryfapentyna Klofazymina Klarytromycyna Delamanid Bedakilina
Izoniazyd
lek bakteriobójczy dla prątków dzielących się wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych
hamuje syntezę ściany prątków
Działania niepożądane:
- reakcje immunologiczne
- hepatotoksyczność
- neurotoksyczność
- niedokrwistość/szum w uszach/dolegliwości żołądkowo-jelitowe
Ryfampicyna
lek bakteriobójczy dla prątków dzielących się wewnątrzkomórkowych
blokuje syntezę RNA
w gruźlicy i trądzie
barwi mocz, pot i spermę na pomarańczowoczerwone
Etambutol
hamuje polimeryzację peptydoglikanu
lek bakteriostatyczny dla prątków dzielących się wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych
dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego, do OUN przenika przy zapaleniu opon
wywołuje pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego - ślepota na barwę zieloną i czerwoną, zaburzenia ostrości widzenia
Pirazynamid
bakteriobójczy dla WOLNO dzielących się prątków (te które wywołują wznowy)
dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego, do OUN przenika przy zapaleniu opon
Streptomycyna
aminoglikozyd
bakteriobójczy na pozakomórkowe prątki szybko dzielące się
w ciężkich postaciach choroby (gruźlicze zapalenie opon, rozsiana postać)
Etionamid
lek bakteriobójczy dla prątków dzielących się wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych
oporność krzyżowa z izoniazyd
dobrze penetruje do OUN
podawany p.o.
Kapreomycyna
aminoglikozyd
wykazuje aktywność wobec szczepów opornych na amikacynę i streptomycynę
i.m.
Cykloseryna
inihibitor syntezy ściany bakterii
neurotoksyczność cykloseryny zmniejsza podawanie pirydoksyna (B6)
Kwas para-aminosalicylowy (PAS)
antagonista kwasu foliowego
Kanamycyna
aminoglikozyd
w leczeniu przeciwko szczepom opornym na streptomycynę
Fluorochinolony - aktywne wobec gruźlicy to
cyprofloksacyna
lewofloksacyna
gatyfloksacyna
moksyfloksacyna
Linezolid
hamuje wzrost prątków, także wewnątrzkomórkowych
rzadko stosowany
Klarytromycyna, azytromycyna
makrolidy stosowane w zakażeniach prątkami atypowymi
Delamanid
nowy lek przeciwgruźliczy
hamuje syntezę ściany komórkowej prątków
Bedakilina
nowy lek przeciwgruźliczy
hamuje syntetazę ATP prątków
bakteriobójczo na dzielące się i NIEREPLIKUJĄCE prątki, także wewnątrzkomórkowo
jako element leczenia wielolekoopornej gruźlicy płuc
Profilaktyka gruźlicy
codzienne podawanie izoniazydu przez 6-9 miesięcy
Leczenie trądu - wymień leki
Dapson
Ryfampicyna
Koofazymina
Dapson
w leczeniu trądu
czasem występuje rumień guzowaty, który leczy się glikokortykosteroidami
Klofazymina
w leczeniu trądu
kumuluje się w komórkach skóry, z których uwalniany jest przez miesiące
Leki używane w leczeniu grzybic narządowych
Amfoterycyna B
Flucytozyna
azole
echinokandyny
Leki używane w leczeniu grzybic powierzchownych
Gryzeofulwina Terbinafina Naftyfina Nystatyna Natamycyna
Amfoterycyna B
antygrzybiczy makrolid
nierozpuszczalny w wodzie - stosowany w postaci koloidalnej mieszaniny i.v.
łączy się z ergosterolem, tworzy pory w błonie grzyba, zaburzając równowagę jonową - grzybobójczo
oporność polega na zmniejszeniu zawartości ergosterolu
podawana w ciężkich grzybyicach układowych (aspergillus, candida)
także miejscowo do worka spojówkowego, do stawu, do pęcherza moczowego
nie wchłania się z przewodu pokarmowego, słabo penetruje OUN
liczne działania niepożądane, zależne od połączenia się z lipidami ludzkich błon komórkowych
Flucytozyna
analog pirymidyny, hamuje syntezę DNA
częsta oporność, wtórna w przypadku monoterapii
najczęściej stosowana wraz z amfoterycyną B
zakres działania: węższy niż amfoterycyna, obejmuje cryptococcus neoformans, candida, aspergillus, chromomikoza
w leczeniu kryptokokowego zapalenia opon, zapalenie wsierdzia candida
Azole
Ketokonazol, Mikonazol, Klotrymazol, Itrakonazol, Flukonazol, Worykonazol, Pozakonazol
hamują enzymy p450 grzyba, które powodują powstanie ergosterolu
szerokie spektrum (candida, cryptococcus, coccidioides, blastomyces, histoplasma, dermatofity, aspergillus, pseudallescheria boydii)
Ketokonazol
p.o., w szamponie przeciwłupieżowym
Flukonazol
Najczęściej używany, i.v., p.o.
aktywny wobec candida
w grzybicach OUN
Itrakonazol
i.v., p.o., słabo penetruje do OUN
candida, aspergilllus, blastomyces
liczne interakcje
Worykonazol
i.v., p.o., dobrze penetruje OUN
candida, aspergillus, scedosporium, fusarium
nie wydala się z moczem - nie może być używany do grzybic układu moczowego
liczne interakcje
ZABURZENIA WIDZENIA
Pozakonazol
p.o.
szerokie spektrum: Candida, Aspergillus, Fusarium, Coccidioides immitis, Madurella, Fonsecaea pedrosoi
w leczeniu inwazyjnych grzybic, w profilaktyce grzybic
Isawukonazol
i.v., p.o., dobrze penetruje OUN, długi okres półtrwania
szerokie spektrum: Candida, Aspergillus, Cryptococcus, mukormykoza
Echinokandyny
Kanspofungina, Mikafungina, Anidulafungina
hamują syntezę ściany grzyba
grzybobójcze
Candida, Aspergillus
pozajelitowo
słabo penetrują OUN, nie wydalają się z moczem
Terbinafina, Butenafina, Naftyfina
hamują epoksydazę skwalenową, zaburzają syntezę ergosterolu, wywołują nagromadzenie toksycznego skwalenu
grzybobójcze
szeroki zakres działania
leczenie grzybic skóry i paznokci
terbinafina p.o.
naftyfina, butenafina żele, lakiery do paznokci
Tolnaftat
działanie i zastosowanie podobne do naftyfiny
Gryzeofulwina
lek wytwarzany przez penicillium
grzybostatyczny
w leczeniu grzybicy skóry
nierozpuszczalny w wodzie; podanie p.o. - wchłanianie nasila tłusty posiłek
kumuluje się w naskórku
Nystatyna, natamycyna
antygrzybicze makrolidy, tworzy pory w błonie grzyba
candida, aspergillus, cephalosporium, fusarium, pierwotniaki
miejscowo na skórę, dopochwowo, błony śluzowe
p.o. w grzybicach układu pokarmowego
Cyklopiroks
blokuje wytwarzanie prostanoidów, działanie przeciwbakteryjne i grzybobójcze/grzybostatyczne
miejscowo w grzybicach skóry i paznokci, kandydozy narządów moczowo-płciowych w postaci globulek dopochwowych
Tawaborol
inhibitor syntezy białek w grzybach, miejscowo w grzybicy paznokci
