Leki przeciwwirusowe, pierwotniaki, robaki Flashcards
Leki używane w leczeniu zakażeń Herpes simplex i Varicella-zoster
Acyklowir Walacyklowir Famcyklowir Pencyklowir Brywudyna i sorywudyna Ibacytabina Denotywir Tromantadyna Moroksydyna Dokozanol Tryflurydyna Idoksurydyna
Acyklowir
leczenie zakażeń HSV-1, HSV-2, VZV (także EBV, CMV, HHV-6)
analog guanozyny, przekształcany w trifosforan, hamuje syntezę DNA. Aktywacja leku zachodzi tylko w komórkach zakażonych
Oporność rozwija się u HSV i VZV i polega na nieaktywowaniu leku w zakażonej komórce, mutacjach polimerazy DNA
Oporność krzyżowa z Gancyklowir, Walacyklowir i Famcyklowir
Podawany miejscowo, doustnie i dożylnie
penetruje do OUN
w opryszczce, ospie wietrznej, zapalenie mózgu, zakażenie HSV u noworodków
Działania niepożądane: nudności, wymioty, biegunka, bóle głowy, nefrotoksyczność
Walacyklowir
leczenie zakażeń HSV-1, HSV-2, VZV (także EBV, CMV, HHV-6)
Podlega metabolizmowi do acyklowiru
Większa biodostępność od acyklowiru
Famcyklowir
Przekształcany do pencyklowiru, działa podobnie do acyklowiru
doustnie w terapii opryszczki narządów płciowych, półpaśca, jedniodniowa terapia opryszczki wargowej
Pencyklowir
Metabolit famcyklowiru
miejscowo, w postaci kremu, w leczeniu opryszczki wargowej
Brywudyna, sorywudyna
Hamują polimerazę DNA HSV i VZV
Podobne działanie i zastosowanie do acyklowiru
Sorywudyna mielotoksyczna!
Ibacytabina
hamuje polimerazę DNA HSV
w miejscowym leczeniu opryszczki wargowej
Denotywir (Vratizolin)
przeciwwirusowe (HSV, VZV), przeciwbakteryjne (gram-dodatnie, w tym gronkowiec złocisty), przeciwzapalne
w miejscowym leczeniu opryszczki wargowej
Tromantadyna
głównie przeciw wirusom opryszczki (HSV)
w leczeniu opryszczki wargowej
Moroksydyna
przeciw HSV, VZV i wirusom grypy A
Dokozanol
hamuje łączenie się HSV z błoną komórki i ich wnikanie do wnętrza
stosowany miejscowo w leczeniu opryszczki wargowej
Tryflurydyna
hamuje polimerazę DNA HSV-1, HSV-2, wirusa ospy krowiej, oraz niektórych adenowirusów
Działa także w komórkach zdrowych! - zbyt toksyczny do stosowania ogólnego
miejscowo w zapaleniu rogówki HSV-1, HSV-2
Tryflurydyna+tipiracyl w zaawansowanym raku okrężnicy
Idoksurydyna
wbudowuje się w nić DNA i hamuje polimerazę DNA HSV-1, HSV-2, VZV
podobnie jak tryflurydyna, zbyt toksyczny do stosowania ogólnego
miejscowo w zapaleniu rogówki HSV-2, HSV-2
Widarabina
inhibitor polimerazy HSV-1, HSV-2, VZV, oraz innych
aktywny wobec wirusów opornych na idoksurydynę
miejscowo w zapaleniu rogówki przez HSV
w terapii półpaśca u pacjentów z AIDS
Leki używane w leczeniu zakażeń wirusem cytomegalii
Gancyklowir Walgancyklowir Cydofowir Foskarnet Fomiwirsen
Gancyklowir
analog guanozyny, wymagający potrójnej fosforylacji do pochodnej która hamuje polimerazę DNA. Pierwsza fosforylacja katalizowana jest przez kinazę wirusową.
aktywny wobec CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6, KSHV.
Działa 100 razy silniej na CMV niż acyklowir
podawany p.o., i.v. i w postaci implantów do oka
przenika do OUN
stosowany w leczeniu wszystkich postaci zakażenia CMV. zmniejsza ryzyko wystąpienia mięsaka Kaposiego u pacjentów z AIDS
w leczeniu retinitis spowodowanego przez CMV
działania niepożądane: mielosupresja, odklejenie się siatkówki
Walgancyklowir
większa biodostępność od gancyklowiru, metabolizowany do leku macierzystego
w retinitis, profilaktyka CMV u pacjentów poddawanych transplantacjom
Cydofowir
inihibitor polimerazy DNA, fosforylowany jedynie przez kinazy komórkowe
aktywność wobec CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6, KSHV, Poxviridae, Polyomavirus, Papillomavirus
brak oporności klinicznie
nie podawać pacjentom z niewydolnością nerek
nie podaje się do ciała szklistego
działania niepożądane: nefrotoksyczność
Foskarnet
kwas fosfonomrówkowy, hamujące polimerazę DNA i polimerazę RNA wielu wirusów, a także odwrotną trankryptazę HIV-1. Nie wymaga aktywacji.
krótki okres półtrwania, ale się deponuje w kościach na wiele miesięcy
w leczeniu retinitis, colitis i esophagitis spowodowanych zakażeniem CMV i w terapii HSV i VZV opornych na acyklowir
zapobiega nawrotom mięsaka kaposiego u chorych z AIDS
działania niepożądane: nefrotoksyczność i zaburzenia elektrolitowe - należy podawać lek powoli i dobrze nawodnić pacjenta
Fomiwirsen
wiąże się z mRNA dla czynnika trankrypcyjnego CMV
stosowany w retinitis przez wstrzyknięcie do ciała szklistego
działania niepożądane: oczne
Inhibitory wejścia HIV do komórek
Enfuwirtyd
Marawirok
Pleryksafor
Ibalizumab
Pleryksafor - jakie ma zastosowanie?
Nie w HIV
Uwalnia komórki macierzyste ze szpiku do krwi, co pozwala na ich pobranie
Nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej trankryptazy (NRTI)
Zydowudyna (AZT) Stawudyna (D4T) Lamiwudyna (3TC) Dydanozyna (DDL) Zalcytabina (DDC) Abakawir Tenofowir Emtrycytabina (FTC)
Antagonizmy w grupie NRTI
stawudyna / zydowudyna lub dydanozyna
lamiwudyna / zalcytabina
dydanozyna / tenofowir
Typowe działanie niepożądane NRTI
toksyczność mitochondrialna - kwasica mleczanowa, stłuszczenie wątroby, zaburzenia metabolizmu lipidów
Spektrum działania NRTI
HIV-1, HIV-2, HBV (lamiwudyna)
Który NRTI u kobiety w ciąży
zydowudyna (AZT)
Działanie niepożądane zydowudyny
mielosupresja
Działanie niepożądane Stawudyny
obwodowa neuropatia czuciowa
Działanie niepożądane Dydanozyny
zapalenie trzustki, neuropatia obwodowa
Działanie niepożądane zylcytabiny
neuropatia obwodowa
Działanie niepożądane abakawiru
reakcje uczuleniowe
Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej trankryptazy (NNRTI)
Delawirdyna Efawirenz Newirapina Etrawiryna Rilpiwiryna
Mechanizm działania NRTI
po potrójnej fosforylacji w komórkach leki te działają jako kompetycyjne inhibitory odwrotnej transkryptazy HIV-1, a po wbudowaniu w nić DNA powodują przedwczesne zakończenie jej syntezy
Mechanizm działania NNRTI
łączą się bezpośrednio z odwrotną transkryptazą HIV-1 w innym miejscu niż NRTI i hamują jej aktywność. nie wymagają fosforylacji. nie są aktywne wobec HIV-2
Główne działania niepożądane NNRTI
dolegliwości brzuszne i ze strony skóry (zaczerwienienie, wysypki, zespół Stevensa-Johnsona)
Działanie niepożądane Delawirdyny
zaczerwienienie skóry
Działanie niepożądane Efawirenzu
zaburzenia ze strony OUN