Autakoidy Flashcards
Efekty działania histaminy
rozkurcz naczyń, zwiększenie ich przepuszczalności, skurcz mięśni gładkich innych niż w ścianie naczyń, pobudzenie wydzielania żołądkowego i pobudzenie serca, pobudzenie receptorów bólowych
Betahistyna
Pobudza uwalnianie histaminy blokując autoreceptor histaminowy H3
ułatwia krążenie w naczyniach krwionośnych błędnika ucha wewnętrznego
stosowana w przypadku zawrotów głowy, szumu w uszach i utraty słuchu w przebiegu choroby Meniere’a
Receptor H1
Receptor metabotropowy działający przez białko Gq (IP3, DAG, Ca++)
znajduje się na komórkach śródbłonka i mięśni gładkich, a także w neuronach CSN
pobudzenie H1 powoduje spadek CTK, wzrost przepuszczalności naczyń
mechanizm: zwiększenie Ca++ i przez to aktywacja wapniowo zależnej endotelialnej syntazy tlenku azotu (eNOS). NO wywołuje syntezę cGMP, który aktywuje kinazę białkową G, która pobudza fosfatazę łańcuchów lekkich miozyny, powodująć rozkurcz
Ca++ w komórkach mięśni gładkich oskrzeli łączą się z kalmoduliną i aktywują kinazę łańcuchów lekkich miozyny, co wywołuje skurcz
H2
Receptor metabotropowy, działający przez białko Gs (wzrost cAMP)
znajduje się w żołądku i sercu
wzrost wydzielania soku żołądkowego, chronotropowo, inotropowo
H3
Receptor metabotropowy, działający przez białko Gi (spadek cAMP)
występuje presynaptycznie, wywołuje uwalnianie histaminy z neuronów
Ketotyfen, azelastyna
Blokery receptora histaminowego, stabilizują błonę komórkową mastocytu
zapobieganie napadom astmy oskrzelowej, w leczeniu nieżytu nosa i spojówek
Kromoglikan sodu, nedokromil (kromony)
stabilizują błonę komórkową mastocytu
Antagoniści H1 I generacji
nieselektywne
hamują działanie histaminy w obwodowych i ośrodkowych receptorach H1
blokują receptory cholinergiczne, adrenergiczne, serotoninowe
objawy niepożądane:
cholinolityczne (suchość błony śluzowej jamy ustnej, trudności w oddawaniu moczu, zaparcia, zaburzenia widzenia, światłowstręt)
osłabienie, senność, nudności, wymioty
Antazolina Difenhydramina Dimenhydrynat Hydroksyzyna Klemastyna Ketotyfen Prometazyna
Antagoniści H1 II generacji
selektywne
hamują działanie histaminy wyłącznie w obwodowych receptorach H1
nie blokują innych typów receptorów
nie mają istotnych objawów niepożądanych
Astemizol Azelastyna Cetyryzyna Ebastyna Feksofenadyna Lewocetryzyna Lewokabastyna Loratydyna Mizolastyna Rupatadyna
Wskazania do stosowania antagonistów H1
Wstrząs anafilaktyczny Pokrzywka Nieżyt nosa zapalenie spojówek obrzęk Quinckego
Którzy antagoniści H1 na świąd?
hydroksyzyna, antazolina
Którzy antagoniści H1 na uspokojenie i sen?
difenhydramina, hydroksyzyna, prometazyna
Którzy antagoniści H1 na nudności i wymioty?
dimenhydrynat, hydroksyzyna, prometazyna
Antagoniści h2
zmniejaszają spoczynkowe wydzielanie HCl, nie wpływają na wydzielanie pepsyny
leczenie choroby wrzodowej, choroby refluksowej
może wywołać biegunkę i zaparcia, zawroty i bóle głowy, hipergastrynemię, ryzyko kolonizacji bakteriami górnego odcinka przewodu pokarmowego i dróg oddechowych
cymetydyna ranitydyna famotydyna nizatydyna roksatydyna ebrotydyna lupitydyna lafutydyna
Serotonina
powstaje z tryptofanu
w ścianie jelit serotoninę zawierają głównie komórki chromochłonne
serotonina jest odpowiedzialna za depresję i regulację apetytu
jest uwalniana w czasie aktywacji płytek krwi
Telotristat
inhibitor hydroksylazy tryptofanu
5-HT1
metabotropowy
białko Gi (spadek cAMP)
w mózgu i naczyniach krwionośnych
zahamowanie przekaźnictwa nerwowego, skurcz naczyń
Buspiron
agonista 5HT1A
przeciwlękowy
Flibanseryna
agonista 5-HT1A
leczenie obniżonego libido u kobiet
tryptany (sumatryptan, eletryptan, ryzatryptan, zolmitryptan, almotryptan, frowatryptan, naratryptan)
agoniści 5-HT1A
hamują napady migreny
ergotamina, dihydroergotamina
agonista 5-HT1A
antagonista 5-HT2
leczenie migreny
5-HT2
metabotropowy
Gq (IP3, DAG, Ca++)
w mózgu, mięśniówce gładkiej, płytkach krwi, dnie żołądka i naczyniach oponowych
wzrost przekaźnictwa nerwowego, skurcz naczyń
antagoniści 5-HT-2
pizotyfen, cyproheptadyna, metysergid
w profilaktyce migreny
5-HT3
jonotropowy
w ośrodku wymiotnym CSN
pobudzenie wywołuje nudności i wymioty
“setrony” (ondansetron, tropisetron, granisetron, palonosetron, dolasetron)
antagoniści 5-HT3
silne leki przeciwwymiotne
metoklopramid
antagonista 5-HT3
przeciwwymiotny
blokuje receptory dopaminergiczne D2
5-HT4
metabotropowy
Gs (wzrost cAMP)
w CSN, przewodzie pokarmowym, sercu
wzrost motoryki przewodu pokarmowego, tachykardia, pobudzenie czynności neuronów
cyzapryd
selektywny agonista 5-HT4
wzmaganie motoryki przewodu pokarmowego
Wymień leki stosowane w napadzie migreny
- tryptany (agoniści 5-HT1 - zwężają naczynia krwionośne głowy, hamują proces zapalenia neurogennego)
- alkaloidy sporyszu; ergotamina; dihydroergotamina (agoniści 5HT1)
- NSLPZ - hamują powstawanie prostaglandyn
- leki przeciwwymiotne (metoklopramid, tietylperazyna, domperydon, prochlorperazyna)
- leki uspokajające (hydroksyzyna, diazepam)
Wymień leki stosowane w profilaktyce migreny
- antagoniści 5-HT2 (pizotyfen, metysergid, cyproheptadyna, iprazochrom)
- beta-blokery bez wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej (propranolol, metoprolol, atenolol, nadolol)
- leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy, karbamazepina)
- leki przeciwdepresyjne (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny)
- blokery kanałów wapniowych (flunaryzyna, werapamil)
Bradykinina
hormon tkankowy
powstaje przez działanie proteaz serynowych (kalikrein)
rozkładana przez kininazy (I i II)
Kininaza II=ACE
Z tego wynika działanie plejotropowe ACEI
generowana w zapaleniu, urazie, oparzeniu, wstrząs, anafilaksja
Aprotynina
inhibitor kalikrein
hamuje układ fibrynolityczny
NIE STOSOWANY
Ekalantyd
inhibitor kalikrein
stosowany w leczeniu obrzęku naczynioruchowego Quinckego
B1
metabotropowy
wzrost Ca++
B2
metabotropowy
Gq i Gi
wzrost Ca++ i spadek cAMP
prowadzi do zwiększenia NO
ikatybant
selektywny antagonista B2
AT1
klasyczny receptor ATII
Gq
AT2
w tkankach dojrzałych niewiele
głównie w życiu płodowym
pobudzenie wywołuje efekt hipotensyjny, natriuretyczny i antyproliferacyjny, zwiększone wytwarzanie NO
Działanie ATII
skurcz naczyń krwionośnych - b. silny
wzrost uwalniania NA z synapsy sympatycznej
produkcja aldosteronu -> remodelling mięśnia serca
wydzielanie ADH
pobudzenie ośrodka pragnienia
hamowanie wydzielania reniny
resorbcja zwrotna sodu w cewkach nerkowych
dzialanie prozapalne
działanie aterogenne
Czemu ACEI nie wolno stosować przy niedokrwionej nerce?
bo ATII powoduje obkurczenie bardziej tętniczki odprowadzającej niż doprowadzającej, co poprawia filtrację
aliskiren
inhibitor reniny - stosowany w leczeniu nadciśnienia
AT(1-7)
powstaje z ATI, ma działanie przeciwne do ATII
Neprylizyna
rozkłada przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP), mózgowy (BNP), peptyd natriuretyczny typu c (CNP)
ACEI bezpośrednio działające
kaptopryl, alacepryl, moweltypryl
ACEI prekursory leków
benazepryl, chinapryl, cylazapryl, enalapryl, fozynopryl, peryndopryl, ramipryl, trandolapryl
ACEI osoczowe
wskazania: nadciśnienie, niewydolność serca
kaptopryl, enalapryl, cylazapryl, benazepryl
ACEI tkankowe
wskazania: choroba niedokrwienna serca, zapobieganie powikłaniom cukrzycy, powikłaniom zakrzepowo-zatorowym, udarom mózgu
chinapryl, fozynopryl, peryndopryl, ramipryl, trandolapryl
Blokery receptora angiotensynowego typu 1
leczenie zespołu metabolicznego
zmniejszenie insulinooporności
zmniejszają częstość występowania cukrzycy
sartany: losartan, walsartan, irbesartan, eprosartan, telmisartan, kandesartan, olmesartan, fimasartan
agoniści receptorów endotelinowych
bozentan, syntaksentan, ambryzentan
działania niepożądane: hepatotoksyczność, teratogenność, zmniejszenie Hb, HCT i RBC
autakoidy purynowe
adenozyna, ADP, ATP
receptory A1
adenozyna
hamowanie cAMP
receptory A2
adenozyna
aktywacja cAMP
adenozyna
antyarytmicznie
dipirydamol
zwiększa stężenie adenozyny przy receptorach w naczyniach krwionośnych
stosuje się w chorobach krążenia mózgowego
receptory ADP i ATP
P2X i P2Y
Który autakoid purynowy wywołuje agregację płytek?
ADP
P2Y1
Gq (Ca++)
P2Y12
Gi
punkt uchwytu dla działania tienopirydyn
P2X1
zmiana kształtu płytek
tienopirydyny
tiklopidyna, klopidogrel, prasugrel, elinogrel
przedłużają czas krwawienia, hamują agregację płytek,
kangrelor
analog ATP
tykagrelor
odwracalny antagonista P2Y12
skuteczniej hamuje aktywność płytek niż klopidogrel
NOS-1
neuronalna
konstytutywna
produkuje niewielkie ilości NO
aktywowana przez Ca++
NOS-2
indukowalna w makrofagach, komórkach mięśni gładkich produkuje duże liości NO indukowana przez cytokiny i endotoksyny bakteryjne w reakcjach zapalnych
NOS-3
endotelialna
konstytutywna
produkuje niewielkie ilośći NO
aktywowana przez Ca++
molsydomina
donor NO
zapobieganie bólom wieńcowym
nitroprusydek sodu
donor NO
obniżanie CTK
rozkłada się na świetle
NO
podawany wziewnie w terapii nadciśnienia płucnego lub ARDS (adult respiratory distress syndrome)
arginina
donor NO
leczenie chromania przestankowego i rzucawki okołoporodowej
syldenafil (viagra), tadalafil, wardenafil, awanafil
selektywne inhibitory PDE5
Jak powstaje CO endogennie?
W wyniku działania oksygenazy hemowej, która katalizuje reakcję rozkładu hemu w trakcie której wytwarzane są biliwerdyna i CO, oraz uwalniane jest żelazo
PAF
konstytutywny w mniejszych ilościach (szlak de novo w CSN i nerkach)
indukowany w większych ilościach w reakcji zapalnej (szlak remodelingu błon lipidowych)
aktywacja i nasilenie agregacji płytek
pobudzenie k. zapalnych, nasilanie hemotaksji krwinek białych
rozkurcz mięśni gładkich naczyń, pobudzenie zapalne komórek śródbłonka, zwiększanie przepuszczalności naczyń mikrokrążenia
skurcz mięśni gładkich oskrzeli
skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego
skurcz macicy
udział w nurotransmisji
apafant, bepafant, leksypafant
antagoniści receptorów dla PAF
COX to inaczej
syntaza prostaglandyny H
COX1 vs COX2
COX1/COX2
chromosom 9/chromosom 1
zależy od Ca++/nie zależy od Ca++
glikokortykosteroidy nie hamują/hamują
Do syntezy leukotrienów potrzebny jest
Ca++, LOX, FLAP
Izoprostany
tworzą się nieenzymatycznie
peroksydacja kwasu arachidonowego przez wolne rodniki tlenowe
silnie kurczą naczynia i nasilają tworzenie się zmian miażdżycowych
Lipoksyny
szlak syntezy leukotrienów
ustępowanie reakcji zapalnej
PGI2 vs TXA2
PGI2 rozkurcza naczynia, wytwarzana jest przy udziale COX2, zapobiega adhezji płytek i krwinek białych, działa przeciwmiażdżycowo, źródłem jest śródbłonek naczyń (COX-2), aspiryna słabo hamuje produkcję
TXA2 nasila aterogenezę, obkurcza naczynia, źródłem są płytki krwi (COX-1), kwas acetylosalicylowy silnie i trwale hamuje produkcję
Przewód botalla a prostaglandyny
Prostaglandyny wytwarzane przez COX2 są odpowiedzialne za utrzymanie drożności przewodu Botalla
Nerki a prostaglandyny
PGE2 i PGI2 nasilają wydzielanie reniny, zwiększają filtrację, rozkurczają naczynia
TXA2 kurczy naczynia nerkowe
Przewód pokarmowy a prostaglandyny
PGE2 i PGI2 hamują wydzielanie soku żołądkowego
TXA2 sprawia że częściej występuje owrzodzenie śluzówki
Wszystko wyżej zwiększa ryzyko raka
Co kurczy macicę?
PGF2alfa, TXA2, PGE2
Prostaglandyny a temperatura ciała
PGE2 podwyższa temperaturę ciała
Układ oddechowy a leukotrieny
Leukotrieny cysteinowe (LTC4, LTD4, LTE4) są najsilniejszymi znanymi substancjami kurczącymi oskrzela
Dinoproston
PGE2 indukcja porodu (skurcz macicy)
Alprostadyl
utrzymanie drożności przewodu botalla
w terapii dysfunkcji erekcji
Epoprostenol
leczenie nadciśnienia płucnego
Mizoprostol
PGE1
zapobieganie owrzodzenia żołądka
Latanoprost, Bimatoprost, Trawoprost, Unoproston
w leczeniu jaskry
Glikokortykosteroidy
hamują aktywność PLA2 i przez to blokują przemiany kwasu arachidonowego
Inhibitory 5-LOX (szlaku leukotrienów)
Zyleuton, Genleuton