Leefomgeving, gedrag en gezondheid Flashcards
Epidemiologische transitie
De daling in sterfte gaat gepaard met een belangrijke verschuiving in ziekte en sterftepatronen, waarbij sterfte aan infectieziekten wordt vervangen door chronische aandoeningen, hart- en vaatziekten en kanker.
De oorzaken van ziekte en sterfte verschuiven van slechte en sociale en fysieke omstandigheden in de omgeving naar individuele leefstijlfactoren in tijden van modernisering en van toenemende welvaart.
Roken, ongezonde voeding en een tekort aan lichaamsbeweging komen aanvankelijk meer voor onder hogere inkomensgroepen.
Gezondheidsvoorlichting
alle activiteiten die kunnen worden ondernomen om te stimuleren dat mensen zich op vrijwillige basis gezonder willen en kunnen gedragen. Interventies worden gebaseerd op theorieën van gedragsveranderingen:
- Health belief model
o Ervaren gezondheidsdreiging (ervaren risicoperceptie)
o Evaluatie of eigen gedrag dreiging kan verminderen
- Protectie motivatie theorie
o Gebaseerd op deels vergelijkbare concepten
- Het beredeneerd gedrag model
Beredeneerd gedrag model
Intentie bestaat uit attitude (mening en afweging voor en nadelen), subjectieve norm (vinden anderen dat je moet veranderen) en waargenomen gedragscontrole (denk je dat je in staat bent om te veranderen). Je intentie heeft invloed op je gedrag
Sociaal-ecologisch model
Omgeving heeft invloed op gedrag en individuele determinanten. De individuele determinanten hebben ook invloed op het gedrag.
Microniveau (raamwerk Angelo)
- Fysiek: supermarkten, restaurants
- Economisch: prijzen van voedsel, inkomens
- Politiek: regels en protocollen
- Sociocultureel: normen en waarden tot voedsel, tradities
Macroniveau (raamwerk Angelo)
- Fysiek: Import/productie, distributie
- Economisch: kosten van importeren, productie, distributie, belastingen
- Politiek: wetten, politieken
- Sociocultureel: massa media
Obesogene omgeving, microniveau volgens het raamwerk van Angelo
- Fysiek: wat is er beschikbaar
o In bedrijfs-/ sportkantine
o In buurt (parken, fiets en wandelpaden) - Economisch: wat kost gezond en ongezond eten?
o In de supermarkt - Politiek: wat is het beleid?
o Thuis en op school - Sociaal-cultureel: wat zijn normen?
o Gedrag binnen sociale netwerken
Obesogene omgeving, macroniveau volgens het raamwerk van Angelo
- Fysiek
o Infrastructuur voor wandelen en fietsen - Economisch
o Belasting op suikerhoudende dranken
o BTW op groente en fruit - Politiek
o Marketingverbod op ongezonde voeding voor kinderen - Sociaal-cultureel
o Gemeenschappelijke normen
Roses paradigma
- Oorzaken bij individuen
- Oorzaken van incidentie/prevalentie
Het relatieve belang van oorzaken van een ziekte bij individuen kan (en zal) vaak heel anders zijn dan het relatieve belang van die factoren tussen populaties.
Gezond ouder worden
Is het proces waarin de kansen op lichamelijke, sociale en geestelijke gezondheid worden geoptimaliseerd zodat ouderen, zonder gediscrimineerd te worden, actief aan de samenleving kunnen deelnemen en een onafhankelijk leven kunnen leiden met een goede levenskwaliteit.
Fysieke kenmerken
- Voorzieningen op wandelbare afstanden
- Openbaar vervoer
- Straatverlichting
- Groenvoorzieningen
- Kwaliteit van straten