Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Hjúkrun langveikra fullorðinna > Krabbameinssjúklingar - beinmergsbæling, slímhúðarbólga, þreyta, kynheilsa > Flashcards

Krabbameinssjúklingar - beinmergsbæling, slímhúðarbólga, þreyta, kynheilsa Flashcards

1
Q

Hvaða aukaverkun krabbameinslyfjameðferðar er mest lífsógnandi?

A

Beinmergsbæling (myelosuppression)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvað er Leucopenia/neutropenia og hvaða hættur hefur það í för með sér?

A

Fækkun á hvítum blóðkornum/neutrophilum.
Hætta á sýkingum og sepsis.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvað er anemia/erythrocytopenia og hvaða hættu hefur það í för með sér?

A

Fækkun á rauðum blóðkornum (anemískur). Hætta á einkennum og afleiðingum blóðleysis.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvað er thrombocytopenia og hvaða hættu hefur það í för með sér?

A

Fækkun á blóðflögum. Hætta á blæðingum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað er það sem orsakar beinmergsbælingu?

A
  • Frumubælandi lyf
  • Háskammtameðferð
  • Geislameðferð
  • Krabbameinið
  • Aldur
  • Ýmis lyf
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hver er algengasta skammtatakmarkandi aukaverkun krabbameinslyfja?

A

beinmergsbæling (sérstaklega neutropenia og thrombocytopenia)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvenær kemur neutropenia oft fram og hvað varir hún lengi?

A

7-14 dögum eftir krabbameinslyfjagjöf. Varir oft í 7-10 daga.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvenær eru hætta á sýkingu mjög aukin í neutropeniu?

A

Þegar neutrophilar eru ≤ 0,5 eða <1,0 og á niðurleið.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvert er helsta einkenni neutropeniu? Hvaða önnur einkenni geta verið til staðar?

A

Hiti er oftast eina merkið um sýkingu.
Almenn einkenni sýkingar geta verið til staðar án hita: hrollur, vöðva- og liðverkir, ógleði, mæði, lágþrýstingur, hraður púls, minnkuð þvaglát, rugl/óráð.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvað skiptir máli að gera ef sjúklingur með neutropeniu kemur á spítala með hita?

A

Gefa sýklalyf iv innan klst. Ekki bíða eftir niðurstöðum rannsókna eða sýnatöku.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvað skiptir máli varðandi umhverfi sjúklinga með neutropeniu á spítala?

A
  • Varnareinangrun
  • Einbýli með WC og sturtu
  • Hreinlæti og handþvottur
  • Forðast sýkta og fjölmenni
  • Spritta snertifleti daglega
  • Takmarka heimsóknir
  • Nota maska utan herbergis
  • Engin blóm/mold/staðið vatn
  • Bakteríufilter í blöndunartækjum
  • Örveruskert fæði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvað er örveruskert fæði?

A

Almennt fæði en öllu sem er hrátt er sleppt (t.d. hrátt grænmeti, hrá egg, hrátt kjöt/fiskur, hnetur, mjúkir ostar, ís úr vél).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Í hverju felst daglegt eftirlit og hjúkrunarmeðferð hjá sjúklingum í varnareinangrun á legudeild?

A
  • Mæla lífsmörk reglulega
  • Mæla blóðstatus daglega
  • Rækta við hitahækkun
  • Passa upp á hreinlæti
  • Obs húð og slímhúð
  • Góð munn- og tannhirða oft á dag
  • Öndunaræfingar
  • Hreyfing
  • Obs næringu
  • Fræðsla
  • ESAS einkennamat
  • Afþreying og sálfélagslegur stuðningur
  • Lyfjagjafir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvað er bacteremia?

A

Sýking í blóði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Fyrir hvað stendur SIRS og í hverju felst það?

A

Systemic Inflammatory Response Syndrome.
2 eða fleiri einkenni:
- Hiti >38 eða <36
- Púls >90
- Öndun >20
- Hvít blóðkorn utan normalgilda

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hver geta einkenni thrombocytopeniu verið?

A
  • Oftast marblettir, nefblæðingar og húðblæðingar
  • Blæðing í slímhúð, með þvagi/hægðum, leggöngum, meðfram æðaleggjum
  • Blæðing í innri líffæri
  • Verkir
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Í hvaða krabbameinum er thrombocytopenia algengust?

A

Í blóðkrabbameinum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hverjar geta orsakir thrombocytopeniu verið?

A
  • Mörg krabbameinslyf
  • Geislar
  • Sjúkdómur í merg
  • Bakteríusýkingar
  • Storkusjúkdómar
  • Lyf
  • B-12- eða fólatskortur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvert er normalgildi thrombocyta í blóði?

A

150-400 x 10’9/l

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hvernig er anemia stiguð?

A

1: Hb 100 - væg anemia
2: Hb 80-99 - töluverð
3: Hb 65-79 - alvarleg
4: Hb <65 - lífshættuleg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hver eru helstu hjúkrunarmarkmiðin í beinmergsbælingu?

A
  1. Koma í veg fyrir alvarlegar sýkingar vegna neutropeniu
  2. Sjúklingur og aðstandandi geti lýst, notað viðeigandi neutropeniuvarnir og brugðist tímanlega við einkennum
  3. Koma í veg fyrir alvarlegar blæðingar og fylgikvilla thromobocytopeniu
  4. Sjúklingur og aðstandandi geti lýst og nýtt viðeigandi thrombocytopeniuvarnir
  5. Koma í veg fyrir alvarlegt blóðleysi og afleiðingar
  6. Sjúklingur og aðstandandi geti lýst einkennum blóðleysis og brugðist við
22
Q

Hvað er mucositis?

A

Bólga í slímhimnu í meltingarvegi (e-s staðar á leiðinni frá munni til endaþarms)

23
Q

Hvað er stomatitis/oral mucositis?

A

Bólga í munnslímhúð

24
Q

Hverjar geta afleiðingar slímhúðarbólgu verið?

A
  • Lystarleysi
  • Verkir
  • kyngingarerfiðleikar (dysphagia)
  • þyngdartap
  • þurrkur
  • sýkingar
  • svefn og líðan
  • innlagnir
  • skert lífsgæði
  • áhrif á meðferðaráætlun
25
Q

Hversu há % sjúklinga í lyfjameðferð fá slímhúðarbólgu?

A

40-80% sjúklinga

26
Q

Hvenær byrjar slímhúðarbólga yfirleitt og hvað tekur langan tíma fyrir hana að jafna sig?

A

Byrjar oft 3-5 dögum eftir lyfjagjöf. Jafnar sig á 10-20 dögum.

27
Q

Hversu há % sjúklinga sem fá geislameðferð á andlit, munnhol og hálssvæði fá einkenni slímhúðarbólgu?

A

Allir - 100%!

28
Q

Hversu há % sjúklinga sem fá háskammtameðferð fá einkenni slímhúðarbólgu?

A

Allir - 100%!

29
Q

Hver eru einkenni munnslímhúðarbólgu (stomatitis/oral mucositis)?

A
  • Föl/líflaus slímhúð
  • Hvellroði með bólgu og eymslum
  • Hvítar skellur
  • Dökkar tennur
  • Munnþurrkur
  • Sviði
  • Breytt bragðskyn
  • Andremma
  • Sár
  • Sýkingar
  • Þykkt slím
  • Kyngingarerfiðleikar
30
Q

Hvaða stigunarkvarða getum við notað til að stiga munnslímhúðarbólgu? Hversu mörg stig hefur hann?

A

WHO stigunarkvarðann. 5 stig: 0, 1, 2, 3, 4.

31
Q

Hver er meðferðin við munnslímhúðarbólgu (stomatitis/oral mucositis)?

A
  • Sjúklingafræðsla
  • Tannlæknaskoðun og viðgerðir áður en meðferð hefst
  • Halda munnholi hreinu
  • Meta munnhol og einkenni í upphafi og fyrir hverja meðferð og bregðast við einkennum
  • Bólguminnkandi lyf
  • Verkjalyf
  • Sýklalyf
  • Meta næringarástand
  • Kæling
32
Q

Hvað skiptir mestu máli að fræða sjúklinga með munnslímhúðarbólgu um?

A

Fræða þá um góða munnhirðu!
Halda munnholi hreinu og röku!

33
Q

Hvað er xerostomia?

A

Munnþurrkur

34
Q

Hvað getur orsakað bragðskynsbreytingar?

A
  • Lyfjameðferð
  • Geislar
  • Önnur lyf
  • Zincskortur
35
Q

Hver eru hjúkrunarmarkmið hjá sjúklingum með bragðskynsbreytingar?

A
  • Draga úr þyngdartapi
  • Viðhalda munnhreinlæti
  • Regluleg fæðuinntekt
36
Q

Hvert er algengasta einkenni krabbameinssjúklinga?

A

Krabbameinstengd þreyta

37
Q

Hver er skilgreiningin á krabbameinstengdri þreytu?

A

Krabbameinstengd þreyta er álagsvaldandi, viðvarandi, huglæg tilfinning um líkamlega, tilfinningalega og/eða vitræna þreytu (tiredness) eða magnleysi (exhaustion) sem má rekja til krabbameins eða krabbameinsmeðferðar og er ekki í samræmi við nýlega virkni en hefur áhrif á hana (NCCN, guidelines 2.2022)

38
Q

Í hverju felst þreytumeðferð?

A
  • Tala um einkennið og kenna sjúklingi að fylgjast með því
  • Meðhöndla mögulegar undirliggjandi orsakir
  • Einkennameðferð (blóðleysi, þurrk, verki, kvíða, þunglyndi…)
  • Hreyfing
  • Orkuspörun
  • Nudd, slökun, ljósameðferð (bright white light therapy)
  • Sálfélagslegar meðferðir (HAM, núvitund ofl)
  • Næringarráðgjöf
  • Lyf og bætiefni (
39
Q

Hversu há % krabbameinssjúklinga finna fyrir sjúkdóms- eða meðferðartengdum kynheilbrigðisvandamálum?

A

40-100%

40
Q

Hvaða líkamlegu þættir geta valdið kynheilsuvanda hjá krabbameinssjúklingum?

A
  • Aðgerð, geislar, lyf
  • Mörg krabbameinseinkenni
  • Þreyta
  • Verkir
  • Ógleði
  • Slímhúðarþurrkur og -bólga
41
Q

Hvaða sálrænu þættir geta valdið kynheilsuvanda hjá krabbameinssjúklingum?

A
  • Vanlíðan
  • Kvíði
  • Depurð
  • Óvissa
  • Breytt sjálf- og líkamsímynd
42
Q

Hvaða félagslegu þættir geta valdið kynheilsuvanda hjá krabbameinssjúklingum?

A
  • Vanlíðan maka
  • Breytt hlutverk
  • Álag í sambandi
  • Óvirk/lokuð samskipti
  • Ótti við nánd
43
Q

Hversu há % sjúklinga í lyfjameðferð upplifa hármissi?

A

50-60% sjúklinga

44
Q

Hvað orsakar hármissi?

A

Krabbameinslyf og geislar á höfuð/hærð svæði

45
Q

Hvaða meðferð getur valdið varanlegum hármissi?

A

Háskammtameðferð með busulfan og cyclophosamid

46
Q

Hver eru fyrstu einkenni um hármissi?

A

Kláði og eymsli/verkir í hársverði.

47
Q

Hvenær byrja hár yfirleitt að vaxa aftur í lok lyfjameðferðar?

A

eftir 4-6 vikur

48
Q

Hvenær byrja hár yfirleitt að vaxa aftur í lok geislameðferðar?

A

eftir 3-6 mánuði

49
Q

Í hverju felst hjúkrunarmeðferð við hármissi?

A
  • Undirbúningur og fræðsla
  • Umhirða á viðkvæmu hári og húð
  • Augu/augnhár
  • Hárkollur: beiðni ST
  • Virkja aðstandendur
  • Meta áhrif á líðan
  • Sálfélagslegur stuðningur
  • Ráðgjöf
50
Q

Hver eru algengustu þættirnir sem hafa áhrif á getu, löngun og ánægju í kynlífi hjá körlum með krabbamein?

A
  • Ristruflanir vegna taugaæðaskaða t. aðgerð, lyfjum, geislum
  • Ófrjósemi
  • Þurrkur í slímhúð
  • Þreyta og önnur einkenni, tímabundin, langvinn
51
Q

Hver eru algengustu þættirnir sem hafa áhrif á getu, löngun og ánægju í kynlífi hjá konum með krabbamein?

A
  • Þurrkur í slímhúð
  • Bráð/ótímabær tíðahvörf
  • Ófrjósemi
  • Þröng leggöng: geislar, aðgerð
  • Doði og verkir í kynfærum
  • Þreyta og önnur einkenni, tímabundin, langvinn

Hjúkrun langveikra fullorðinna (15 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions