Kartica 27.1 Flashcards
Što prenose krpelji
-Člankonošci, Arthropoda, spadaju u razred paučnjaka
-Porodica Ixodidae -
-Ixodes ricinus - Lyme borelioza, babesioza, krpelji virusni encefalitis
-Dermacentor - tularemija i pjegava groznica
-Ornithodorus - povratna groznica
-Rhipicephalus sanguineus - prenosi uzročnika mediteranske pjegave groznice
-Hymalomma - nairovirus - krimsko-kongoanska groznica
*hematofagni ektoparaziti
*tijelo krpelja je građeno od glavoprsja i zatka , ima 4 para nogu
*razvojni ciklus može biti prekinut zbog gladovanja
-na mjestu uboda nastaje lokalna toksoalergijska reakcija - crvenilo i svrbež
-u prevencija uboda – koriste se repelenti - akaricidi te cjepivo protiv virusa encefalitisa
Sarcoptes scabiei
-šugarac
-prenosi se kontaktom, ženke nametnika grizu tkivo i u epidermi prave rovove u koje polažu jajašca
-iz jajašca se izglegu ličinke koje sazrijevaju u protonimfe, zatim u deutonimfe iz kojih nastaju ženke i mužjaci
Meningokok
-Neisseria meningitidis
-diplokok koji oblikom podsjeća na zrno kave
-ima polisaharidnu kapsulu
-naseljava nazofarink te uzrokuje kapljičnu infekciju
-serogrupa A - Azija i Afrika
-serogrupa B - djece i adolescenti - Amerika i Europa
-serogrupa C- veće epidemije u Americi i u Europi
Virulencija meningokoka
-pile, fimbrije - pomoću njih stvara adherencije na epitelne stanice domaćina, sprječava fagocitozu bakterija
-por protein - pore koje služe za ulazak hranjivih tvari, preveniraju fuziju fagosoma i lizosoma, selektivno veže komplement C3B i C4B (za opsonizaciju)
-Opa protein - pomaže u adherenciji bakterijskih stanica na stanice domaćina
-lipooligosaharidi (LOS) - postoji nekoliko antigenskih varijanti, imaju važnu ulogu u toksičnosti, molekularna mimikrija jer su slični sa sfingolipidima ( problemi kod proizvodnje cjepiva)
-pomoću sijaliltransferaza kradu sijalinsku kiselinu i ugrađuju je u oligosaharidni lanac te su otporni prema kompleksu Pt-komplement
-ostali proteini : Fbp protein koji veže željezo iz transferina
Antigena struktura meningokoka
-polisaharidi kapsule na temelju kojih razlikujemo 13 serogrupa, a najčešće su serogrupa A i C (izrada jednovalentnih cjepiva)
-pili
-OMP
-LOS - 12 imunotipova
Patogeneza meningokoka
-meningokoki se vežu pomoću pila, i opa na CS44 i CD66 intergine epitelnih stanica mukoze u nazofarinksu
-por proteini aktiviraju enzimske reakcije domaćina
-u submukozi preživljavaju pomoću sijalinizacije LOS-a i inhibicije komplementa, jer sadrže kapsulu koja ih štiti od fagocitoze i jer iskorištavaju željezo iz transferina
Klinička manifestacija meningokoka
-bakterijemija i širenje u CNS
-endotoksemija
-meningitis
-meningoencefalitis
Prevencija meningokoka
-polisaharidna jednovalentna (A,C) i četverovalentna cjepiva
-cjepiva nisu učinkovita kod djece jer ona nemaju razvijen imunitet i nema tvorbe IgG2
-cjepiva za meningokok grupe B nema jer se kapsularni antigen podudara s tkivom mozga
Gonokok
-Neisseria gonorrhoae
-diplokok koji oblikom podsjeća na zrno kave
-često imaju plazmide
-prenosi se spolnim putem (oralno-genitalno-rektalno)
-česta je ko-inf s klamidijom
Virulencija gonokoka
-pile, fimbrije pomoću njih stvara adherenciju na epitelne stanice domaćina, sprječava fagocitozu bakterija
-por protein - pore koje služe za ulazak hranjivih tvari, preveniraju fuziju fagosoma i lizosoma
-selektivno veže komplement C3B I C4B (za opsonizaciju)
-opa protein - pomaže u adherenciji bakterijskih stanica na stanice domaćina
-lipooligosaharidi (LOS) - postoji nekoliko antigenskih varijanti, imaju važnu ulogu u toksičnosti, molekularna mimikrija jer su slični sa sfingolipidima (problem kod proizvodnje cjepiva)
-pomoću sijaliltransferaza kradu sijalinsku kiselinu i ugrađuju je u oligosaharidni lanac te su otporni prema kompleksu Pt-komplement
-ostali proteini:
-sadrži Fbp protein koji veže željezo iz transferina
-IgA1 proteaza inaktivira mukozni imunoglobulin
Antigena struktura gonokoka
-polisaharidi kapsule na temelju kojih razlikujemo serogrupe
-pili
-OMP
-LOS
-ANTIGEN SWITCH na svakih 10 na 3 gonokoka, pili, opa i LOS
Patogeneza gonokoka
-gonokoki se vežu pomoću pila i opa na CS44 i CD66 integrine epitelnih stanica mukoze u reproduktivnom sustavu ( pili omogućuju adherenciju na uretralni i vaginalni epitel, Opa omogućuje adherencije na cervikalne stanice i druge gonokoke)
-por rproteini aktiviraju enzimske reakcije domaćina
- u submukozi preživljavaju pomoću sijalinizacije LOS-a i inhibicije komplementa jer sadrže kapsulu koja ih štiti od fagocitoze i jer iskorištavaju Fe iz transferina
-proizvodi katalazu - zbog čega preživljava u fagocitima
Klinička manifestacija gonokoka
-gonoreja ili kapavac (spolna bolest)
-rektalna ili faringealna gonoreja
-gnojni konjunktivitis u novorođenčadi (nastaje pri rolazu kroz porođajni kanal zaražene majke)
Moraxella
-diplokok, slična najserijama, nema kapsulu
-uzrokuje infekcije nazofarinksa, infekcije su samoograničavajuće
-proizvodi beta-laktamaze, oksidaza je negativna (najserija je oksidaza +, u tome se razlikuju)
Moraxella catarrhalis - pneumonija, kronični bronhitis, upala srednjeg uha i sinusitis
Moraxella lacunata - konjunktivitis i keratitis
Arbovirusi
-virusi koje prenose člankonošci
-silvatički (člankonožac, kralježnjak) i urbani (člankonošac, čovjek)
-bolesti: encefalitis, vrućica, hemoragična groznica
1. FLAVIVIRUSI : Dengue (Aedes), Žuta groznica (Aedes), Zika virus (Aedes), Virus zapadnog Nila (Aedes, Culex), Usutu virus (Culex), Virus krpeljnog encefalitisa (Ixodes ricinus, Ixodes persulcatus)
2.ALFAVIRUSI :Virus istočnog, zapadnog, venezuelanskog encefalitisa (Aedes i Culex)), Chikungunya (Aedes, Culex), Onyong-nyong (Anopheles) , Sindbis (Culex), Ross River (Aedes, Culex)
- Buniavirusi
-Orthobuniavirusi - Virus kalifornijskog encefalitisa - Anopheles
- Phlebovirusi - Papatači
-Nairovirusi - Krpelji Hyalomma - HANTAVIRUSI
- REOVIRUSI : Coltivirus (Dermacentor, Ixodes), Orbivirus (komarci, nevidi, krpelji)
Hantavirusi
-infekcije u poljskih glodavaca (voluharica), štakora i drugih malih sisavaca
- HFRS, HPS
-hemoragijska groznica s bubrežnim sindromom i hantavirusni plućni sindrom
-mišja groznica - HFRS
-Hantaan virus - klinički najteži oblik bolesti
-izvor zaraze - sekreti životinja, hrana i voda, udisanje aerosola
Paraziti u živčanom sustavu
- Trypanosoma brucei var. Gambiense, Trypanosoma brucei var. Rhodesiense - uzrokuju afričku bolest spavanja (encefalitis letargika), životinje mogu biti nosioci uzročnika bolesti spavanja, a u njihovoj krvi tripanosome žive kao NEPATOGENI NAMETNICI - prirodni rezervoari zaraze, žive u krvi i u limfnim žlijezdama bolesnog čovjeka, nametnici prodiru u središnji živčani sustav gdje uzrokuju upalu mozga i obamrlo, letargično stanje, vektori prijenosa su više vrsta afričkih muha iz roda Glossina - tsetse muhe (epimastigot - metaciklički tripomastigot)
- Naegleria - slobodna ameba (trofozoit) u vodi, meningoencefalitis, prenosi se ingestijom vode s amebom
- Toxoplasma gondii - kod imunokompromitiranih uzrokuje encefalitis (uaplu mozga)
- Echinococcus granulosus - mala pasja trakavica , širi se do mozga i dr. organa
- Strongyloides stercoralis - crijevna glista, ličinka može prodrijeti kroz kožu do mozga (+pluća, jetra, bubrezi)
Bacillus
-Bacillaceae ; B. cereus, B.anthracis, B. geobacillus stearothermophilus
-sporogeni aerobni štapići, oni su ubikvitarne bakterije, imaju sposobnost sporulacije pa su otporni na fizikalne i kemijske činitelje
-endospore se vizualiziraju po Schaeffer - Fulton, bakterijske stanice se boje safraninom crveno,a spore malahitnim zelenilom zeleno
Bacillus cera
-na lat. cera znači vosak, tvori voštane kolonije
-kliničke manifestacije: alimentarne toksoinfekcije, infekcije opekotina, infekcije oka, bakterijemije (kod I/V ovisinika)
2 klinička oblika trovanja B. cereusom
- emetički
- emeza ili povraćanje
- toksin koji ga uzrokuje je termostabilni preformirani toksin, izvanstanični, izaziva intoksikaciju, nastaje u hrani (preformirani toksin Tx), zatim se on unosi u hranu ingestijom, u hrani se nalazi toksin,ali ne treba nuzno bit i bakterijska stanica
-veže se na živčane 5-HT3 receptore u želucu i izaziva povraćanje - dijarealni
-dijareja ili proljev
-toksin (HBL), termolabilan protein, sadrži 3 peptidne podjedinice (L1,L2 I B) + hemolitičan je!!!!!!!
-toksin se tvori u git-u , odnosno u tankom crijevu, IN SITU
- toksin stimulira adenilat ciklazu koja potiče eksrekciju tekućine tako što tvori pore u membrani stanice što za posljedicu ima da Na, K, voda izlaze iz epitela crijeva uzrokujući disabalans elektrolita
-mehanizam toksičnog učinka enterotoksina HBL :
-HBL (toksin) kompleks se veže za memranu,
-dolazi do oligomerizacije i insercije u membranu
-aktiviranjem cAMP-a gube se ioni Na, K, Cl i vode
Bacillus anthracis
-zoonoza, bolest češća u biljojeda
-uzročnik bedrenice, crnog prišta, antraksa
-sporogena bakterija koja KAPSULIRA u tkivu, nehemolitička
-pri rastu uz POVIŠENI TLAK CO2 klice dobivaju kapsulu (virulentan čimbenik)
Antigeni koje sadrži antraks
-2 SOMATSKA ANTIGENA
-1 KAPSULARNI - stanična stijenka i kapsula
-stan. stijenka - N-acetil-glukozamin, D-galaktoza i octena kiselina
-kapsula - D-glutaminski kiseli polipeptid koji djeluje antifagocitno (štiti bakterijsku stanicu od proteolitičkih enzima sisavaca)
Egzotoksini antraksa
-imaju 3 sastavnice
1. zaštitini antigen PA
2. čimbenik edem EF
3. letalni čimbenik LF
-proteini ili protein-ugljikohidratni kompleks koji ima proteolitičko djelovanje
-uzrokuje edem i nekrotičke promjene
Mehanizam patogeneze antraksa
-zaštitni čimbenik (PA) se veže za ciljne stanice i olakšava ulazak edemskog i letalnog toksina u stanice
-edemski toksin uzrokuje obilni lokalni edem
-letalni toksin pokreće obilno otpuštanje citokina i makrofaga - smrt stanice
-kompleks sa zaštitnim čimbenikom se veže za receptor ANTXR2
-proteaze cijepaju kompleks sa zaštitnim čimbenikom, te za receptor ostaje vezan samo zaštitni čimbenik (monomer)
-zaštitni čimbenik tvori heptamer, pred-poru (TO JE MOGUĆE CILJNO MJESTO LIJEKOVA, INHIBITORA)
-letalni čimbenik i čimbenik edema se vežu za heptamer
-nastaje ubojiti kompleks koji se sastoji od 3 proteina, ali jednog receptora
-endocitoza nastalog kompleksa
-povišenje koncentracije H+ iona u endosomu dovodi do oslobađanja letalnog čimbenika i čimbenika edema
-čimbenik edema aktivira cAMP što dovodi do edema (tvora IL-4) te onemogućava imunosni odgovor nositelja
-letalni čimbenik potiče lučenje TNF i IL-1 –> CITOTOKSIČNI
Kliničke manifestacije antraksa
-pustula maligna - kožni oblik bedrenica, nastaje nakon prodora bakterija kroz kožu ili mukoznu membranu te dolazi do klijanja spora na mjestu ulaska i nastaje lokalni edem, prvo nastaje papula (uzdignuće) koje se razvija u pustulu (gnojni prišt) te na kraju nastaje nekrotični ulkus
-plućni oblici - razvijajju se kada se udahne prašina sa sporama, smrtonosno , bioterorizam
-crijevni oblcii - nastaje nakon konzumacije nedovoljno termički obrađenog mesa
Cjepivo za antraks
BIOTHRAX - antraks vakcina adsorbirana, intramuskularna ili subkutaneozna primjena
-sadrži protutijela na zaštitne čimbenike (PA), ni živa ni mrtva bakterija
Abthrax - raksibacumab + ATB (cipro)
-anti-PA rekombinantno IgG1 monoklonsko protutijelo; vezuje se na PA i na taj način sprječava ulazak LF i EF u stanicu nositelja
Francisella tularensis
-prije 1. svj. rata je bila epidemija među tekunicama Tulare County u Kaliforniji
-tularemija - bolest divljih životinja
-rezervoar: zečevi, vjeverice, srne i druge divlje životinje
-vektori prijenosa: krpelji, buhe, jelenska muha
-infekcija nakon kontakta sa zaraženim divljiim životinja,a ugriza, ili ogreba psa ili mačke
-potencijalno biološko oružje
Infekcija i oblici bolesti tularemije
-INFEKTIVNA DOZA JE 10 STANICA!!!!!!!!
-intracelularni patogen, preživljava u makrofagima, stanicama RES, perzistira u organizmu
- ulceroglandularni oblik - na mjestu ulaska u organizam stvara se primarni afekt u obliku papule i ulkusa, u blizini mjesta infekcije dolazi dolazi do otoka limfnih čvorova
- okuloglandularni oblik - GNOJNI KONJUNKTIVITIS
- trbušni oblik - bakterije mogu prodrijeti u krvni optjecaj, uzrokuje septikemiju, ulazi u parenhimatozne organe, slezenu i jetru
- plućna tularemija -nastaje nakon udisanja aerosola s uzročnicima
Virusne zoonoze
- ARENAVIRUSI - rezervoar: mali glodavci, prijenos na čovjeka aerosolom i direktnim kontaktom, hemorgaijske groznice
LASSA VIRUS - virus limfocitnog koriomeningitisa , kućni ljubimci (miš i hrčak) - HENIPAVIRUSI : Hendra i Nipah virus
-pneumonija u konja, odnosno u svinja
-inf. u ljudi - respiratorni simptomi i meningoencefalitis, smrtnost
-prirodni rezervoar: šišmiši, leteće vjeverice koje ne oboljevaju - FILOVIRUSI - marburg i ebola -hemoragijske groznice visoke smrtnosti
- Bjesnoća, Rabies
Filovirusi
-marburg i ebola
-hemoragijske groznice visoke smrtnosti
Marburg - 1967, 26 slučajeva u Njemačkoj i u Beogradu - inf. od afričkih majmuna iz Ugande
Ebola - 1976, Zair i južni Sudan
-rezervoar: šišmiši
-slučajevi ebole zbog posjete špiljama
-infekcije ljudi zbog kontakta s divljim životinjama (majmuni, antilope)
-širenje bolesti: visoko zarazna, izravni kontakt sa zaraženim tjelesnim tekućinama, kontakt s bolesnicima prijenos spolnim putem, zaraženo meso životinja
-preživljavanje virusa izvan živog organizma više dana
-uništavanje 100C/ 5 min Na-hipoklorit
Rabies
-zoonoza
-virus oblika metka
-lipidna ovojnica, izdanci glikoproteina G (poput dugmeta) za vezanje na neurone
-različiti genotipovi (ovisno o domaćinu)
-dva oblika genotipa
-urbani (psi i mačke)
-silvatički (jazavci, vukovci, lisice)
-prijenos na čovjeka ugrizom zaražene životinje
-godišnje umre oko 55 000 ljud
-inkubacija 10 dana do 1 ili nekoliko godina - replikacija na mjestu ugriza
-replikacija u CNS-u i pojava nespecifičnih neuroloških simptoma
-akutni neurološki sttadij
-bjesnoća - encefalitis, halucinacije, salivacija, grčenje, paraliza
-koma i smrt
