HC03 - Erytrocytenafwijkingen Flashcards
Wat zijn oorzaken van bleke slijmvliezen?
- Anemie
- Shock
Hoe maak je het onderscheid tussen anemie en shock?
Als de CRT en de turgor goed zijn, en de extremiteiten warm zijn, dan is de perifere circulatie nog wel goed en is er geen sprake van shock maar anemie.
Welke gerichte vragen moet je aan de eigenaar stellen voor het stellen van de diagnose ‘anemie’?
Aan welke punten moet bij het lichamelijk onderzoek aandacht worden besteed?
Waaruit bestaat de aanpak van anemie in eerste instantie?
Uit bepaling van de Ht
In sommige gevallen zijn de anamnese en het lichamelijk onderzoek onvoldoende informatief om een keus te maken tussen de drie hoofdgroepen van anemie. Wat is dan een goeie tweede stap?
Verder bloedonderzoek
Hiermee kun je micro- of macrocytose en de mate van hypo- of polychromasie bepalen. Je kunt ook het MCV, MCH, MCHC en reticulocytenpercentage bepalen.
Wat weerspiegelen het aantal erytrocyten per volume-eenheid bloed, de Ht en het Hb?
De verhouding erytrocyten/plasma
De hoeveelheid circulerend plasma speelt dus ook een rol bij het tot stand komen van deze waarden.
Welke DDx’en zijn het meest belangrijk/waarschijnlijk bij een normochrome, normocytaire anemie (op basis van de kenmerken die zijn gevonden bij het onderzoek van de erytrocyten)?
- Acuut bloedverlies
- Hemolytische anemie
- Anemie bij chronische aandoeningen (infecties, systeemziekten, maligniteiten)
- Primaire afwijkingen van het beenmerg
Welke DDx’en zijn het meest belangrijk/waarschijnlijk bij een anemie met polychrome, macrocytaire erytrocyten (op basis van de kenmerken die zijn gevonden bij het onderzoek van de erytrocyten)?
- Hemolytische anemie, in de regeneratieve fase
- Anemie als gevolg van bloedverlies in de regeneratieve fase
Welke DDx’en zijn het meest belangrijk/waarschijnlijk bij een anemie met sferocyten?
Immuungemedieerde hemolytische anemie
Wat moet er als eerste gebeuren bij een patiënt met bleke slijmvliezen als gevolg van shock?
Als eerste moet de bloeddruk weer op peil gebracht worden m.b.v. IV. Het is slim daarvoor nog bloed af te nemen voor aanvullend onderzoek (anders verandert het door het IV)
Bij welke Ht waarde laten de meeste diersoorten zien dat de compensatoire mechanismen niet meer volstaan om het lichaam van zuurstof te voorzien?
Bij een Ht lager dan ongeveer 15%
Bij welke diersoorten verloopt een eerste transfusie probleemloos?
Bij de hond, het rund, paard en varken, omdat deze dieren geen natuurlijke antistoffen hebben.
Hoe kan bloedtransfusie bij de kat gebeuren?
Katten hebben van nature isoantilichamen. Ze hebben 3 bloedgroepen: A, B en AB.
Met name antistoffen A die bij katten met bloedgroep B voorkomen, geven aanleiding tot een ernstige hemolytische transfusiereactie. De antistoffen tegen bloedgroep B bij katten met A geven een minder ernstige hemolytische transfusiereactie.
Een anemie die ontstaat door het in korte tijd verliezen van een grote hoeveelheid bloed resulteert in…?
Shockverschijnselen (snelle ademhaling en pols, koude extremiteiten, bleke slijmvliezen en een verlengde CRT)
Waaruit bestaat de behandeling van shock?
Uit het herstel van het circulerend volume met elektrolytenoplossingen of plasmavervangende vloeistoffen, wat resulteert in een toename van de orgaanperfusie.
Waarom geeft het geen ernstige consequenties als minder dan een derde van het totale bloedvolume verloren gaat?
In die gevallen is de fysiologische aanpassing aan de hypovolemie en de redistributie van de preferentiële flow, een verhoogde vochtretentie in de nieren die wordt bewerkstelligd door een verhoogd natriumretentie.
Wat is het effect van vochtretentie?
Een tijdelijke daling van de Ht en het plasma-eiwitgehalte
Wat is beter te compenseren bij een voortdurend beperkt bloedverlies van de patiënt; volumeverlies of verlies van bloedcellen?
Volumeverlies
Wat is de medische term voor een bloedneus?
Epistaxis
Wat is de medische term voor bloedbraken?
Haematemesis
Hoe kunnen grote hematomen in de thymus van jonge honden ontstaan?
Door bijv. overmatig strekken van de nek door een ruk aan de halsband
Waar spreek je van, als bloedverlies niet duidelijk zichtbaar is?
Dan spreek je van occult bloedverlies
Welke DDx’en horen bij evident uitwendig bloedverlies als gevolg van uitwendig trauma en aandoeningen van het maag-darmkanaal?
- Lebmaagbloeding (rund)
- Maagbloeding (varken)
- Parasitaire infecties in het maag-darmkanaal
- Hemorragische enteritis, zoals parvovirusenteritis (hond)
Welke DDx’en horen bij inwendig bloedverlies via de buikholte en thorax als gevolg van trauma?
Bloeding ligamentum latum (rund, paard)
Welke DDx’en horen bij inwendig bloedverlies via de buikholte en thorax als gevolg van relatief gering trauma gecombineerd met een pathologisch veranderd orgaan?
- Leverruptuur in verloop van hyperlipemie (paard)
- Leverruptuur als gevolg van levervetting (leghen, kalkoen)
- Leverruptuur als gevolg van amyloïdose van de lever (kat)
- Aortaruptuur als gevolg van aneurysma (kalkoen)
- Miltruptuur in tumoreus veranderde milt (hond)
Welke DDx’en horen bij inwendig bloedverlies via de buikholte en thorax als gevolg van relatief gering trauma in combinatie met een hemorragische diathese?
- Rattengifintoxicatie (hond)
- Congenitale stollingsfactordeficiënties (hemofilie, ziekte van Von Willebrand)
Welke DDx’en horen bij bloedverlies door bloedzuigende parasieten?
- Haemonchose en leverbot (herkauwers)
- Bloedmijt (kip, zangvogels)
- Vlooien (pups/kittens)
Wat verstaan we onder uitwendig bloedverlies?
Bloedverlies dat voor de dierenarts en eigenaar meestal zonder verder lichamelijk onderzoek zichtbaar is, bijv. uitwendig trauma en bloed in de ontlasting, braaksel of urine
Wat verstaan we onder inwendig bloedverlies?
Bloedverlies dat in het lichaam in holtes (buik, thorax) of in hematomen opgesloten is en het lichaam niet verlaat
Wanneer kom je uitgebreid acuut bloedverlies bij het rund tegen?
Bij lebmaagbloedingen, bloedingen in de uier, uterus en het ligamentum latum.
Soms kan trauma aanleiding geven tot ernstige bloedingen (draadwonden, afgestoten horen, ruptuur melkader, milt- of leverruptuur)
Bij welke aandoeningen bij het rund komt langduriger bloedverlies voor?
Langduriger bloedverlies treedt vooral op bij een cystopyelonefritis en chronische hemorragische lebmaagulcera.
Leverbot infecties leiden ook tot langduriger bloedverlies, maar dat is te weinig om te kunnen leiden tot anemie
Wat zijn symptomen van runderen met anemie als gevolg van ernstig acuut bloedverlies?
Ze liggen veel en zijn snel kortademig bij bewegen. De gang is wankel, de slijmvliezen bleek en de pols is hoog.
De verschijnselen worden veroorzaakt door de combinatie van shock en anemie.
Wanneer vermoed je inwendige bloedingen?
Bij bleke slijmvliezen en een hoge pols
Wat is nog een symptoom van chronische hemorragische lebmaagulcera bij het rund?
Bij chronische hemorragische lebmaagulcera kan occult bloed in de feces (melaena) worden gevonden
Wat zijn de belangrijkste parasitaire aandoeningen bij kleine herkauwers waarbij anemie door bloedverlies optreedt?
Haemonchose en leverbotziekte (fasciolosis)
Hoe wordt maagdarm-wormziekte bij schapen en geiten veroorzaakt?
Door verschillende soorten trichostrongyliden, waaronder Haemonchus contortus. Deze worm zuigt bloed. Bij ernstige infecties leidt het bloedzuigen tot bloedverlies en dus bleke slijmvliezen door anemie, en oedeem aan de onderkaak door hypoalbuminemie. Dit leidt regelmatig tot sterfte
Hoe kan leverbotziekte (fasciolosis, veroorzaakt door de leverbot Fasciola hepatica) anemie veroorzaken bij kleine herkauwers?
Vooral bij kleine herkauwers kunnen leverbotten, door het eten van bloed en het bloedverlies dat ontstaat door kapot gemaakt epitheel van de galgangen, leiden tot anemie.
Dit is te zien aan de geelbleke slijmvliezen en oedeem aan de onderkaak
Wat is het verschil tussen fasciolosis en haemonchose?
Het verschil is dat bij haemonchose de oogslijmvliezen bij ernstige infecties papierwit worden
Wat voor anemie komt vaak voor bij varkens?
Anemie ten gevolge van bloedverlies via het maag-darmkanal
Wat kan er bij jonge biggen (1e levensweek) voorkomen door een infectie met Clostridium perfringens?
Een hemorragische tot necrotiserende enteritis
Hoe kan anemie bij vleesvarkens ontstaan?
Door maagbloedingen (hemorragische maagulcera) of door een hemorragische enteritis t.g.v. infecties met Lawsonia intracellularis (porcine proliferatieve enteropathie = PPE), of een acuut verlopende infectie met Brachyspira hyodysenteriae (varkensdysenterie)
Wat is er met het varken wanneer er sprake is van snel verlopende ernstige bloedingen, zoals bij maagbloedingen?
Dan wordt het varken meestal dood aangetroffen. Het kadaver is dan ‘papierwit’, terwijl bij fatale bloedingen die langzamer verlopen het varken bleek, maar minder wit is.
Wat geven zwarte mest en bloederige mest aan?
Zwarte mest (melaena) duidt op bloedverlies uit de maag of de dunne darm, terwijl bloederige mest duidt op bloedingen in de dikke darm.
Wat is de kans op overleven wanneer melaena wordt geconstateerd?
Wanneer melaena tijdens het leven wordt waargenomen, is de prognose voor overleven nog redelijk oke, maar door conditieverlies is de economische waarde vrijwel nihil.
Het heeft geen zin dieren met (recente) bloedingen voor slachting aan te bieden, want de ‘natte’ kadavers worden afgekeurd.
Wanneer komt ernstig en hevig bloedverlies bij paarden voor?
Vooral na trauma, door een vaatruptuur of een leverruptuur (bij hyperlipemie) en door bloedingen in de luchtzakken.
Aan het einde van de dracht kan een bloeding optreden in het ligamentum latum.
Longbloedingen die optreden tijdens inspanning veroorzaken, vanwege de beperkte omvang, geen anemie
Wat zijn de symptomen van ernstig bloedverlies dat resulteert in anemie bij paarden?
Lusteloosheid, verminderd uithoudingsvermogen, kortademigheid en chronische anemie door vermagering. Bij extreem bloedverlies kan zich een hypovolemische shock ontwikkelen
Wanneer moet er een bloedtransfusie worden uitgevoerd bij een paard?
Als de Ht tot 0,15 L/L is gedaald, of als er verschijnselen van hypoxie optreden, want dan is er direct levensgevaar
Wat is een veelvoorkomende oorzaak van anemie bij honden?
Een hemoabdomen als gevolg van een miltruptuur
Hoe ontstaat een miltruptuur?
Een miltruptuur kan spontaan of na trauma optreden, maar wordt vaker gezien als er sprake is van een aandoening van de milt, waardoor deze groter en fragieler is geworden. Vaak betreft het bij de hond een benigne (hemangioom) of maligne (hemangiosarcoom) neoplasie die ruptureert.
Echter ook splenomegalie (miltvergroting) als gevolg van ontsteking (sepsis, babesiose), circulatiestoornissen (torsies, trombosering), stapelingen (zoals amyloïd), of liggingsveranderingen (maagdilatatie-volvulus) kunnen bij een relatief gering trauma ruptureren.
Wat gebeurt er wanneer de hemolyse intravasaal plaatsvindt?
Er komt dan vrij Hb in de bloedbaan dat glomerulair gefilterd wordt, wat leidt tot de productie van donkere roodbruine urine
Waaruit bestaat de aanvullende diagnostiek waarmee je de oorzaken van hemolyse kan op sporen?
- Bepaling van de osmotische resistentie van de erytrocyten
- Onderzoek op voor de betreffende diersoort erytrocytaire parasieten
- Coombstest
- Bepalen aanwezigheid sferocyten
- Bepalen enzymactiviteit in de erytrocyt
Welke DDx’en horen bij hemolyse door een infectie?
- Babesiose (hond, rund)
- Piroplasmose (paard)
- Hemoplasma-infecties (kat)
Welke DDx’en horen bij hemolyse door een mehcanische/fysische beschadiging van de erytrocyten?
- Diffuse intravasale stolling (DIS)
- Hyperthermie
- Hartklepgebreken
- Overmatige wateropname
Welke DDx’en horen bij hemolyse door chemische beschadingen?
- Insectengif (zoals mottenballen)
- Toxische planten (zoals uien, brassica(kool)soorten (bevatten toxische alkaloïden) en adelaarsvaren)
- Bepaalde medicijnen
- Bacteriële toxinen
- Nitriet/nitraatintoxicatie (rund)
- Koper-, lood- en zinkintoxicatie
Welke DDx’en horen bij hemolyse door metabole stoornissen (alkalose)?
- Puerperale hemoglubinurie (rund)
- Hypofosfatemie (kat)
Welke DDx’en horen bij hemolyse door immunologische afbraak door antilichamen?
Binnengekregen door:
- Transfusie
- Colostrum (isoerythrolysis neonatalis bij paard, kat varken, of soortvreemd colostrum bij schaap)
Zelf gemaakt als reactie op:
- Infectie (infectieuze anemie bij het paard)
- Medicatie
- Vaccinatie
- Maligniteiten
- Primaire of idiopathische immuungemedieerde hemolyse (hond, kat)
Wat kun je zien bij hemolyse door chemische beschadiging?
Bij hemolyse door chemische beschadiging worden in de erytrocyten na specifieke kleuring vaak onregelmatige acidofiele insluitlichaampjes gezien, de zogenaamde ‘Heinz bodies’, die uit gedenatureerd hemoglobine bestaan.
Bij welke diersoorten komen mycoplasma’s voor?
Deze parasieten die op de erytrocytaire membraan voorkomen, kunnen bij vrijwel alle diersoorten voorkomen, maar in de praktijk krijgen vooral katten er mee te maken
Hoe verloopt een hemoplasma-infectie (mycoplasma) bij de kat?
Meestal symptoomloos. Slechts een deel van de katten vertoont verschijnselen, variërend van sloomheid, koorts en anorexie tot bleke slijmvliezen, waarschijnlijk als gevolg van een hemolytische anemie.