H7.5: Infecties van de urinewegen Flashcards
Lage UWI
- In urethra (urethritis)
- In blaas (cystitis)
- Geen weefselinvasie
Hoge UWI
- Nieren (pyelonefritis)
- Ureters
- Wel weefselinvasie
Symptomen weefselinvasie
- Koorts
- Rillingen
- Algemeen ziek
- Flank- of perineum pijn
- Acute verwardheid of delier
Extra info
- In ureteren geen infecties, behoren tot hoge urinewegen
- Urethritis is SOA
Bacteriurie
Bacteriën in urine, anders dan normale flora
Significante bacteriurie
> 10^5 KVE/ml in midstream urine
Asymptomatische bacteriurie
Significante bacteriurie zonder klachten of tekenen van infectie
Indeling UWI
- Cystitis bij gezonde, niet zwangere vrouwen vanaf 12 jaar
- Cystitis bij patiënten vanaf 12 jaar met verhoogd risico op gecompliceerd beloop (mannen, zwangeren, DM, verminderde weerstand, afwijkingen nieren/urinewegen, neurologische blaasstoornissen, verblijfskatheter)
- UWI bij 12+ jaar met tekenen van weefselinvasie
- UWI bij <12 jaar met onderscheid tussen wel en geen weefselinvasie
Epidemiologie
- HA 70 op 1000 vrouwen per jaar met cystitis
- Piek 15-24 jaar
- Incidentie hoogst bij >65 jaar
- Vaker bij vrouwen dan mannen
Waarom hebben vrouwen groter risico op UWI?
- Urethra korter
- Afstand anus, vagina en urethra vrouwen korts
- Man heeft balzak nog tussen urethra en anus
Veroorzakers UWI
- Enterobacteriën
- E. coli
- Klebsiella spp.
- Proteus spp.
Wat speelt een rol bij UWI?
- Residuvorming
- Door obstructie (vergrote prostaat bij mannen)
- Neurogene blaasfunctiestoornissen
- Te geringe mictiefrequentie
- Niet volledig ledigen van blaas
Predisponerende factoren UWI
- Postmenopauzale atrofie van tractus urogenitalis
- Blaas of nierstenen
- Verblijfkatheters
- Verminderde weerstand (DM, bestraling, immuunsuppressiva)
- Genetische factoren
- Anatomische afwijkingen
Aanhechting
- Fimbriae of pili van bacteriën
- Zorgen voor adherentie van bacterie aan mucosa waardoor ze niet worden weggespoeld door urine
- Aanhechting fimbriae wordt geremd door specifieke remmers die nog niet gebruikt worden en door cranberrysap
Hematogene verspreiding
Bacteriële verwekkers van TBC en candida (gistcellen) kunnen net als sommige virussen (CMV en adeno) hematogeen verspreiden
Adenovirus gaat blaaswand in en geeft bloedingen
Komt weinig voor
Klachten bij cystitis
- Dysurie (pijnlijke of branderige mictie)
- Pollakisurie (kleine beetjes plassen)
- Toegenomen mictiefrequentie
- Hematurie (bloed bij urine)
- Pijn in rug of onderbuik
Wat zou eerder wijzen op SOA of vaginale gistinfectie i.p.v. cystitis?
Nieuw ontstane of veranderde vaginale afscheiding
Uiting UWI bij kinderen <12 maanden
- Slecht groeien
- Braken
- > 3 dagen koorts
Wanneer LO?
- Tekenen van weefselinvasie
- Risicogroepen (mannen en kinderen)
- Recidiverende ongecompliceerde UWI (>3x per jaar)
Waarop letten bij LO?
- Flankpijn
- Retentieblaas
- Peritoneale prikkeling
- Dehydratie
- Mogelijke shock (urosepsis bij hoge UWI)
Snelle diagnostiek
- Onderzoek zonder kweek
- Dipstick
- Ongekleurde microscopie van nat preparaat
Dipstick
- 2 testen
- Nitriettest (gevormd uit nitraat door bacteriën)
- Leukocyten esterase test (leukotest)
Uitslag door kleuromslag op dipstick
Wat doen bij positieve dipstick?
- Urinesediment: aanwezige cellen en bacteriën in sediment geteld
- Kristallen in kaart brengen met flowcytometrie
Valkuilen bij dipstick of urinesediment
- Leuko’s negatief: kans UWI klein, niet erg specifiek
- Nitriet fout-negatief: bacteriën bezitten geen nitraatreductase of korte verblijfsduur urine in blaas
- Niet toepasbaar bij verblijfskatheter
- Alleen positief sediment en geen klachten: bacteriurie maar niet direct UWI, komt doordat op katheter bacteriën zitten die mogelijk nitraat om kunnen zetten
Dipslide onderzoek
- Urine in potje agar
- Direct incuberen
- HA aflezen
- Positief dan urine opsturen naar lab voor verdere analyse
Indicaties voor kweek met gevoeligheidsanalyse
- 2x therapie falen bij cystitis bij gezonde niet zwangere vrouw
- 1x therapie falen bij cystitis bij kwetsbare oudere
- Cystitis bij patiënt met AB profylaxe gebruikt i.c.m. reci UWI
- Cystitis bij patiënt uit risicogroep, m.u.v. vrouwen met DM die gezond zijn en geen zieke indruk maken
- Cystitis bij kinderen <12 jaar
- UWI met tekenen van weefselinvasie
- Aanhoudend vermoeden UWI, terwijl urinestick en dipslide of sediment negatief blijven
Hoe contaminatie van genitale flora vermijden?
- Gewassen urine: midstream
- Clean cath
- Eenmalige katheterisatie
- Suprapubische punctie
Wat doe je bij vermoeden urethritis door SOA?
- First-void urine
- Eerste urine in ochtend opvangen
Wanneer praat je over groei op de kweek?
Wanneer significant?
> 100 KVE/ml
> 10^5 KVE/ml
Richtlijnen behandeling UWI
- Vergeleken met placebo sneller genezen met AB, maar meer bijwerkingen dus bij voorkeur geen AB
- Bij ongecompliceerde UWI en gezonde vrouw afwachtend beleid
- Niet besmettelijk
- Kan binnen week genezen zijn
- Als er wel AB gebruikt wordt dan GN dekking voor enterobacteriën, niet teveel resistentie, middel moet op plaats van bestemming komen en hoge spiegels bereiken in blaas
Empirische therapie met AB voor ongecompliceerde UWI
- Nitrofurantoïne 5 dagen
- Voordeel: hoge concentratie in urine
- CI: ernstige NI of G6PD-deficiëntie
- Bij risicogroepen >5 dagen behandelen
ALLEEN BIJ UWI GEBRUIKEN, VOOR DE REST NOOIT!
UWI met tekenen van weefselinvasie x medicijn
- Niet nitrofurantoïne, want niet voldoende penetratie van weefsel
- Wel ciprofloxacine (7 dagen)
- Augmentin 10 dagen
- Co-trimoxazol 7 dagen
Alleen oraal en hoger risico op resistentie
Wanneer verwijzen?
- Zwanger met tekenen van weefselinvasie
- Weefselinvasie die niet binnen 48 uur reageren op AB
- Vermoedelijke sepsis
- Kinderen <1 maand met koorts
- Kinderen <3 maand zonder focus
- UWI waarbij kind ernstig ziek is en/of braakt
- Kind reageert niet binnen 48 uur op AB
Behandeling urosepsis
- In ziekenhuis met IV AB
- Doelorgaan: urinewegen en bloedbaan
- 1e keus: ceftriaxon met gentamycine eenmalig
- Rekening houden met bekende resistentie o.b.v. oude kweekuitslagen
- Behandeling dient gestroomlijnd te worden o.b.v. kweekuitslagen
- Duur behandeling is 10-14 dagen
- Indien mogelijk overstappen naar orale AB
