H11-H12-H13 Flashcards
Waar haalde Vesalius zijn inspiratie
Van de Arabieren en Grieken
wat deed Vesalius met de Griekse en Arabische teksten
Ze opnieuw kritisch bestuderen en dan her uitgeven in het Latijn
Aan welke stroming doet Vesalius ons denken
Aan de humanisten, zij hadden ook liefde voor de oudheid, kritische taal studie en de heruitgave v.d werken uit die periode
Hoe verschilde de pratijken van het educeren van Vesalius en de andere leerkrachten van die tijd
hij sneedt zelf de lijken op om het aan zijn studenten te laten zien , de anderen lazen gwn uit hun boek voor en deden zelf geen dissecties.
Wie is Galenus
Grieks- Romeinse medisch geleerde uit de KO (2de eeuw)
wie is Vesalius
hij was een v.d grondleggers v.d anatomie uit de 16de eeuw
hoe was de houding van Vesalius tov Galenus
hij is kritisch en gelooft niet alles van Galenus -> hij gebruikte apenkadaveren en had zelf nog nooit een mens gedissecteerd
Hoe geraakte Vesalius aan zijn kennis (synthese)
door kennis uit de oudheid en eigen waarnemingen -> zo kritische ingesteldheid en nieuwe inzichten
wie was er in de 16de eeuw bezig met anatomie en wie met astronomie
anatomie: Vesalius
astronomie: Copernicus,
wie is copernicus + wat vond hij uit
- hij is een geleerde in de astronomie
- hij vond het heliocentrisme i.p.v het geocentrisme uit
wie vervolgd het onderzoek van Copernicus en wat vonden ze uit
Kelper (DUI) en Galilei (IT) -> zij wijzen ook op ellipsvorm baan v.d planeten
welke methode gebruikte Bacon + benaming
waarneming en ervaring = inductieve methode -> empirisme
welke methode gebruikte Descartes + benaming
redeneren en argumentatie = deductieve methode -> rationalisme
welke nieuwe methodes zijn er voor wetenschappelijk onderzoek (synthese)
- empirisme
- rationalisme
welk nieuw instrument voor de biologie was er uitgevonden + door wie
- de microscoop
- Van Hooke (ENG) en Van Leeuwenhoek (NL)
welk nieuw instrument voor de astronomie was er uitgevonden + door wie
- telescoop
- Van Huyghens
welk nieuw instrument voor gebruik in experimenten van meerdere wetenschappen was er uitgevonden
- tijdmeting
kijk WAG op p92
welke verandering in het mens- en wereld beeld blijkt onder meer uit de afbeelding van ‘de spierman’ in Vesalius’ werk
meer mechanistisch: mens ene wereld werken op zich zelf
welk gevolg had een mechaisch mens- en wereldbeeld voor de visie op God
externe factoren speelden geen rol in de werking v.h mechanisme zelf, dus god greep niet in.
hoe was de band tussen Galilei en de kerk
ze botsen want: in de tekst laat god de zon en maan stilstaan. Dat is niet in overeenstemming met galilei’s opvatting dat de zon altijd stilstaat.
wanneer geeft de kerk toe aan galilei’s geloof
eind 20ste eeuw
welke effecten hadden de wetenschappelijke ontwikkelingen (4)
- nieuw mens- en wereldbeeld: mechanisme
- relatie met kerk: conflicten
- nieuwe wetenschappelijke instellingen: academisch
- verspreiding8 kennis door: boekdrukkunst
Welke rijk was de dominante macht in de eerste helft v.d 16de eeuw
het Habsburgse rijk van Karel V
welk rijk voelde zich bedreigt door het Habsburgse rijk + waarom
Frankrijk -> ze waren door de geopolitieke positie bedreigt (ingesloten door Habsburgers)
Wat deed Frans I tegen de bedreiging van het Habsburgse rijk + TERM
Katholieke Frans I sloot een alliantie met de islamitische Ottomaanse sultan , zij vonden elkaar in gemeenschappelijke tegenstand tegen karel V en lieten daardoor de gemeenschappelijke vijande primeren boven de religieuze verschillen= MACHIAVELLISME
wat betekent machiavellisme
de politieke opvatting dat het doel de middelen heiligt
wat is geopolitiek
geopolitiek onderzoekt de relaties tussen staten en hoe die relaties worden beïnvloed door de geografische omstandigheden (bv: relief, klimaat, …)
hoe deed karel V aan catfishing
hoewel hij in realiteit een misvormd gelaat had, werd dit 7in de meeste beelden enschilderijen aangepast, om zijn keizerlijke uitsraling niet aan te tasten.
waarom werd Karels rijk gezien als het rijk waarin de zon nooit ondergaat
omdat hij niet alleen grote delen van Europa had, maar bij Spanje hoorden ook de Amerikaanse kolonies.
wie waren de main characters (of grootmachten) en wie waren de side characters
Grootmachten:
- Habsburgse rijk
- Frankrijk
Medespelers:
- Duitse vorsten
- Ottomaanse rijk
- Paus 👸
Waarom wouden de Habsburgse vorsten in de Nederlanden bestuurseenheid .
Het was voor hen niet efficient om alle gewesten afzonderlijk te besturen. Met centrale instellingen konden zij over alle gewesten tegelijk regeren = centralisatiepolitiek
wat is centralisatiepolitiek
dat je alles wil besturen vanuit één punt, streven naar bestuurseenheid.
leg uit hoe de Pragmatieke Sanctie het streven naar bestuurseenheid bezegelde
De XVII provincien werden als 1 ondeelbaar geheel verklaard en zouden voortaan 1 en dezelfde opvolger hebben. Karel V benadrukte hiermee de territoriale en bestuurlijke eenheid v.d Nederlanden.
Wat is de pragmatieke sanctie
hierin werd gezegd dat de Nederlanden een ondeelbaar geheel waren, en zelfs na erving niet uit elkaar mochten gehaald worden (dit werd toch gebroken)
wat waren de doelstellingen van Kareltje V
- om unisverseel heersen te worden -> de hele wereld onder één hoeder te verenigen
- het christendom te verenigen onder leiding ven een enkele leider (iedereen katholiek)
slaagt Karel V in zijn doelstellingen
Niet helemaal geslaagd, een deel van Eu bleef onder protestant bewind tot zijn grote ergenis
Hoe kwamen Karel V en Filips II aan de Nederlanden
door de huwelijks politiek en erfenissen.
Hoe kwan het dat er een natuurlijke band was tussen Karel V en de nederlanden
hij was geboren in Gent + hij kende de taal en mengde zich soms onder de bevolking -> Fillips II niet!
Hoe deed Karel V aan centralisatie politiek (synthese) (3)
- één landvoodg = iemand die in dienst v.d koning het mand bestuurd
- centrale instellingen bv:rechtbanken
- eenvormige vorstelijke strafwetten= plakkaten
geef de reden van verzet + door wie bij: centralisatiepolitiek d.w.z streven naar bestuurseenheid
van steden en gewesten -> wegens traditionele autonomie
geef de reden van verzet + door wie bij: religieuze politiek
o.a door bloedplakkaat
van niet-katholieken: wegens onverdraagzaamheid tegenover het protestantisme
geef de reden van verzet + door wie bij: autoritaire politiek d.w.z geen inspraak in het landsbestuur
van de hoge adel en van de lage adel: wegens geen inspraak
geef motief en acties bij het verzet van de hoge adel
motief: geen inspraak in het bestuur
acties: protest & verzet
geef motief en acties bij het verzet van de lage adel (geuze)
motief: verzachting van strafwetten tegen protestantisme
acties: eedverbond der edelen
geef motief en acties bij het verzet van de stedelijke middengroepen
motief: onverdraagzaamheid = slecht voor de handel
acties: /
geef motief en acties bij het verzet van de brede bevolkingslagen
motief: honger door voedselschaarste
acties BEELDENSTORM
hoe kwam het dat er ineens zoveel verzet was
er was ook al verzet onderleiding van Karel V van de steden, maar Filips II zijn persoonijkheid wordt dat verzet een stuk groter
wat is de aanleiding van de 80-jarige oorlog en beelden storm
een explosieve cocktail van factoren:
- figuur Filips II
- economische crisis -> sociale ontevredenheid
(versterkt door Spaanse Furie bv: Spaanse plunderingen (ven soldaten die niet genoeg soldij kregen))
wat is de Eerste stap v.d 80-jarige oorlog
Beeldenstorm in 1566:
protestanten verielen katholieke kerken uit onvreden met religieuze politiek van Filips II -> maar de rust was snel terug gekreerd
wat is de tweede stap in de 80-jarige oorlog
slechte reactie van Filipf II met strafexpeditie o.l.v Hertog Alva -> installatie van ‘Bloedraad’ o.a terechtstelling graven van Edmond en Horne (dit is uitznderlijk dat edellieden werden terechtgesteld= vb v. harde reactie)
hoe werd alva nog genoemd
de ijzeren hertog
hoe werd de lage adel nog genoemd
geuze
synoniem bloedraad
Raad van Beroerten
wat voerde Alva allemaal in als strafexpiditie
- uitzonderingsrechtbank = bloedraad
- nieuwe belastingen vb: tiende penning (= 1/10 v.d winst moest je afgeven)
dat de uitzonderingsrechtbank van Alva zijn bijnamen kreeg, is een mooi vb van standplaatsgebondenheid, waarom
Voor de tegen partij was de benaming Bloedraad geschikt om het schrikbewind van alva in (bloedrode) verf te zetten.
Hoe komt het dat het schrikbewind van Alva zorgde voor een escalatie
door het harde optreden van A kozen de gematigden de kant v.d opstandelingen. Het kwam tot een brede frontvorming tegen het Spaanse Regime.
wat is de derde stap v. 80-jarige Oorlog
een oproep tot verzet van Willem van Oranje in 1568: ‘onze rechten zijn geschonden’=> gemeenschappelijke (omdat er bij ons ook protestanten zaten) opstand katholieken en protestanten MAAR snel gesplitst door meningsverschillen.
- Zuidelijke gewesten verzoenen zich
- Noordeleijk gewesten breken officieel met Plakkaat van Verlatinghe in 1581
wat is de vierde stap in de 80-jarige Oorlog
wederzijdse militaire pogingen tot hereniging: 80-jarige oorlog
- territoriaal resultaat beperkt
- psychologisch grote gevolgenw
welke psychologische gevolgen waren er bij de splitsing v.d Nederlanden
noord & zuid zijn uit elkaar gegroeid –> de val van antwerpen en de bijhoordende braindrain (= vlucht protestantse geleerden nr Noorden)
wat is de vijfde stap van de 80-jarige oorlog (gevolg)
Na Vrede van Münster in 1648 definitieve scheiding
wat waren de verschillen van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden
- noord: onafhanelijke calvinistische republiek met bloeiende economie = REPUBLIEK V.D VERENIGDE PROVINCIËN
- zuid: katholieke monarchale deelstaat van het Habsburgse wereldrijk
