Geneeskunde 2A1 HC week 7 - 12/10 Flashcards
Wat is screening?
Onderzoeken van een in principe gezonde populatie om asymptomatische gevallen van een ziekte/aandoening op te sporen, in de veronderstelling dat het in een vroeg stadium beter te behandelen is
- gericht op het vinden van ziekte, erfelijke aanleg of risicofactoren die de kans op ziekte vergroten
Wat is het doel van screening?
Verhogen van (gezonde) levensverwachting/kwaliteit van leven in de populatie
- screening op ziekte door vroege behandeling
- screening op erfelijke aanleg/risicofactoren voor verandering van levensstijl/intensievere screening
–> gaat om een populatie i.p.v. individu en asymptomatisch i.p.v. symptomatisch
—> richt zich op gezonde mensen (belangrijk om nadelen te beperken) en niet om de detectie van ziekte (om helemaal niets te missen), hoge specificiteit belangrijk (en sensitiviteit wat minder)
Wat is belangrijk in de geschiedenis van screening?
Rond 1940 heel veel optimisme, daarna kritische vragen
–> daarom in 1968 criteria van Wilson & Jungner: veel voorkomend, behandeling aanwezig, vroeg stadium is te ontdekken, goede test, natuurlijk beloop bekend, kosten in balans, moet een continu proces zijn
–> vanaf 1970 trails voor screening
–> in 2008 update van WHO criteria voor screening: vastgestelde doelgroep, bewijs voor effectiviteit, voordelen > nadelen, vanaf begin evaluatie, redelijke balans tussen kosten en netto voordelen
–> vanaf 2010 kijken of we meer kunnen doen in geïndividualiseerde/geïntergreerde screening
Hoe kan worden voldaan aan het volgende criteria voor screening van de WHO: Bewijs voor effectiviteit screening?
Niet alleen door een langere survival, alleen gerandomiseerde studie met ziekte-specifieke sterfte als uitkomst, komt door 2 soorten bias:
- Lead time bias: eerdere diagnose leidt automatisch tot langere survival, ook als er geen voordeel voor het individu is (je verplaatst het moment van diagnose in de tijd)
- Length bias: screening mist vaker snelgroeiende tumoren dan langzaam groeiende, je vindt dus vaak een selectie van tumoren met een betere survival
–> in de eerste jaren van screening een wat hogere incidentie en geen effect op mortaliteit –> hierna stabiliseert de incidentie en is er een lagere mortaliteit
Hoe kan worden voldaan aan het volgende criteria voor screening van de WHO: Voordelen screening groter dan nadelen?
voordelen:
* voorkomen sterfte
* voorkomen morbiditeit van ziekte en behandeling
* gerechtvaardigde geruststelling (TN resultaat)
* positief beïnvloeden risicogedrag
nadelen:
* belasting/complicaties van screening/test
* overdiagnose/overbehandeling ziekte
* vroege ontdekking zonder gezondheidswinst
* onbedoelde nevenbevindingen
* fout-positieven en fout-negatieven
* psychologische belasting
* negatief beïnvloeden risicogedrag
–> voor- en nadelen vertalen naar kwaliteit van leven, in NL beslist de Gezondheidsraad hierover
Hoe kan worden voldaan aan het volgende criteria voor screening van de WHO: Redelijke balans tussen kosten en netto voordelen?
Doel om met zo weinig mogelijk middelen zoveel mogelijk levens te redden
- kosteneffectiviteit: behoeften zijn oneindig maar middelen schaars
Welke 2 vormen van screening zijn er?
- georganiseerde screening (population-based, mass): vanuit de overheid/zorgverzekeraar, actieve benadering, hoge investeringen (bereiken doelgroep, registratie, kwaliteitscontrole) en betere kwaliteit van screening (grote coverage, minder vals-positieven, minder lost to follow-up, meer overeenstemming met richtlijn voor behandeling)
–> zie afbeelding voor georganiseerde screening in NL - Opportunistische screening (case-finding): vanuit overheid toestemming voor screening maar initiatief bij het individu
Wat houden de volgende begrippen in:
- sensitiviteit
- specificiteit
- positief voorspellende waarde (PVW)
- negatief voorspellende waarde (NVW) ?
- sensitiviteit: vermogen om ziektegevallen aan te wijzen: TP / (TP + FN)
- specificiteit: vermogen om gezonde mensen te selecteren: TN / (TN + FP)
- positief voorspellende waarde (PVW): kans dat je ziek bent bij een positieve test hebt: TP / (TP + FP)
- negatief voorspellende waarde (NVW): kans dat je niet ziek bent bij een negatieve test: TN / (TN + FN)
–> ook veiligheid, betaalbaarheid en acceptabel belangrijk
Wat zijn de 6 determinanten om kwaliteit van zorg te beschrijven?
- Veilig: zonder schade aan patiënt
- Effectief: juiste behandeling bij juiste patiënt
- Patiëntgericht: doe wat de patiënt echt nodig heeft
- Tijdelijk: verspil geen tijd
- Efficiënt: verspil geen geld
- Toegankelijk/gelijkwaardig: discrimineer niet
–> wisselende relevantie in studies, sommige makkelijker te kwantificeren en krijgen daarom meer aandacht
Voor wie is kwaliteit van zorg belangrijk?
- Professionals: goede kwaliteit zorg leveren
- Patiënten: goede kwaliteit zorg ontvangen
- Overheid: goede kwaliteit van zorg garanderen
- Verzekeraars: goede kwaliteit van zorg inkopen
Hoe kan kwaliteitsverbetering intern en extern plaatsvinden?
- Intern: zorgaanbieders vergelijken met zichzelf (in de tijd)
- Extern: zorgaanbieders vergelijken met elkaar
–> een deel is transparant
Door welke 3 pathways leidt kwaliteitsinformatie transparant maken tot kwaliteitsverbetering?
- Change-pathway: helpt zorgaanbieders inzien waar ruimte tot verbetering ligt
- Selection-pathway: patiënten kiezen beter presterende ziekenhuizen
- Reputation-pathway: zorgaanbieders verbeteren zorg vanwege reputatie
–> mogelijk dus een positief effect op de kwaliteit van de zorg, maar ook nadelen:
- weigering van hoog risico patiënten
- interventies uitvoeren als niet strict nodig (voor volume normen)
- aandacht naar ‘meten’ i.p.v. verbeteren
- onzekerheid bij patiënten
–> dus dilemma tussen verbeteren vs. verantwoorden –> informatie die belangrijker wordt voor verantwoording wordt minder bruikbaar voor verbeteren
Welke registratie instanties zijn er over kwaliteit van zorg in Nederland?
- Vanuit de overheid
- Ziekenhuizen/zorgverleners
- Beroepsverenigingen
- Pers
- Patiënten organisaties
–> gevaar is dat zorgmedewerkers zich niet aangesproken voelen door enorme hoeveelheid data –> disconnectie tussen verantwoorden en verbeteren –> schijntransparantie voor patiënten
Wat is value based healthcare (waardegedreven zorg/uitkomst gerichte zorg)?
Samen met de patiënt zoeken naar de beste behandeling (patiënt centraal), interprofesionele samenwerking en samen leren voor betere zorg
- doel: bevorderen samen beslissen o.b.v. uitkomstinformatie, bijdragen aan verbeteren levenskwaliteit voor de patiënt
- later stadium doorgeven aan zorgverzekeraar voor welke spreekkamer en voor zorginkoop –> via transparantie bijdragen aan kwaliteit van zorg
- uitkomsten meten, klinisch en patiënt-gerapporteerd
- op lange termijn ambities gelijk aan kwaliteit van zorg informatie (extern verbeteren)
Wat is het doel van de uitkomst (dashboard) van vragenlijsten voor patiënten?
- Monitoring: QALY en functioneren
- Detecting: abnormaliteiten en klachten
- Discussing: resultaten met patiënt
- Empowering: individueel inzicht in functioneren en behandeling
