Cemeg 1.3: Cyfrifiadau Cemegol Flashcards
Beth yw diffiniad mas atomig cymharol?
Mas cymedrig un atom o elfen mewn sampl naturiol mewn cymhariaeth ag 1/12fed o fas atom o garbon-12.
Beth yw diffiniad mas isotopig cymharol?
Mas un atom o isotop penodol.
Beth yw diffiniad mas moleciwlaidd cymharol?
Mas cymedrig un moleciwl o sylwedd mewn sampl naturiol.
Beth yw diffiniad mas fformiwla cymharol?
Mas cymedrig un uned fformiwla o sylwedd mewn sampl naturiol.
Sut ydym yn gallu mesur masau atomig a moleciwlaidd cymharol?
Trwy defnyddio sbectromedr mas.
Beth ydy’r sbectromedr mas yn helpu ni i wneud?
> Darganfod strwythur moleciwlau, yn ogystal a darganfod cyflenwad cymharol o isotopau gwahanol atomau.
Gallu darganfod mas isotopau cymharol ac yna gallwn ddefnyddio’r wybodaeth i gyfrifo’r mas atomig cymharol.
Sut ydy’r atomau yn cael ei wahanu?
Yn ol eu cymhareb mas/ gwefr.
Mae’n dangos y swm cymharol o’r gwahanol isotopau o atomau sy’n bresennol.
Beth ydy camau 1-2, 3-5 a 6-7 yn wneud?
1-2: Creu’r ionau nwyol (anweddu ac ioneiddio)
3-5: Cyflymu a gwyro yn ol mas a gwefr
6-7: Canfod a chofnod
BALADR
Beth sy’n digwydd yn y sbrectomedr mas?
- Mae’r sampl yn cael ei anweddu i greu sampl nwyol.
- mae’r sampl yn cael ei ioneiddio i greu ionau positif. Digwyddir hyn trwy saethu electronau cyflym, egni uchel o’r gwn electron at y sampl.
- Cyfyngir yr ionau positif i baladr cul.
- Mae’r ionau positif yn cael ei cyflymu i fuanedd uchel gan faes trydanol.
- Mae’r ionau yn teithio trwy faes magnetig lle mae’r ionau yn cael eu gwyro yn ol eu cymhareb mas/gwefr.
- Mae’r ionau sydd a’r gymhareb mas/gwefr gywir yn mynd trwy’r hollt a’u canfod gan offeryn fel electromedr.
- Caiff y signal ei fwyhau a’i recordio.
- Er mwyn canfod yr holl ionau atomig/moleciwlaidd yn y sampl bydd angen addasu cryfder yr electromagnet trwy newid y cerrynt sy’n llifo trwyddo. Wrth leihau cryfder y magnet mae’r ionau yn cael eu gwyro llai ac mae ionau ysgafnach yn cyrraedd y canfodydd.
Beth yw’r hafaliad ar gyfer atom X, a’r hafaliad o gankhniad i ail ioneiddiad?
X (n) + e- -> X+ (n) + 2e-
X+ (n) a e- -> X2+ + 2e- (digwydd os mae cryfder y gwn electronau yn rhy uchel)
Mae ionau 2+ yn gwyro dwywaith yn fwy na ionai 1+.
Beth sy’n digwydd i ionau a chymhareb mas/gwefr lai?
Beth sy’n diwgydd i ionau a chymhareb mas/gwefr uwch?
> Cael ei gwyro gormod.
> Cael ei gwyro digon i gyrraedd y canfodydd.
Cynyddu’r cryfder maes magnetig = Ionau o fas cynyddol yn cael eu canfod.
Beth ydy’r sbectromedr mas yn rhoi i ni? Sut ydym yn gallu gweithio allan Ar o’r sbectromedr mas?
> Sawl isotop o’r elfen sy’n bodoli.
Llaweredd cymharol bob isotop.
Ar: Llaweredd 10B x Mas 10B + Llaweredd 11B x Mas 11B
Dros 100
Pa isotopau ydy clorin yn cynnwys?
Clorin-35 (75%)
Clorin-37 (25%)
Beth yw’r tebygolrywdd bod dau Clorin yn 35-35?
Mas/gwefr: 70+
Tebygolrwydd: 3/4 x 3/4= 9/16
Cymhareb y brigau: 9
Beth yw’r tebygolrwydd bod dau Clorin yn 37-35?
Mas/gwefr: 72
Tebygolrwydd: 1/4 x 3/4= 6/16
Cymhareb y brigau: 6
Beth yw’r tebygolrwydd bod dau Clorin yn 37-37?
Mas/gwefr: 74
Tebygolrwydd: 1/4 x 1/4= 1/16
Cymhareb y brigau: 1
Sut ydym yn gallu defnyddio’r sbectromedr mas i dadansoddi moleciwlau?
Mae’r safle’r brig gyda’r gymhareb mas/gwefr fwyaf yn rhoi Mr y moleciwl.
Pam ydy’r sbectrwm mas yn arddangos sawl brig?
Bydd llawer o foleciwlau yn torri lan neu ddarnio wrth fynd drwy’r sbectromedr.
Gellir defnyddio mas y darnau i ddarganfod mwy am strwythur y moleciwl gwreiddiol.
Beth yw fformiwla empirig?
Dyma’r gymhareb fwyaf syml o atomau o elfennau gwahanol sydd yn y cyfansoddyn.
E.e fformiwla foleciwlaidd glwcos yw C6H12O6, felly ei fformiwla emirig yw CH2O.
Beth yw fformiwla foleciwlaidd?
Dyma’r gymhareb gywir o atomau sydd yn ffurfio pob moleciwl o’r sylwedd.
Sut ydym yn gallu darganfod fformiwla empirig yn syml?
O ddata abrofol syml, e.e os mae 4g o CuO yn cael ei rydwytho (colli ocsigen) mewn llif o nwy hydrogen, mae 3.2g o gopr yn weddill ar y diwedd.
Mas y CuO: 3.2g
Mas yr ocsigen + CuO: 4-3.2: 0.8g
Sut ydym yn gweithio allan y gymhareb rhwng yr atomau?
Rhaid rhannu’r mas gyda’r Ar.
Sut ydym yn darganfod y fformiwla foleciwlaidd?
Rhaid defnyddio’r mas moleciwlaidd cymharol - Fformiwla empirig yw CH2 a’r MMC yw 56, rhaid i’r fformiwla fod yn C4H8 - mae CH2 yn 14 ac felly mae 56 yn 4 x CH2.
Beth yw gwerth 1 mol?
6.02 x 10 i pwer 23 o ronynnau (Cysonyn Avogadro).
Beth yw diffiniad un mol?
Yr un nifer o ronynnau a’r nifer o atomau carbon 12g yn union o 12C.
Beth ydy Ar yn dangos?
Mas 1 mol o’r elfen.
Beth yw’r fformiwla ar gyfer molau nwyon?
Cyfaint nwy ÷ Cyfaint molar (sef 22.4 neu 24.0)
(Defnyddio ar dymheredd o 273K neu 298K a gwasgedd o 1 atm)
Beth yw’r fformiwla ar gyfer nwyon delfrydol?
pV= nRT
P= gwasgedd (mewn Pa), V= cyfaint mewn m3,
N= molau, R= cysonyn nwy (yn y llyfryn data), T= tymheredd mewn Kelvin.
Mae’r deddf nwy delfrydol yn cyfuno effeithiau tymheredd, gwasgedd a nifer molar ar gyfaint nwy?
> Tymheredd yn cynyddu, cyfaint yn cynyddu.
Gwasgedd yn cynyddu, cyfaint yn lleihau.
Molau yn cynyddu, cyfaint yn lleihau.
Cwestiwn enghreifftiol - Beth yw cyfaint 2.34 g o CO2 o dan amodau safonol?
- Aildrefnu PV= NRT i V= NRT/P
- Molau CO2= 2.34/44= 0.0532
V= (0.0532 x 8.3144 x 273 K) / 1.01 x 10 i pwer 5
V= 1.2 x 10 i pwer minus 3.
Beth yw’r fformiwla ar gyfer asesu newid tymheredd/ gwasgedd ar gyfaint nwy?
Newid Gwasgedd: p1V1 = p2V2
Newid Tymheredd: p1/T1 = p2/T2
(Os mae gennych gyfaint nwy o dan amodau penodol ac mae’r tymheredd neu’r gwasgedd yn newid gellid defnyddio’r hafaliadau yma).
Beth os mae’r ddau yn newid?
Defnyddio p1V1/T1 = p2V2/T2.
Beth am cyfeintiau sy’n adweithio?
Mae cyfaint nwy yn dibynnu ar y nifer o folau sydd ynddo felly os yw 2 mol o’r nwy SO2 yn adweithio gydag un mol o’r nwy O2 i ffurfio 1 mol o SO3 bydd 2 dm3 o SO2 yn adweithio gyda 1 dm3 i ffurfio 2 dm3 o SO3.
Beth yw cynnyrch damcaniaethol?
Mas y cynnyrch a ddigwylir os yw’r adweithyddion i gyd yn cael eu trawsnewid i ffurfio cynhyrchion mewn adwaith (y mas mwyaf sy’n bosib).
Beth yw cynnyrch arbrofol?
Dyma swm y cynnyrch sy’n cael ei gynhyrchu a’i fesur yn arbrofol.
Beth yw’r hafaliad ar gyfer canran cynnyrch?
% cynnyrch: mas arbrofol y cynnyrch ÷ mas damcaniaethol y cynnyrch x 100.
Cwestiwn enghreifftiol: Os defnyddiwyd 48g o fagnesiwm a chynhyrchwyd 70g o fagnesiwm ocsid, cyfrifwch y % cynnyrch yr adwaith?
Mas damcaniaethol: 2 Mg + O2
48 + 32= 80
= 70/80 x 100
= 87.5%.
Beth yw economi atom?
Mewn rhai adweithiau cemegol mae mwy nag 1 cynnyrch yn bosib felly mae unrhyw beth a ffurfir yn ogystal i’r cynnyrch sydd ei angen yn cael ei ystyried yn wastraff.
Economi atom yw effeithlonrwydd adwaith cemegol.
Beth yw’r fformiwla ar gyfer economi atom?
Mas y cynnyrch sydd angen ÷ cyfanswm mas yr adweithyddion x 100.
Pam mae cyfrifo’r economi atomig yn bwysig i ddiwydiant?
Mae titaniwm yn fetel pwysig iawn.
> Defnyddio mewn aloiau a cyrff llongau.
> Bwysig yn diwydiant meddygol oherwydd mae’n gynhyrchu cymylau newydd.
Beth yw prif ffynhonellau o fesuriadau ansicr?
> Purdeb y sylweddau a ddefnyddir fel safonyddion - mae cyflenwyr yn cynhyrchu gwahanol raddau o sylweddau.
Nodweddion dyfeisiadau mesur - fel cywirdeb cloriannau neu thermomedrau a chyfaint offer gwydr.
Agweddau o dull arbrofol - e.e newidiadau yn nymheredd y labordy sy’n gallu effeithio cyfaint offer gwydr sydd wedi eu tryfesur ar dymheredd penodol.
Y person sy’n gwneud yr arbrawf - e.e pennu pryd mae’r diweddbwynt wedi ei gyrraedd.
Beth yw ansicrwydd chwistrell nwy, piped 25 cm3, bwred 50 cm3 a fflasg safonol 250 cm3?
Chwistrell nwy: +- 1 cm3
Piped 25 cm3: +- 0.05 cm3
Bwred 50 cm3: +- 0.05 cm3
Fflasg safonol: +- 0.20 cm3
Beth yw ansicrwydd clorian 2 a 3 lle degol?
2 ll.d: +- 0.01
3 ll.d: +- 0.001
Beth yw’r fformiwla ar gyfer canran cyfeiliornad?
Ansicrwydd yn y gwerth ÷ gwerth x 100
