Blok 2 Week 5 Flashcards
Voor welke 3 typen bevolkingsonderzoek is een vergunning nodig
ioniserende straling, kanker, ernstige aandoening zonder behandeling
Welke soorten bevolkingsonderzoeken zijn er
Screening zwangerschap-> bloed van zwangere, 13- en 20 weken echo, NIPT. Screening pasgeborene->bloed uit de hiel, gehoorscreening. Baarmoederhalskanker, borstkanker, darmkanker
hemoglobinopathie
erfelijke bloedarmoede
Wat is hemoglobine
bestaat uit 4 eiwitketens; 2 alfa en 2 beta, normaal is HbA
wat is foetaal hemoglobine (HbF)
alfa en gamma globine eiwitten, verdwijnen langzaam na de geboorte
Wat zijn de 3 hemagloinopathiën
Sikkelcelziekte, beta-thallassemie, alfa thallassemie
sikkelcelziekte (hbSS)
autosomaal recessief, missense mutatie waardoor HbS wordt gevormd, dragers hebben de sikkelcel trait maar zijn niet erg ziek, behandeling; HbF stimuleren
Beta-thalassemie
autosomaal recessief, allen ziek van 2 allelen; thalassemie major, kan geen beta-globine aanmaken, behandeling; bloedtransfusie
Alfa-thalassamie
defect aanmaak alfa-globine, bij 3 defecte genen treedt er HbH-ziekte op
Alles over PKU (Fenylketonurie)
fenylalanine kan niet meer goed worden afgebroken, autosomaal recessief, in hielprikscreening
In welke 3 catogoriën kunnen metabole stoffen worden ingedeeld
intoxicatie, stoornissen energie, aanmaak of afbraak van complexe molecuelen
Metabole ziekten
stoffen worden omgezet in andere stoffen maar als 1 stof niet goed wordt omgezet kun je een ophoping van metabolieten hebben of tekort aan metabolieten. Die beide kunnen symptomen geven.
Intoxicatie-type metabolen
giftige stoffen hopen op in het lichaam: aminozuurafbraakstoornissen, ureum defecten, galactosemie (PKU, ziekte van Wilson, CTX) (probleem met ziekte of vasten)
stoornissen energie metabolisme
defecten koolhydraatmetabolisme, vetzuuroxidatie, ketogenese/ketolyse, oxidatieve fosforlyering (MCADD) (probleem met ziekte of vasten)
Determinanten van gezondheid
persoonsgebonden factoren, leefstijl, fysieke en sociale omgeving, deze determinanten kunnen een directe en indirecte invloed hebben
Stoornissen in de aanmaak of afbraak van complexe moleculen
lysosomale stapelingsziekten, peroxisomale stoornissen, glycosylering verstoren (ALD, MPS)
6 soorten metabole ziekten catogorieën
- Peroxisomaal
- aminozuur/ organisch
- vetzuuroxidatie deëficiëntie
- koolhydraat metabool
- vitamine metabool
- lysosomaal stapeling
MPS-1
verlaagde aanwezigheid van alfa-L-iduronidase (IDUA) waardoor glycosaminoglycanen (GAGs) opstapelen-> lylosomale stapelingsziekte-> lylysoom gaat dood. 2 varianten: 1. Hurler syndroom: hematopoëtische stamceltherapie
2. Scheie syndroom (milder klinisch beeld): enzym vervangingstherapie. met genetische diagnostiek kun je zien of het de heftige of mildere variant is
sociale determinanten van gezondheid
omstandigheden waarin mensen worden geboren, opgroeien, leven, werken en oud worden, beïnvloed door: geld, macht, hulpbronnen. Zoals; inkomen, leefomgeving, opleidingsniveau, baan