Blok 2 Week 4 Flashcards
Vogelstein model
beschrijft hoe genetische mutaties leiden tot de ontwikkeling van darmkanker
Alles over het FAP syndroom
gevolg van darmkanker in de kiembaan, mutatie in APC-gen wat celdeling controleerd via de Wnt-pathway, ontstaan veel poliepen, dominant autosomaal, tumorsupressor gen-> beide allelen moeten worden uitgeschakeld
Alles over het lynch syndroom
autosomaal recessief, mutatie in mis match reparatie systeem, fout in dna niet hersteld waardoor er meer mutaties komen en meer ongecontroleerde celdeling
Kenmerken dysplasie
verandering celgrootte en vorm, meer mitose, meer en grotere celkernen
Hallmark 1
Blijven delen: mutatie in receptor waardoor hij ook geactiveerd is zonder ligand
Verschil coloncarcinoom voor 50ste jaar en tussen 60 en 70
50: genetisch, overerfbaar, mutatie in kiembaan, FAP. 60/70: sporadisch, gedurende het leven ontstaat de mutatie in APC
wat voor een soort cellen zijn K-ras en pt53
proto-oncogen en tumorsupressorgen
Hallmark 4
Oneindige celdeling: normaal stoppen delingen door telomeren (uitzondering zijn stamcellen) maar een tumor schakelt telomeerverlening in door telomerase
Hallmark 7
Genoominstabiliteit en mutaties: cel moet veel mutaties ophopen om tumorcel te worden, DNA reparatie voorkomt dit, maar als hier defecten zijn kan een tumor ontstaan die ook erfelijk kunnen zijn (predispositie syndromen)
Hallmark 2
Remming ontwijken: vb Ras-gen
10 hallmarkst
Onbeperkte celgroei (zelfvoorzienende groeisignalen)
Ontwijking van groeiremmers
Weerstand tegen celdood (apoptose)
Onbeperkte celdeling (immortaliteit)
Stimulering van bloedvatvorming (angiogenese)
Invasie en metastase
Veranderd metabolisme (aangepaste energievoorziening)
Ontsnappen aan het immuunsysteem
Genomische instabiliteit (meer mutaties)
Tumorbevorderende ontsteking
NER-mechanisme
Nucleotiden uit de streng met schade worden weggeknipt en DNA-polymerase maakt nieuwe nucleotiden (UV licht door Xedoderma pigmentosum)
BER-mechanisme
DNA-glycosylase herkent de schade, verwijderd samen met endonuclease de schade, schede hersteld door DNA polymerase en ligase (zuurstofradicalen)
Oorzaken DNA schade
chemische instabiliteit, chemische verbindingen, biologische stoffen (oxidatieve schade→ verkeerde baseparing door oxidatie van guanine, BPDE→ verkeerde baseparing), fysische agentia (UV→UV-straling in zonlicht kan de vorming van intra-streng T dimeren, C dimeren en C-T dimeren veroorzaken. Twee aangrenzende pyrimidine residuen worden covalent aan elkaar gebonden. Huidcellen die aan zonlicht worden blootgesteld, zijn bijzonder vatbaar voor dit type DNA-schade), foutieve replicatie
Wat voor soort DNA beschadigingen
Chemische adducten, intrastreng crosslinks, interstreng crosslinks, DNA strengbreuken, basepaar mismatch
2 soorten van NER-mechanisme
transcripie en globaal
Immuunhistochemie
onderzoekt antilichamen→ stoffen die het lichaam maakt om zieke cellen op te ruimen maar niet op elk eiwit voor bij tumoren, voordeel dat type tumor kan worden gevonden en prognotisch, nadeel je moet een biopt nemen dus invasiever
DNA-analyse
specifieke genen bekijken en dus specifieke remmers en premutatie herkennen en voor nageslacht, nadeel nevenbevindingen en duurt lang en geen klinisch beeld
pitfalls materiaal selectie
- tumor lijkt op niet-neoplastisch weefsel
- tumor bevat veel tumor-infiltrerende lymfocyten
- tumor is gelegen in een gebied met actieve ontsteking
- tumor is gelegen in celrijk stroma
- tumor is gelegen in lymfeklier
- tumor is avitaal
Classificatie van tumoren
- benigne
- waarschijnlijk benigne
- onduidelijke significantie
- waarschijnlijk maligne
- maligne
Gevolg van dubbelstrengse DNA-breuk
verlies van genen
Op welke 2 manieren kan een dubbele DNA-breuk worden hersteld
- Homologe recombinantie: susterchromatide of homologe chromosoom als sjabloon, relatief langzaam, Sen G2-fase. 2. niet-homologe end-joining (NHEJ): snel maar onnauwkeurig, zonder sjabloon, kan in alle fasen
niet-homologe end-joining
snel maar onnauwkeurig, zonder sjabloon, kan in alle fasen
Gevolg chromosomale translocatie tussen chromosoom 8 en chromosoom 14
Burkitt’s lymfoom-> promoter bij c-Myc gen-> proliferatie
Proces van necrose
celschade-> cellen o.a. lysosomen zwellen op-> afbrekende enzymen komen vrij -> blebbing-> DNA en organellen worden afgebroken-> cel barst open-> immuunreactie
Intrinsieke pathway bij apoptose
Blc-2 wordt minder-> meer pro-apoptotische eiwitten-> activatie bax/bak-> cytochroom c vanuit het mitochondrium naar cytosol-> caspases worden geactiveerd
Extrinsieke pathway bij apoptose
Fas receptor geactiveerd-> caspase activiteit-> cytoskelet afgebroken en endonuclease geactiveerd die DNA afbreken-> chromatine condenstie-> blebbing celinhoud wordt verdeeld over apoptotische lichaampjes
Wat is necrose
Als cellen dood gaan door een acute aanval zoals ischemie of trauma
missense mutatie
verandering van nucleotide leidt tot ander aminozuur
CNV (copy number variantions)
aantal kopieën van een gen is niet 2 maar een afwijkend nummer, dit hoeft niet van een specifiek gen te zijn dus ook of meerdere genen of een chromosoom deel
Leg het G1/S checkpoint uit
geregeld door p53 (TF), check voor DNA-schade-> als er schade is wordt de levensduur van p53 verlengd-> zorgt voor vertraging of apoptose
copy neutral loss of heterozygosity (CN-LOH)
wel 2 allelen aanwezig maar op beide allelen is dezelfde mutatie aanwezig waardoor er volledig functie verlies is
NGS
daarentegen kan hele genomen of meerdere DNA-fragmenten in één run sequencen en van verschillende patiënten
Wat zijn de 3 soorten verantwoordelijkheden
professionele, institutionele, persoonlijke
gewetensbezwaar
arts op grond van een persoonlijke, niet (meer) algemeen gedeelde moraal of levensbeschouwing, fundamentele bezwaren heeft tegen een bepaalde (be)handeling
wat zijn de 4 tracti
circulatoris, digestivus, respriratorius, urogentitalis
