6.2 somatosensibiliteit: het ruggenmerg en 6.3 de corticale werking Flashcards
verschil receptie en perceptie?
receptie is het ontvangen van informatie
perceptie is het waarnemen ervan
welke typen receptoren bevat de onbehaarde huid?
gnostische sensibiliteit (fijne tastm proprioceptie)
- lichaampje van meissner: kleine receptorvelden, snel adapterend
- merkels schijven (voor aanraking): kleine receptorvelden, langzaam adapterend
-lichaampje van pacini: grote receptorvelden, snel adapterend
- lichaampje van ruffini (voor aanraking): grote receptorvelden, langzaam adapterend
vitale sensibiliteit (pijn, temperatuur, grove tast, jeuk): vrije zenuweindigingen voor pijn
wanneer wordt een snel adapteremde receptor actief
een snel adapterende receptor (zoals lichaampje van pacini en lichaampje van meissner) worden actief bij een verandering in input
wanneer zijn langzaam adapterende receptoren actief
langzaam adapterende receptoren (zoals merkels schijven en lichaampje van ruffini) bij een continue stimulus
hoe werken mechanoreceptoren/ mecganoreceptie
mechanische rekking van de membraan opens een ionkanaal (dus omzetting van mechanisme en eletrische energie)
wat zijn piezo 1 en 2 eiwitten?
het zijn mechano-sensitieve eiwitten die in verschillende structuren in het lichaam aanwezig zijn (bv bloedvaten, kraakbeen, blaaswand, darmen etc)
in dorsale ganglia en trigeminus ganglion zijn ze aanwezig in zenuwvezels betrokken bij zowel tast en proprioceptie als bij mechanische pijn
zijn verantwoordelijk voor een groot aantal vormen van mechanotransductie
bij opening van het kanaal gaan positief geladen ionen de cel in, met name Na en Ca
zeg wat over de somatosensibiliteit van de huid
- tastzin (fijne tast)
is verschillend voor verschillende delen van het lichaam
is gerelateerd aan de grootte van de receptieve velden van individuele vezels
- hoe groter het veld, hoe minder nauwkeurig men weet waar de prikkel zit
- grootte receptieve velden is belangrijk voor de nauwkeurigheid van de waarneming
grootte van receptieve velden kan globaal worden vastgesteld met een 2 punts discriminatietest
receptieve velden kunnen overlappen. dit gaat ten koste van de nauwkeurigheid
er zijn diverse vezels van de huid. wat zijn
- C vezels
- Adelta vezels
- Abeta vezels
- Ia afferentetn?
C-vezels: ongemyeliniseerde vezels voor pijn en temperatuur
- zijn wel pmgeven door een schwann cel
- 0,2-1,5 μm 0,5 – 2 m/s
Adelta vezels: dun gemyeliniseerde vezels voor pijn en temperatuur
-1-5 μm 5 – 30 m/s
Abeta vezels: gemyeliniseerde vezels voor tast
- 12 μm 35-75 m/s
Ia afferenten= dik gemyeliniseerde spierspoelafferenten
- 12-20 μm 80-120 m/s
hoe dikker de myelineschede, hoe sneller de geleidingssnelheid van de actiepotentiaal
hoe gaat zenuwgeleiding in ruggenmerg?
dorsale radix (wortel): sensibel
ventrale radix: motorisch
komt samen en gaat dan via ramus gemengd naar perifeer
dorsale ramus (sensibel en motorisch)
- alleen naar nek en rugzijde
- relatief klein
- geen plexusvorming
ventrale ramus
- ventrale zijde thorax en abdomen
- extremiteiten
- plexusvorming (cervicaal, bronchiaal, lumbosacraal)
hoe gaat somatosensibiliteit bij dermatomen (ledematen en thoracale dermatomen) ?
bij ledematen: ruggenmerg–> dorsale wortel–> ventrale ramus–> plexus–> sensibiliteit via perifere zenuw
bij thoracale dermatomen: ruggenmerg–> dorsale wortel –> dorsale ramus–> perifere zenuw
wat is een cauda equina
cauda equina: het is het onderste deel van de wervelkolom die enkel uit zenuwwortels bestaat (de ruggenmerg stopt bij L1) –> relatieve stijging van de wervelkolom heet ascensus medullae
cauda equina ontstaat door ascensus medullae
ruggenmerg bestaat uit witte en grijze stof
wat is de witte en grijze stof?
grijze stof
- dorsale hoorn
- intermediaire zone
- ventrale hoorn
witte stof
- dorsale funiculus
- laterale funiculus
- ventrale funiculus
dorsale funiculus (= achterstreng= dorsale kolom) bestaat uit fasciclus gracilis en fasciclus cuneatus
somatosensibele informatie stijgt op via 2 gescheiden baansystemen. benoem
gnostisch
- dorsale kolom systeem
- fijne tast, proprioceptie
- 1e synaps in medulla; mediale lemniscus verloopt gekruist (contralateraal)
vitaal
- anterolateraal systeem
- pijn, temperatuur, grove tast, jeuk
- Vitale informatie: 1e synaps bij binnenkomst. in ruggenmerg; fasciculus anterolateralis is altijd gekruist (verloopt contralateraal)
waar eindigt de dorsale kolom?
dorsale kolom eindigt in de dorsale kolom kernen (DCN) in de medulla
- nucleus gracilis
- nucleus cuneatus
DCM vormen het begin van de mediale lemniscus
mediale lemniscus eindiht in de ventrale posterolaterale nucleus (VPL)
- somatotopie blijft behouden
- 2e synaps in thalamus
waar komen vitale en gnostische info weer samen?
in de thalamus
Vitale en gnostische informatie van het hoofd (m.n. gezicht) bereikt de thalamus op een vergelijkbare manier als die van het lichaam.
