5 - Voeding en spijsvertering

Question 1

Voedselopname is één van de 5 levenskenmerken van een organisme.

Answer 1

Elk organisme neemt stoffen op vanuit zijn omgeving om te gebruiken voor allerlei processen die belangrijk zijn voor het voortbestaan

Question 2

Voedingsstoffen kunnen verschillende functies hebben:

Answer 2

Brandstoffen:
Voorzien organisme in energiebehoefte. Bij glycolyse en citroenzuurcyclus kan uit brandstof energie vrijgemaakt worden voor spierarbeid /lichaamstemperatuur/b stofwisseling etc.

Bouwstoffen:
Zorgen voor groei/ontwikkelkling en vervangen beschadigde cellen > vetten / eiwitten / water / mineralen > membranen van cellen bestaan uit vetten/eiwitten koolhydraten. Het Celplasma bestaat voor 80% uit water waar weer stoffen in opgelost zijn(mineralen)

Beschermende stoffen: Zorgen voor goed verloop van de processen > vitaminen/mineralen > te weinig kan zorgen voor ziekte = gebrekziekten

Question 3

Voedingstoffen

Answer 3

Eiwitten
Vetten 
Koolhydraten 
Vitamines 
Mineralen
Water

Question 4

Koolhydraten (sachariden) komen in 3 soorten voor:

Answer 4

Enkelvoudig (Monosachariden)
-Glucose, fructose, galactose

Tweevoudig (Disachariden)
- Sacharose, lactose, maltose

Meervoudig (Polysachariden)
- Zetmeel

Question 5

Als organisme meer koolhydraten opneemt dan het verbrandt

Answer 5

wordt het overschot omgezet in glycogeen en opgeslagen in de lever en spieren

of omgezet in vet en opgeslagen in onderhuids bindweefsel & het gele beenmerg

Question 6

Khoolydraten vormen onder andere een onderdeel van desoxyribose (Monosacharide) in:

Answer 6

in DNa,

Ribose in ATP

en khooldraatketens in membranen

Question 7

Eiwitten

Answer 7

belangrijke bouwstoffen, en nodig voor herstel van beschadigen/verwondingen van organisme >

moeten voor gebruik eerst afgebroken worden tot de aminozuren waaruit ze zijn opgebouwd (spijsverteringsstelsel zorgt voor afbraak en opname)

Question 8

Chemische verwerking(vertering) van eiwit begint in:

Answer 8

begint in maag(zuur) waar enzymen afgescheiden worden

enzym pepsine breekt de verbindingen af van eiwit tot kleinere stukken eiwit(polypeptiden)

daarna voltooid met behulp van enzym uit alvleesklier sap in de dunne darm

> via darmwandcel in bloed opgenomen > cel maakt hier lichaam specifieke eiwitten van.

Question 9

Essentiële aminozuren

Answer 9

moeten via eten opgenomen worden

Question 10

Niet essentiële aminozuren

Answer 10

kunnen in de lever uit andere aminozuren gemaakt worden

Question 11

Niet alle eiwitten zijn even bruikbaar

Answer 11

Onvolwaardige eiwitten:
Als een eiwit niet alle essentiële aminozuren bevat kan het lichaam het niet volledig benutten

Volwaardige Eiwitten:
Eiwit dat alle essentiële aminozuren bevat wordt door lichaam bijna volledig benut

Question 12

Vetten

Answer 12

Dierlijke vetten:
komen voor in vleeswaren, vis gevogelte, wild, eieren, roomboter, margarine, melk- kaasproducten

Plantaardige vetten:
komen voor in diverse oliën, plantenmargarine, koksnoten,

Verzadigde vetzuren

Onverzadigde vetzuren

Question 13

Verzadigde vetzuren

Answer 13

alle koolstofatomen zijn verbonden door een enkele binding met elkaar.

is geen enkele bindingsplaats meer over > de koolstofketen is verzadigd

Komt vooral in dierlijke producten voor en teveel kan leiden tot verhoging slechte cholesterol
(vetachtige stof in ons bloed en afgezet wordt tegen binnenwand van bloedvaten)

Question 14

Onverzadigde vetzuren

Answer 14

Niet alle bindingsplaatsen zijn gevuld > er is nog ruimte voor andere stoffen om te binden

• koolstofatomen vormen dubbele bindingen met elkaar - zorgen voor afbraak cholesterol in lever

Enkelvoudig onverzadigd(EOV): 
slechts een dubbele binding

meervoudig onverzadigd(MOV):
twee of meer dubbele bindingen (veel plantaardige vetten)

Question 15

EEssentiële vetzuren

Answer 15

vetzuren die het lichaam niet zelf kan maken uit andere vetzuren maar zijn wel nodig om te functioneren:
Linolzuur en alfalinoleenzuur

Question 16

Wat is voor veel processen nodig, hier een paar waar water een belangrijke rol speelt

Answer 16

Spijsverteringsprocessen:
veteren kan alleen als er voldoende verteringssappen gevormd worden > bestaat voornamelijk uit water > vochttekort heeft dus invloed op vertering en ontlasting

Circulatie van het bloed:
bloed bestaat uit bloedplasma en bloedcellen > plasma is 92% water > vochttekort heeft gevolg dat bloed minder vloeibaar is > lichaamscirculatie wordt hierdoor geremd > minder goeie stofwisseling > minder goeie lichaamsprocessen

Nieren:
produceren urine en kunnen tot een bepaald maximum afvalstoffen afgeven - bij vochttekort is de concentratie van de urine veel hoger en kan er geen nieuwe afvalstoffen meer bij de urine (maximum bereikt)

Question 17

Vitaminen

Answer 17

Stoffen die zorgen dat processen in lichaam goed verlopen = regulerende(beschermende) stoffen

> zijn slechts in beperkte maten nodig voor organisme - Organisme kan overigens niet zonder functioneren

Vitamine A: Belangrijk voor werking oog (melk, boter, eigeel)

Vitamine B: verzameling van verschillende vitamines (B1 B2 ETC), graanproducten, peulvruchten

Vitamine B1: belangrijk voor funactioneren zenuwstelsel

Vitamine B2: Tekort leidt tot darmziekte en grote droogte van huid

Vitamine C: Te weinig kan leiden tot verminderde weerstand infecties >scheurbuik

Vitamine D: zorgt dat kalkzouten in bot opgenomen worden, belangrijk voor groei

Question 18

Mineralen

Answer 18

Net als vitamine zijn dit stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in aardbodem en plantaardige/dierlijke producten

• ze geven geen energie maar zijn wel onmisbaar. Het zijn essentiële stoffen, lichaam kan deze niet vormen.

Zijn nodig voor:

• Bouw skelet (calcium, kalium, fosfor)
• Vorming tandglazuur (fluor)
• Vorming schilklierhormoon (jodium)
• Vorming hemoglovine rode bloedcellen(ijzer)
• Spiercontractie (magnesium/natrium)

Question 19

Vezelstoffen

Answer 19

Voedingsvezels

verzamelnaam voor diverse groep koolhydraten die niet in dunne darm verteerd wordt.

Bestanddelen van voedingsmiddelen die overblijven nadat vertering en opname van voedsel heeft plaatsgevonden > kunnen niet opgenomen worden maar prikkelen de darmspieren waardoor deze beter werken en verstoppingen voorkomen worden

Question 20

voedingsmiddel kunnen bederven door

Answer 20

door micro-organisme (bacteriën/schimmels)

verandering samenstelling, kleur, smaak > niet meer geschikt om te consumeren.

Uitscheiding van sommige micro organisme is schadelijk voor gezondheid: voedselvergiftiging of voedselinfectie afhankelijk van type micro-organisme, weerstand van persoon en hoeveelheid micro-organisme

Question 21

Spijsverteringselsel van de mens

8-12m lang en is aaneenschakeling van buizen/holten

Answer 21

Mond/mondholte:
door gebit wordt voedsel in kleine stukken verdeeld > oppervlakte voedsel vergroot > dit is beter voor de verteringsappen

Slokdarm:
Doorslikken door tong die voedsel in keelholte duwt, neusholte wordt afgesloten door de huig en strotklepje sluit luchtpijp af. er worden hier geen voedingstoffen opgenomen (behalve alcohol) - enkel slijmvorming voor voorstuwen

Maag:
peervormig orgaan dat linksboven in de buikholte tegen middenrif aanligt > Zorgt voor opslag en kneden van voedsel > dan kan het in kleine delen aan dunne darm afgegeven worden

Dunne darm:
Twaalfvingerige darm is eerste gedeelte dunne darm = dankt naam omdat hij even lang is als twaalf naast elkaar gelegen vingers > werken 3 sappen (Gal/ alvleessap/darmsap)

Dikke darm:
voedselresten die niet opgenomen worden in het bloed gaan naar dikke darm

Endeldarm:
hier verlaten voedselresten het lichaam

Question 22

Peristaltiek

Answer 22

het voortbewegen van het eten door de slokdarm

Question 23

Maagsap

Answer 23

bevat zoutzuur voor splitsen eiwit(enzym) en voor dode bacteriën

Question 24

Maagingang/maagmond

Answer 24

overgang van slokdarm naar maag = afsluitklep zodat geen voedsel/zuur slokdarm in gaat.

Question 25

Maagportier

Answer 25

kleine ronde spier bij uitgang van maag naar begin dunne darm, laat kleine hoeveelheden door naar de twaalfvingerige darm

Question 26

-Gal (Twaalvingerige darm)

Answer 26

productie in lever > tijdelijk opslag galblaas >

12vingerige darm : verdeelt vet in kleine druppeltjes (bevat geen enzymen)

Question 27

Alvleessap (

Answer 27

alvleesklier > bevat enzymen

Question 28

Darmsap

Answer 28

via klieren overal in de dunne darm > bevat enzymen

Question 29

Darmsap

Answer 29

via klieren overal in de dunne darm > bevat enzymen

Question 30

Darmwand is geplooid en bevat: Darmvlokken

Answer 30

kleine uitstulpingen in de darmplooien, zo wordt het oppervlakte enorm veel groter >

zo kunnen verteerde voedingsstoffen opgenomen worden in bloed

Question 31

Dikke darm

Answer 31

hier vindt Geen vertering meer plaats >

wel onttrekking van water > hierdoor dikt de voedselbrij in.

Question 32

Endeldarm

Answer 32

hier verlaten voedselresten het lichaam > aan einde van endeldarm bevindt zich een kringsprier die de endeldarm geheel kan afsluiten