4_Vökvi og elektrólýtar Flashcards
1
Q
Truflanir á vatns og elektrólýtabúskap stafa af? (2)
A
1) Ójafnvægi milli inntöku og taps
2) Færslu vatns eða elektrólýta milli líkamshólfa
2
Q
Vatnsmagn kvenna?
karla?
barna?
A
konur: 50-55%
karlar: 60-65%
börn 75-80%
3
Q
Innanfrumuvökvi er hversu stórt hlutfall af vökva líkamans?
A
2/3
4
Q
Utanfrumuvökvi er hversu stórt hlutfall af vökva líkamans?
A
1/3
5
Q
Interstitial vökvi er hversu stórt hlutfall af utanfrumuvökva?
A
3/4
6
Q
Plasma er hversu stórt hlutfall af utanfrumuvökva?
A
1/4
7
Q
Um gegndræpi frumuhimnu gildir:
A
hún er hálfgegndræp
8
Q
Hvernig flæðir vatn óhindrað og hratt á milli IFV og UFV?
A
með transporterum
9
Q
hvað stjórnar flæði vatns yfir frumuhimnu?
A
osmótískur þrýstingur
10
Q
Er osmótískur þrýstingur báðu megin frumuhimnu alltaf sá sami?
A
já, nema í epithelfrumum í nýrum
11
Q
hvaða elektrólýtar hafa styrkinn 142 í UFV og 10 í IFV?
A
natríum
12
Q
hvaða elektrólýtar hafa styrkinn 4,5 í UFV og 150 í IFV?
A
kalíum
13
Q
hvaða elektrólýtar hafa styrkinn 4,5 í UFV og 0 í IFV?
A
kalsíum
14
Q
hvaða elektrólýtar hafa styrkinn 2 í UFV og 40 í IFV?
A
magnesíum
15
Q
heildarstyrkur elektórlýta er 153 í ___ og 200 í ___? UFV/IFV
A
153 í UFV og 200 í IFV
16
Q
Klóríð er í IFV/UFV?
A
UFV
17
Q
hvaða elektrólýtar hafa styrkinn 16 í UFV og 40 í IFV?
A
Prótein
18
Q
Hvað stjórnar dreifingu UFV milli plasma og interstitial vökva?
A
hydrostatiskur og onkotiskur þrýstingsmunur
19
Q
hver er osmósuþrýstingur í plasma?
A
280-300 mOsm/kg
20
Q
Hvaða uppleystu agnir valda osmósuþrýstingi í plasma?
A
elektrólýtar, glúkósi og þvagefni
21
Q
hversu stór hluti eru protein af osmótískum þrýstingi í plasma?
A
<0,5%
22
Q
Hvað er osmólalítet?
A
fjöldi osmóla í kg af vatni
23
Q
hvernig er osmólalítet mælt?
A
sem lækkun á frostmarki vökva (sermi eða þvagi)
24
Q
hvaða mæling er hentugri en osmólalíetet mæling?
A
natríum mæling
25
ábendingar fyrir osmólalítet mælingu? (3)
1) Mismunagreining á hýpónatremíu
2) Vatnsskerðingarpróf
3) Eitranir
26
Hvaða efni eru í reiknuðu osmólalíteti? (3)
1) natríum
2) glúkósi
3) úrea
27
Hvað er osmólal bil?
Munur á mældu osmólalíteti og reiknuðu
28
Hvað veldur osmólal bili?
Eitranir (etanól langoftast)
29
Hvenær sést hækkað osmólalítet? (4)
1) Við hypernatremíu
2) hækkun á urea
3) Hyperglycemíu
4) Eitranir
30
Hvenær sést lækkað osmólalítet?
eingöngu við hýpónatremíu
31
þorstatilfinning kviknar við?
hækkað osmólalítet og minnkað plasmarúmmál
32
ástæður þess að hætta sé á vökvaskorti? (3)
1) meðvitundarleysi
2) kemst ekki í vatn
3) getur ekki kyngt
33
Hvar fer 70-80% frásog vatns fram í nýrungum?
í proximal túbúli (með natríum)
34
hvað stjórnar frásogi vatns í safngöngum nýrunga? (20-30% frásogs)
vasópressín
35
hvað stendur AVP fyrir?
argínín vasópressín
36
hvað stendur ADH fyrir?
antídíúretík hormón
37
Hvað sendir boð til undirstúku um lítið rúmmál blóðs? (2)
1) þrýsti og þenslunemar
| 2) angíótensín II
38
Hvaðan er vasópressíni seytt?
posterior heiladingli
39
hvar eru þrýstinemar blóðrúmmáls?
í aorta og carotis æðum
40
hvar eru þenslunemar blóðrúmmáls?
í atria, inferior vena cava og lungnaslagæðum
41
hvað gerir atríal natríúretík peptíð?
eykur útskilnað natríum
42
segja frá renín-aldósterón kerfinu? (7)
1) renín seytt frá nýrum vegna lítils sodiums og lágs BÞ
2) angiotensinogen er framleitt í lifur
3) renin breytir angiotensinogen í angiotensin I
4) ACE breytir angiotensin I í II
5) aldosterone er framleitt í nýrnahettum
6) angiotensin II eykur seytingu aldosterones
7) angiotensin II veldur líka æðaþrengingum ofl
43
Hvort er fljótara stýrin á osmólaliteti UFV eða stýring rúmmálsins?
Stýring á osmólalíteti UFV
| vatnsflæði yfir himnur gerist mjög hratt og osmóviðtakar eru næmir
44
Hvernig breytist styrkur S-Na+ ef það verður hýpótónískt UFV tap?
Hann eykst
45
Hvað er væg hypernatremía í mmól/L?
146-150
46
Einkenni hypernatremíu? (3)
1) Þorsti
2) Lystarleysi
3) Máttleysi
47
Orsakir hypernatermíu? (4)
1) Vatnstap (minnkuð inntaka, geta ekki drukkið)
2) Vatns og salttap, (t.d. diuresa við sykursýki, og svitatap og niðurgangur í börnum)
3) Aukin inntaka natríums (Inngjöf og nærdrukknun í sjó)
4) Minnkaður útskilnaður Na (aukin mineralkortikóíð-virkni)
48
Hvort er algengara hyper eða hypo natremía?
hypo natremía
49
Einkenni vökvaskorts? (6)
1) Slímhúðarþurrkur
2) Mjúk og niðurdregin augu
3) Minnkaður turgor í húð
4) Skert meðvitund
5) Minnkað þvaglát
6) Minnkaður BÞ
50
Hvað gerir vökvaskort verra (tengt salti)?
Því meira salttap því meira minnkar UFV
51
Hvað er væg hýpónatremía í mmol/L?
126-136
52
Hver er algengastsa afbrigðilega meinefnamælingin?
Hýpónatremía
53
Hvað getur valdið hyponatremiu þar sem UFV er eðlilegur? (2)
1) Of mikill vatnsútskilnaður
| 2) Of hár blóðsykur
54
Hvað getur valdið hyponatremiu þar sem UFV er aukinn? (2)
Bjúgsöfnun við hjartabilun og skorpulifur
55
Verður hyponatremia vegna minnkaðrar vatnsinntöku?
Sjaldan
56
Hvað getur valdið hyponatremiu þar sem UFV er oftast minnkað? (2)
1) Vökvagjöf með hypoton vökva
| 2) Addison sjúkdómur (aldósteron skortur)
57
Hvað veldur falskri lækkun á natríum?
Hyperpróteinemía eða hýperlípídemía
58
Hver er afleiðing sick cell syndrome?
Hyponatremia
59
Hvað gerist ef drukkið er of mikið vatn?
Hyponatremia og bæði UFV og IFV aukast
60
Hver eru einkenni hýpónatremíu? (6)
1) Sljóleiki
2) Ógleði, uppköst
3) Höfuðverkur
4) Krampar
5) Coma
6) Extensor plantar svörun
(allt MTK einkenni)
61
hver er meðferð við hyponatremiu ásamt minnkuðum UFV?
gefa saltlausn
62
hver er meðferð við hyponatremiu vegna ofgnóttar vatns?
takmarka vatnsinntöku. Gefa salt ef MTK einkenni
63
Hvenær er mælt S-Na? (3)
1) Alltaf hjá sjúklingum sem hafa fáar harðar ábendingar ástands
2) Hjá þeim sem geta ekki tjáð þorsta
3) Hjá þeim sem hafa óskýr mental einkenni
64
Hvenær eru S-Klóríð mælingar gagnlegar?
Við mat á sýru-basa jafnvægi
| lítið gagn við mat á vökva og salttruflunum
65
Hvað á kalíum gildi að vera í serum?
3,5-5 mmól/L
66
hve mörg % kalíums er í UFV?
2%
67
hvaða áhrif hefur kalíum á aldósterón?
aukin kalíum inntaka hækkar aldósterón sem eykur kalíum útksilnað
68
hvað eykur flutning á K+ inn í frumur?
1) Insúlín/glúkósi
2) beta-stimulatorar
3) Alkalósis
69
tengja saman acidósis, alkalósis, hýperkalemía og hýpókalemía
acidósis -> hýperkalemía
| alkalósis -> hýpókalemía
70
hvaða áhrif hefur aldósterón á K+
eykur útskilnað þess
71
hvar í nýrungum er k+ frásogað?
í proximal túbúli
72
hvernig veldur acidosis hyperkalemíu?
í acidósu er H+ útskilið sem veldur því að K+ er endurupptekið
73
hvernig veldur alkalósis hypokalemiu?
í alkalósis er H+ endurupptekið sem veldur útskilnaði K+
74
Hvernig veldur K+ skortur alkalósis?
K+ er endurupptekið semv veldur útskilnaði H+
75
Orsakir hýperkalemíu? (4)
1) Flæði úr frumum
2) Minnkaður útskilnaður
3) Aukin inntaka (t.d. í æð)
4) Mistök
76
Hvað veldur kalíum flæði úr frumum? (2)
1) Metabólísk acidósis
| 2) Vefjaskemmd
77
Hvað veldur minnkuðum útskilnaði kalíum? (4)
1) Nýrnabilun
2) Aldósterón skortur
3) Kalíum sparandi þvagræsilyf
4) ACE hamlar
78
Hvað er mineralkortikóíð?
saltsteri (aldósterón)
79
Hvaða áhrif hefur pocket syndrome á gildi kalíums?
Það hækkar vegna leka á kalíum út úr frumum
80
Einkenni hyperkalemíu? (4)
1) Oft einkennalaus
2) Vöðvaslappleiki
3) Dofi í útlimum
4) ekg breytingar
81
hvaða ekg breytingar fylgja hyperkalemíu? (3)
1) arrythmia
2) Háir T takkar
3) gleiðir QRS komplexar
82
Meðferð við hyperkalemiu? (6)
1) Kalsíum glúkónat (kalsíum í æð)
2) Glúkósi og insúlín í æð
3) Salbútamól
4) Bíkarbónat (ef acidósis)
5) Jónskiptaresín
6) Blóðskilun
83
Hvað er díalýsa?
Blóðskilun
84
Hvaða áhrif hefur insúlín á kalíum?
Veldur kalíum flæði inn í frumur
85
Er ónóg inntaka á kalíum algeng?
Nei
86
Hvað veldur hýpókalemíu? (2 yfirflokkar)
1) Aukið tap á kalíum
| 2) Endurdreifing inn í frumur
87
Hvar í líkamanum verður aukið tap á kalíum? (3)
1) Nýrum
2) Görn
3) Húð (aukinn sviti)
88
Hvernig verður aukið tap á kalíum í görn? (3
1) Uppköst
2) Niðurgangur
3) Misnotkun hægðalosandi lyfja
89
Hvernig er kalíum styrkur í þvagi ef tap um nýru er að ræða?
> 20 mmól/L
90
Einkenni hýpókalemíu? (5)
1) Oft engin
2) Truflun á taugavöðvavirkni (minnkaðir reflexar, máttleysi, hypotonia)
3) Þunglyndi
4) Rugl
5) EKG breytingar
91
Hver eru nýrnaeinkenni vegna hýpókalemíu?
Pólýúría (Mikið þvag, 2,5-3 L/24klst)
92
Hver eru meltingareinkenni vegna hýpókalemíu? (2)
1) Hægðatregða
| 2) Paralýtískur ileus (lömun)
93
Hver eru efnaskiptaeinkenni vegna hýpókalemíu? (2)
1) Alkalosis
| 2) Skert insúlín seytun
