Week 8 HC.2 Diagnostiek van immunodeficienties Flashcards
Indeling primaire immuundeficienties
- Antistof deficientie (b-cel deficientie)
- T-cel deficientie
- Fagocyten stoornissen
- Andere goed gedefineerde PID
- Complement deficienties
- Auto-immuun en immuun dysregulatie syndromen
- Auto-inflammatoire syndromen
- Onbekend
Primaire immuundeficienties
- Oorzaken van immuundeficientie ligt bij immuunsysteem zelf
- Genetisch defect
- Zeldzaam
- Vaak één specifiek deel van het immuunsysteem aangedaan: deze ziekten geven meer inzicht in het functioneren van het immuunsysteem.
Secundaire immuundeficientie
- Oorzaak van immuundeficientie ligt buiten immuunsysteem
- Meestal evrworven
- Vrij frequent
- Meestal is het immuunsysteem diffuus aangedaan: meerdere functies gestoord.
Symptomen van immuundeficienties
- Infecties
- Tumoren ( vooral maligne lymfomen en leukemieen)
- Auto-reactiviteit ( auto-antistoffen, AIZ)
Diagnostisch proces van PID
- Immunofenotypering (bloed, beenmerg)
- DNA mutatie analyse
Diagnostisch proces PID : klinische presentatie
10 warning signs
- > 4 oorinfecties in 1 jaar
- > 2 sinusinfecties/jaar
- 2> maanden AB met weinig effect
- > 2 pneumonie/jaar
- Falen van gewichtstoename/groei
- Recurrent abcessen
- Schimmelinfecties huid
- IV Ab nodig o infectie te klaren
- Sepsis en > 2 diepe infecties
- Famillaire geschiedenis PID
Consanguiniteit –> genetisch vergelijkbare vader en moeder
Diagnostisch proces PID: flowcytometrische analyse
In bloed/ BM kijken welke cellen aan/afwezig zijn en wat hun expressiepatronen zijn. Op basis van grootte en complexiteit van de cel en markers bepalen waar het probleem zit.
- Analyse van aantallen lymfocyten (T/B/NK)
- Zijn de verschillen cellen überhaupt aanwezig
- Uitzetten tegen de leeftijd gerelateerde normalwaarden - Analyse van eiwitexpressie
- Cellen kunnen wel aanwezig zijn maar brengen niet altijd de juiste eiwitten tot expressie
- Functie hoeft niet helemaal verloren te zijn, maar deels verloren naar het missende eiwit
- Bv CD19 of IFN-gamma - Analyse van voorloper B-cel differentiatie in het beenmerg
- Hoe is de ontwikkeling, zitten er ergens blokkades
- Markers nalopen, kijken of cellen zich op een normale manier ontwikkelen ( CD10: onrijpe cellen, CD20: rijpe B cellen) - Analyse van perifere B-cel subsets
- Fenotyperen of alle subsets aanwezig zijn
- Het is mogelijk dat het aantal B-cellen normaal is, maar dat de verhouding verstoord is –> aan de hand van markers kun je dit aantonen.
Diagnostisch proces PID: Genetische analyse
- Geholpen door de klinische kenmerken en fenotypering
- Geef exacte moleculaire diagnose
- Legt basis voor adequate behandeling en prognose
- Biedt mogelijkheid voor lange termijn preventiestrategie, ter beperking van complicaties en irreversibele orgaanschade.
- Draagt bij aan therapietrouw en biedt mogelijkeheid voor genetic counseling.
- Is vereist voor gentherapie
Diagnostisch proces PID: Genetische analyse
Fluorescent sequencen van PCR producten
- PCR: amplificatie van exonen (coderend gedeelte)
- Sequencen van PCR producten: twee kanten op sequencen, deze over elkaar heen leggen en kijken of ze hetzelfde zijn –> geen foutjes gemaakt bij het sequencen.
Juist gen bekijken voor PCR is lastigst, daarna vergelijken met de normale situatie. Want niet elke genetische variant is een mutatie want er zijn ook polymorfismen.
Verschillende typen mutaties
- Puntmutaties (verandering van één nucelotide)
- silent mutatie: geen AZ verandering
- missense muttie: AZ verandering
- nonsense mutatie: stopcodon - Splice site mutaties
- Bevinden zich in het grensgebied van het exon en het intron - Kleine deleties en inserties
- Deleties of inserties van één of enkele nucleotiden leiden tot veranderingen van AZ volgorde. - Grote deleties
kunnen worden aangetoond met PCR ( te kort of geen PCR product) of met Southern blotting
PID: x-gebonden agammaglobulinemie (XLA)
- Mutatie in het BTK gen (chromosoom Xq21.3-22)
- BTK is een signaleringsmolecuul wat heel belangrijk is voor de voorloper B-cel differentiatie in het BM.
- Geen B-celvorming, signaaltransductie is verstoord
- pre-BCR signalering: essentieel voor B-cel differentiatie
- therapie: toediening van immuunglobulinen ( en profylactische AB)
- Veel infecties met pyogene bacterien
- Serum IgG, IgM en IgA zeer sterk verlaagd
- Geen B-cellen in bloed
- In lymfeklier: weinig follikels en geen of weinig plasmacellen
PID: SCID
- SCID= Severe combined immunodeficiency
- X-linked SCID door IL2RG mutatie (common gamma keten) –> belangrijk bij IL-7, IL-2 en IL-15
- Afwezigheid van functionele T-cellen in combinatie met gestoorde B-cel functie
- Therapie= hematopoietische stamcel transplantatie (gentherapie)
Klinische presentatie
- Jongen van 5 maanden oud
- Slecht gedijen, aanhoudende problematiek: diarree, infecties
- ICU opname voor pneumonie veroorzaakt door: pneumocystis jiroveci (= een gist)
Ontwikkeling in sequentie analyse
- Meer naar de next generation sequencing
- Hele genoom sequencen
- Nadeel: veel informatie maar hoe moet je het interpreteren
- 1 immuundeficientie heeft meer dan 1 kandidaatgen
- 1 PID-gen geeft meer dan 1 ziektepresentatie
- Wanneer je een nieuw genetisch defect vindt moet je eerst in studies bewijzen dat dit daadwerkelijk ziekmakend is.
Neonatale hielprik voor SCID
Indien SCID vroeg ontdekt wordt is de overleving veel beter, omdat de patient al behandeld kan worden (SCT) voordat ernstige infecties optreden.
- Dus ipv klinische analyse –> genanalyse
Neonatale screening
- Principe: vaststellen dat er geen T-cellen aanwezig zijn in het bloed bij de geboorte
- Hoe: aantonen van TRECs ( als maat voor aanwezigheid van T-cellen )
- -> veel TRECs= gezond
- -> geen TRECs= mogelijk SCID
Na moleculaire bevestiging volgt meteen een stamceltransplantatie
TRECS
- T-cel receptor excisiecirkels
- Bijproduct bij V(D) J recombinatie
- In principe uniek voor elke V-J combinatie
- Extra-chromosomaal, circulair
- Stabiel, maar geen replicatie –> uitverdunning na celdeling
