Week 3A: Baten, lasten en belastingfaciliteiten Flashcards
Waarop worden de baten en lasten gezet?
- Exploitatiebegroting/-rekening: de economische baten en lasten. Wordt ook wel resultatenrekening genoemd.
- Balans: de schulden en bezittingen.
Dit moet natuurlijk ook toegelicht worden.
Wat zijn de voordelen van het stelsel van baten en lasten?
- Het maakt een zuivere afweging van allocatie mogelijk.
- Investeringen daardoor niet meer benadeeld.
- Zuivere afweging kopen vs. huren/leasen.
- Verkoop bezit geen ontsnapping problemen.
- Maakt de werkelijke kosten zichtbaar.
- Meer inzicht in toekomstige lasten/risico’s.
- Meer inzicht in bezittingen en schulden.
- Eenheid van gebruikte stelsels: dit stelsel werkt op dezelfde manier in de private sector, waardoor de financiële resultaten van de overheid makkelijker zijn te vergelijken en te analyseren.
- Het vormen van reserves is mogelijk.
- Je kan niet rommelen met betalingsdata (verschuivingen, decemberkoorts).
- Waardemutaties zijn zichtbaar.
Wat zijn toekomstige lasten waar je door het stelsel van baten en lasten inzicht kan krijgen?
- De vergrijzing (hogere zorgkosten, meer AOW).
- Het milieu (schadekosten door klimaatverandering, etc.)
- Stijging waterpeil: deltaplan.
- Schade aardgaswinning (aardbevingen).
- Europa.
- Risico’s.
Wat zijn risico’s die in de toekomst een last kunnen vormen?
- Verstrekte leningen (kredietrisico’s).
- Verstrekte garanties (bvb. EKV’s).
Hoe moet je toekomstige lasten en risico’s verwerken in het stelsel van baten en lasten?
- Je moet voorzieningen creëeren. Voeg je daaraan toe, dan is het een last op de exploitatierekening maar daarvoor niet.
- Op de balans neemt het vreemd vermogen toe met hetzelfde bedrag.
- Bij uitbetaling van deze lasten neemt het banksaldo en de voorziening af met hetzelfde bedrag. Het netto vermogen verandert daarom niet, en is geen last.
Waarom zou je toekomstige lasten en risico’s verwerken in het stelsel van baten en lasten?
- De toekomstige lasten zijn vroeg zichtbaar.
- Voorzichtigheidsbeginsel: lasten naar voren halen.
- Lasten zijn nu gespreid in de tijd.
Hoe maak je een zuivere afweging van investeringen?
- Kijk naar de uitgaven: deze komen niet te staan op de exploitatierekening, maar op het kasstroomoverzicht.
- Kijk naar de jaarlijkse lasten: afschrijvingen, kapitaallasten/rente, eventuele herwaarderingen.
Hoe maak je een zuivere afweging van kopen vs. huren?
Je kijkt niet naar de investeringsuitgave vs. jaarlijkse huur, maar juist naar afschrijving + kapitaallasten/rente vs. jaarlijkse huur.
Je kan evt ook kijken naar de investeringsuitgave + contante kapitaallasten/rente vs. contante huur/lease.
Wat gebeurt er op de balans als er bezit wordt verkocht?
- Het balanstotaal blijft gelijk –> alles gebeurt namelijk op één kant.
- De post bezit neemt af.
- De post bankrekening neemt juist toe met hetzelfde bedrag.
- Daardoor blijft het netto vermogen gelijk.
Er is dus geen sprake van een bate. Op het stelsel van baten en lasten gebeurd er niks. In het kasstelsel is er wel sprake van een ontvangst.
Wat zijn betalingsverschuivingen en waarom wordt dit gedaan?
Dit is wanneer betalingen naar een ander tijdstip verplaatst worden dan oorspronkelijk gepland is. Ze kunnen vervroegd of uitgesteld worden. De bedoeling is om de financiële resultaten van een bepaald begrotingsjaar te beïnvloeden.
Bij baten en lasten is dit altijd mogelijk. Echter hebben ze geen budgettair gevolg, omdat de baten of lasten hierdoor niet veranderen.
Waarom moet je baten en lasten normeren?
Er is altijd kans op waardemutaties, wat een budgettair gevaar is. Als de waarde stijgt, ga je dan meer uitgeven? Als de waarde daalt, moet je dan ombuigen? Om deze vraagstukken op te lossen, kun je dit corrigeren door te normeren.
Wat zijn mogelijke problemen bij normeren? (4 dingen)
- Afbakening investeringen (dan wel kapitaaluitgaven): wat heeft direct rendement? Indirect rendement? Wat is duurzaam nut?
- Afschrijvingsregime: hoe wordt activa in waarde verminderd over de tijd in de boekhouding?
- Afschrijvingstermijn: de periode waarin de waarde van activa wordt afgeschreven in de boekhouding. Weerspiegelt de geschatte economische levensduur van activa.
- Waarderingsgrondslagen: regels voor het waarderen van activa (en passiva).
Wie bepaalt hoe er genormeerd wordt?
- Traditioneel gezien de Minister van Financiën.
- Het probleem daarbij is dat het niet consistent is. Dat komt doordat het beïnvloed wordt door politieke belangen/invloeden.
- Een aantal oplossingen hiervoor zijn:
1. Het gebruiken van Accounting Standards.
2. Onafhankelijke controle door bvb de Algemene Rekenkamer.
Wat zijn Accounting Standards?
Een project van de World Bank. In 1996 opgericht met als volledige naam International Public Sector Accounting Standards (IPSAS). Deze is internationaal aanvaard en in veel landen ingevoerd.
Het zijn formele richtlijnen en regels die bepalen hoe financiële informatie moet worden geregistreerd, gerapporteerd en gepresenteerd in de jaarrekening. Ze zorgen voor consistentie, transparantie en vergelijkbaarheid van financiële rapportages.
Wat zijn alternatieven voor de Accounting Standards?
- Fondsen (zoals Infrastructuurfonds, etc.). Ook deze hebben nadelen zoals besproken in week 1.
- Simpele afspraken maken over de bestemming van kapitaalontvangsten.
Wat is de geschiedenis van Nederland ivm het stelsel van baten en lasten?
- In 1916 heeft Van Gijn dit stelsel voorgesteld. Deze is later ingetrokken.
- In 1928 kwam de Bedrijvenwet. Staatsbedrijven moesten systematischer en transparanter de financiële administratie doen. Het werd daarom aantrekkelijk om het stelsel van baten en lasten te gebruiken.
- In 1960 gaf de Commissie-Simons negatief advies over het stelsel.
- In 1991 gaf de Nota Kapitaaldienst ook negatief advies.
- In 1995 werden officiële baten-lastendiensten en agentschappen ingevoerd. Het belang van deze diensten steeg.
- In 1997 kwam de Nota Van Uitgaven Naar Kosten, waardoor er nog geen integrale overstap was naar het stelsel.
- In 2000 werd opeens de invoering van het stelsel aangekondigd.
- In 2001 kwam een nadere uitwerking, de Nota Eigentijds Begroten.
- Na 2001 werd het besluit teruggedraaid en kwam er toch geen integraal stelsel van baten en lasten. Er kwam wel een pilot.
- In 2003 kwam er een ‘laatste poging’ rapport in ‘Begroting en verantwoording in balans’ door de Algemene Rekenkamer. Het kwam essentieel erop neer dat ‘‘u de verkeerde beslissing hebt genomen’’.
- Datzelfde jaar kwam de minister met een reactie: ‘‘interessant, maar ik ben demissionair en neem dus geen beslissing’’. De opvolger van die minister zei er ook niks over, dus alles bleef zoals het was.
- In 2016 kwam het initiatief Algemene Rekenkamer en Ministerie van Financiën. Er kwam toen een Adviescommissie Verslaggevingsstelsel Rijksoverheid.
- In 2017 hebben zij advies gegeven.
Wat hield de Nota Eigentijds Begroten in?
- Je moet het stelsel uit het bedrijfsleven niet één op één overnemen, maar slechts delen ervan.
- Je moet kosten gaan begroten.
- Registreren van verplichtingen blijven.
- Geen balans gebruiken.
- Geen voorzieningen gebruiken.
- Geen relatie met rekening-balans.
- Waardering is obv ESR ipv IPSAS.
- Geen onderscheid tussen eigen en vreemd vermogen. Er is wel sprake van een Capital Charge.
- Algemene Rekenkamer: een ‘uitgekleed’ stelsel van baten en lasten.
Wat voor advies heeft de Adviescommissie Verslaggevingsstelsel Rijksoverheid in 2017 gegeven?
- De overheid moet verder gaan in de richting van het stelsel van baten en lasten. Ze moeten hier wel de tijd voor nemen.
- De overgang moet zorgvuldig, geleidelijk en doelmatig gaan.
Dit lijkt misschien erg voorzichtig, maar het ambtelijk Financiën committeert zich voor het eerst.
Als de overheid het advies van de Adviescommissie Verslaggevingsstelsel Rijksoverheid uit 2017 overneemt, wat komt er extra bij?
- Een begroting/rekening.
- Een balans.
- Toelichting van het hierboven genoemde.
- (Mogelijk) een kasstroomoverzicht.
- (Mogelijk) een Kapitaaldienst.
Wat is een kasstroomoverzicht precies? Welke soorten kasstromen zijn er?
Een financieel rapport die inzicht geeft in de in- en uitgaande geldstromen gedurende een bepaalde periode. Het doel hiervan is om inzicht te geven in de liquiditeit.
In het kasstroomoverzicht staan drie soorten kasstromen, namelijk:
- Operationele kasstromen: kasstromen als gevolg van de bedrijfsprocessen. Een (deel van de) begroting/rekening is op kasbasis; de daadwerkelijke (ontvangen) betalingen.
- Investeringskasstromen: kasstromen als gevolg van investeringsactiviteiten. Denk aan aankoop of verkoop van activa, of investeringen in andere bedrijven of effecten.
- Financieringskasstromen: kasstromen als gevolg van financiering van de overheid. Denk aan ontvangen/nemen van leningen, of effecten.
Wat is een kapitaaldienst precies?
Ook wel bekend als Capital Budget. Een kapitaaldienst is een betaling die gedaan wordt in het kader van het aflossen van een lening of schuld. Het betreft alle betalingen voor het aflossen, dus rente en terugbetalingen.
Bij een kapitaaldienst gaat het om de geldstromen, en niet om de voorraden. Daarom is het GEEN alternatieve balans!
Staat de geldstromen van een kapitaaldienst wel of niet op de staat van baten en lasten?
Nee, deze staan er niet op. Een kapitaaldienst betreft beide rentebetalingen en aflossingen. Aflossingen zijn geen last, omdat het een terugbetaling van geleend geld is en daarom geen invloed heeft op de winstgevendheid. +5 minus 5 is 0 namelijk.
Rentebetalingen wordt wel geregistreerd op de staat van baten en lasten, omdat het een periodieke uitgave is die direct te maken heeft met de financiering van overheidsactiviteiten. Het is een last, omdat het invloed heeft op de winstgevendheid.
Alleen rente wordt dus geregistreerd. Omdat alleen rente geregistreerd wordt, en niet de aflossingen, kan officieel niet gesproken worden van een kapitaaldienst en daarom is er geen aparte post voor ‘kapitaaldient’.
Wat voor soort ontvangsten valt onder de kapitaaldienst?
- Het verkopen van bezit (investering van iemand anders).
- Opgenomen leningen.
- Ontvangen van kapitaalsubsidies.
- Ontvangen van belastingen op vermogen.
- Een overschot op de exploitatierekening.
Wat voor soort uitgaven valt onder de kapitaaldienst?
- De aankoop van fysiek bezit (investeringen).
- De aankoop van financieel bezit.
- Betaalde kapitaalsubsidies.
- Betaalde aflossingen.
- Een tekort op de exploitatierekening.
Wat is de staatsbalans? Wat is intra- en extracomptabel?
Een balans die beide intra- en extracomptabel kan zijn.
Intracomptabel houdt in alle transacties die in de boekhouding wordt geregistreerd en ook directe invloed hebben op de financiële verslaglegging. Hoort vaak bij een volwaardig stelsel van baten en lasten, omdat er balans moet zijn.
Extracomptabel houdt in alle transacties die niet direct in de boekhouding worden opgenomen, maar wel relevant kunnen zijn voor de financiële situatie. Omdat het niet direct wordt opgenomen, hoeft het niet per se in balans te zijn, maar het is wel mogelijk.
Waar is de staatsbalans in theorie voor bedoeld?
Specifiek voor de publieke sector:
1. Erfgoederen.
2. Militaire goederen.
3. Infrastructuur.
4. Sociale zekerheid.
Hoe werd vroeger de staatsbalans in praktijk gebruikt?
De staatsbalans werd eerst in de Miljoenennota gepresenteerd, wat eerst geen autorisatie had. Dit maakt het extracomptabel.
Veel posten ontbraken, de waardering was zeer divers en er werd niet gecontroleerd.
Wat houdt de comptabiliteitswet van 2001 in?
- De staatsbalans werd niet meer in de Miljoenennota gepresenteerd, maar in een Financieel Jaarverslag.
- Er werd alleen over toegelicht. Er werd dus nog steeds niet gecontroleerd en al helemaal geen autorisatie.
Hoe werkt de staatsbalans tegenwoordig?
- Het is nog steeds extracomptabel.
- De waardering is lang niet altijd volgens de IPSAS.
- Er zijn geen voorzieningen.
- Er is nog steeds geen controle.
