Urazy

Question 1

Urazy - częstość, jaka płeć, gdzie

Answer 1

Jedna z głównych przyczyn jednoocznej ślepoty u dzieci i młodych dorosłych

W 20% urazów dochodzi do uszkodzenia narządu wzroku
70% to M

44% w domu
15% w pracy
15% sport
14% szkoła
11% wypadki komunikacyjne

Gogle ochronne zmniejszają ryzyko o 90%

U dzieci: w wieku 3-6 lat, oraz u nastolatków najczęśćiej

Question 2

Urazy oka - klasyfikacja BETT

Answer 2

Mechaniczne:
Uraz zamknięty:
-stłuczenie
-rana powierzchowna (warstwowa)

Uraz otwarty:

• pęknięcie (rzadziej)
• zranienie(rana cięta pełnościenna)(częściej):
  
  • ciało obce wewnątrzgałkowe
  • uraz przenikający
  • uraz perforujący

Question 3

Badanie fluoresceiną po urazie

Answer 3

Ocenia czy rana jest penetrująca czy powierzchowna:

• pokaże powierzchnię ubytku nabłonka rogówki (erozja nabłonka rogówki)
• Rozległość, głębokość rany warstwowej
• Czy wyciek cieczy wodnistej z przedniej komory? (rana perforująca, penetrująca w głąb gałki ocznej) –ciecz wodnista przy perforacji rozmywa jednolitą warstwę zielonkawą na powierzchni oka

Question 4

Pęknięcie oka

Answer 4

Głównie okolice przyrąbkowe twardówki (locus minoris resistentiae) –po masywnych urazach tępych oka

Question 5

Zranienie = rana cięta pełnościenna

Answer 5

Zranienie stwarza duże ryzyko wydobycia się struktur wnętrza gałki, zakażenia

Ciało obce wewnątrzgałkowe –zasklepienie rany wlotowej, miejsce wtargnięcia może być niewidoczne

Rozległy uraz przenikający –duże ciało obce wewnątrzgałkowe

Question 6

Co podamy przy wszystkich urazach mechanicznych?

Answer 6

Surowicę (anatoksynę) p/tężcową

Question 7

2 główne grupy przyczyn urazów oka:

Answer 7

Mechaniczne

Oparzenia

Question 8

Oparzenia oka:

Answer 8

Chemiczne:
-kwasy, zasady, gaz łzawiący
–najbardziej niebezpieczne są zasady (martwica rozpływna -> saponifikacja tłuszczy -> rozmiękanie ściany gałki -> malacja ściany gałki): zaprawa murarska, wapno

Termiczne

Question 9

Diagnostyka urazów oka

Answer 9

Wywiad
Badanie w biomikroskopie (lampie szczelinowej) –ocena przedniego odcinka oka, określenie mechanizmu (typu), zakresu urazu

Jeżeli jest ciało obce wewnątrzgałkowo –badanie wziernikowe, soczewka Folka w lampie szczelinowej, głównie badania obrazowe
Jak ciało obce wnika do gałki, to często powoduje krwotok, który uniemożliwia wgląd w dno oka –rola badań obrazowych

Badania obrazowe –stwierdzenie obecności i zlokalizowanie ciała obcego wewnątrzgałkowego
TK jest bezpieczniejsza niż MR
Nie wolno wykonać MR u pacjenta, u którego podejrzewamy obecność metalicznego ciała obcego w gałce ocznej/oczodole

Question 10

Czego nie wolno robić z okiem przy urazie otwartym?

Answer 10

nie wolno dotykać, uciskać gałki, bo ryzyko wypadnięcia wnętrza gałki –wyciek cieczy wodnistej/upływ ciała szklistego

Question 11

Postępowanie w urazach mechanicznych oka:

Answer 11

Po pierwsze zaszywamy gałkę oczną

Zamknięte: Obserwacja/leczenie zachowawcze, czasami operacja

Otwarte: Operacja, ogólna antybiotykoterapia

W obecności ciał obcych wewnątrzgałkowych: Operacja

Question 12

Objawy urazy zamkniętego (tępego) w przednim odcinku oka:

Answer 12

Hyphaema - krwistek:

• u 20% nawrót krwawienia (gdy skrzep blokujący rozerwane naczynia się upłynni),
• jaskra (przez wzrost IOP)

Nieprzejrzystość rogówki (przez hemosyderynę -> imbibicja/przebarwienie (brązowe) wewnętrznej powierzchni rogówki)

Oderwanie podstawy tęczówki od ciała rzęskowego (iridodialysis)

Iritis –podrażnienie tęczówki

Podwichnięcie/zwichnięcie soczewki

Zaćma pourazowa (może być spowodowana pęknięciem torebki -> wydobycie mas korowych na zewnątrz, do przedniej komory)

Pęknięcie gałki ocznej –niezmieniona, ciągła spojówka/otwarta gałka oczna, z której wypadają tkanki; głównie przyrąbkowo

Question 13

Co robimy w urazie tępym gdy jest masywne krwawienie do przedniej komory?

Answer 13

Takie krwawienie podnosi IOP

Odpłukujemy krew z przedniej komory pozostawiając podwyższone IOP, by blokować wznowę krwawienia

Question 14

Podwichnięcie/zwichnięcie soczewki:

Answer 14

podwichnięcie -> naderwanie więzadełek Zinna->przemieszczenie się soczewki (głównie dyslokacja soczewki do tyłu, czasami soczewka ustawiona skośnie)->brak podparcia tęczówki od tyłu-> przy ruchach gałki ocznej widoczne falowanie tęczówki

W urazach soczewka przemieszcza się głównie ku dołowi

Czasami soczewka może się zwichnąć do przedniej komory -> wzrost IOP bo blokuje otwór źreniczny i kąt przesączania

Przy pęknięciu gałki ocznej może przemieścić się na zewnątrz gałki ocznej

Question 15

Uraz zamknięty (tępy) - objawy w tylnym odcinku

Answer 15

Commotio retinae –najlżejsza zmiana, wstrząśnienie siatkówki –zbielała, niedokrwiona siatkówka po pewnym czasie odzyskuje zabarwienie i funkcje

Wybroczyny –pod/w/przed siatkówką, do ciała szklistego
Wybroczyny do ciała szklistego –widać tylko wybroczyny zlokalizowane za soczewką (ciemność / czerwone/brunatne chmury), nie można ocenić dna oka

Pęknięcie naczyniówki –najczęstsze źródło krwawień;
-okrężne, w pobliżu tarczy n. II –może uszkodzić pęczek tarczowo-plamkowy -> obniżenie ostrości wzroku

Odwarstwienie siatkówki

Question 16

Irydodializa:

Answer 16

• początkowo niewidoczna, bo przykryta skrzepem
• Po kilku dniach (wchłonięciu krwi) odsłonięcie miejsca rozerwania tęczówki i ciała rzęskowego –widoczny równik soczewki, wyrostki ciała rzęskowego

Question 17

Zespół Tersona

Answer 17

Masywne krwawienie doszklistkowe lub przedsiatkówkowe w związku z ostrym krwawieniem podpajęczynówkowym.
U 13% chorych z krwawieniem podpajęczynówkowym

Wzrost ICP
Większe ryzyko śmierci

Question 18

Uszkodzenie n.II - objawy

Answer 18

Pogorszenie funkcji (ostrość wzroku)
Upośledzenie reakcji źrenicy na światło

Niewidoczne w badaniach obrazowych

Question 19

Najczęstszy typ odwarstwienia siatkówki u młodych osób

Answer 19

oderwanie od rąbka (najbardziej obwodowo jest msce podatne na oderwanie)

Question 20

Ciała obce - gdzie?:

Answer 20

spojówkowe
rogówkowe
wewnątrzgałkowe

Mogą powodować odwarstwienie siatkówki

Question 21

Co robimy z ciałem obcym/podejrzeniem

Answer 21

Odwracamy powiekę i tam szukamy - przyczyna erozji na powierzchni rogówki

Ciało obce uwięzione w załamkach

Zawsze odpłukaj worki spojówkowe

Zawsze usuń ciała obce

Question 22

Co po usunięciu ciała obcego?

Answer 22

Cytoplegiki (leki p/zapalne, mydriatyki)
Maść z antybiotykiem
Opatrunek (ułatwia nabłonkowanie rogówki, uniemożliwia powiekom zrywanie napełzającego nabłonka)

Ew. soczewki kontaktowe

Question 23

Objawy rany przenikającej (rogówkowo-twardówkowe)

Answer 23

Pogorszenie widzenia

Hipotonia wewnątrzgałkowa

Spłycenie przedniej komory

Hyphaema (krwistek w przedniej komorze)

Przemieszczenie źrenicy w kierunku wkleszczenia tkanek

Ogniskowe przeświecanie tęczówki w mscu rozerwania (transiluminacja - różowy refleks)

Ślad w rogówce, soczewce i/lub ciele szklistym

Zmiany spojówkowe (obrzęk, krwawienie)

Question 24

Uszkodzenie soczewki:

Answer 24

Pęcznienie, utrata przejrzystości soczewki

Soczewka przy uszkodzeniu torebki nabiera płynu

Question 25

Co robimy w skaleczeniu spojówki?

Answer 25

Rozpreparowujemy ranę i oglądamy okolicę (bo rana wlotowa w twardówce może być w innej lokalizacji niż rana spojówkowa; przedmiot raniący ślizgał się po powierzchni gałki)

Question 26

Leczenie rany przenikającej oka (rogówkowo-twardówkowe)

Answer 26

1. Zeszycie rany wlotowej!!
   Cała reszta już po szczelnym “zamknięciu” gałki ocznej:
   2.Naprawa wnętrza gałki

Przy uszkodzeniach głębszych, dot. ciała szklistego, tylnego odcinka oka - nie odwlekamy witrektomii, operacja w trybie pilnym

Question 27

Podejrzenie ciała obcego wewnątrzgałkowego - co robimy?

Answer 27

Wywiad (pogorszenie funkcji)
Rana wlotowa
Badania obrazowe:
-najlepsze TK
-USG (p/wskazane przy podejrzeniu pęknięcia gałki ocznej, przy niskim IOP)
-RTG oczodołów w projekcji A-P i bocznej (nie umożliwi dokładnej lokalizacji c.obcego w oku)
-MR tylko gdy jesteśmy pewni że nie ma metalu

Question 28

Ciało obce w gałce ocznej i wbite w ścianę gałki ocznej - co robić?

Answer 28

witrektomia, oblaserowanie okolicy, usunięcie włóknika pokrywającego ciało obce, na końcu usunięcie ciała obcego nie przez ranę wlotową, a przez ranę wykonywaną w pars plana (część płaska) ciała rzęskowego –najbezpieczniejsze miejsce
Przez pars plana wykonywana witrektomia i usuwane ciało obce

Question 29

Jakie mogą być ciała obce wewnątrzgałkowe?

Answer 29

80-90% Metaliczne:

• toksyczne: Fe, Cu, Hg, aluminium, nikiel, Zn, Pb
• nietoksyczne: Au, Ag, platyna, tantal

Niemetalniczne:

• toksyczne: materia organiczna, fragmenty ubrania, rzęsy, fragmenty powiek
• nietoksyczne: kamień, szkło, porcelana, węgiel, niektóre rodzaje plastiku

RTG,USG, CT (MR)
Większość jest usuwana

Question 30

Następstwa wtargnięcia i obecności ciała obcego wewnątrzgałkowego - wczesne powikłania:

Answer 30

Powinno się je od razu naprawiać podczas zabiegów rekonstrukcyjnych:

• zniszczenie struktur wewnątrzgałkowych,
• krwawienia,
• odwarstwienie siatkówki,
• zaćma,
• jaskra

Question 31

Następstwa wtargnięcia i obecności ciała obcego wewnątrzgałkowego - późne powikłania:

Answer 31

Metalozy - przetrwałe zapalenie: syderoza(żelazica), chalkoza(miedzica)
Chalkoza: zapalenia wnętrza gałki ocznej, zaćma słonecznikowa, zielone zabarwienie tęczówki, ciała szklistego i siatkówki, pierścień Kaysera-Fleischera (żółty pierścień w pobliżu rąbka rogówki, też w ch. Wilsona)

Różnobarwność tęczówek, trwała mydriaza

Question 32

Oparzenia gałki ocznej - rodzaje:

Answer 32

Chemiczne (najgorsze, szcz. zasady)

Termiczne

Promieniowanie elektromagnetyczne

Promieniowanie jonizujące

Energia elektryczna

Question 33

Co robimy w oparzeniu zasadą?

Answer 33

Płukanie gałki ocznej, spojówki, załamków z odwracaniem powiek + usuwanie ciał obcych

Mydriatyki=cykloplegiki, antybiotyki, wersenian/zakwaszanie

Gdy podwyższone IOP - acetazolamid

Leczenie chirurgiczne (gdy doszło do zrostów)

Można naszyć błonę owodniową (gdy rogówka się nie goi, nie pokrywa nabłonkiem) - rogówka może się zagoić, niekoniecznie będzie przejrzysta ale umożliwi to zachowanie gałki

Operacje rekonstrukcyjne

Question 34

Co robimy w oparzeniu termicznym?

Answer 34

Leki p/zapalne i poszerzające źrenicę

Question 35

Kiedy niebezpieczne jest promieniowanie jonizujące? + leczenie

Answer 35

przy długiej ekspozycji np. po napromienianiu jodem i rutenem pacjentów onkologicznych (powikłania napromieniania: zaćma popromienna, jaskra, retinopatia popromienna, neuropatia popromienna)

Leczenie: iniekcje doszklistkowe, laserokoagulacje

Question 36

Oparzenia chemiczne gałki ocznej - czym?

Answer 36

Zasadami - martwica rozpływna

Kwasami - martwica koagulacyjna - bariera przed wnikaniem do gałki ocznej

Question 37

Prognoza w oparzeniach chemicznych wapnem:

Answer 37

Ważny jest stan rąbka rogówki - kom. macierzyste dla odnowy komórek nabłonka rogówki

I - bardzo dobre rokowanie:
przejrzysta rogówka, rąbek bez niedokrwienia

II - dobre rokowanie:
przymglona rogówka
widoczna tęczówka
niedokrwienie rąbka <1/3

III - niepewne rokowanie:
Niewidoczna tęczówka
niedokrwienie rąbka 1/3-1/2

IV - złe rokowanie:
Przymglona rogówka
niedokrwienie rąbka >1/2

Question 38

Powikłania oparzeń:

Answer 38

Przymglenie rogówki
Bliznowacenie spojówki
Zrosty spojówkowo-spojówkowe –zniesienie załamków, złe ustawienie powiek
Bliznowacenie -> entropion-> rzęsy drażnią powierzchnię rogówki, powodują owrzodzenie
Symblepharon –zrosty spojówki powiekowej z gałką oczną
Keratoblepharon –zrosty spojówki powiekowej z powierzchnią rogówki
Całkowite przymglenie rogówki –przeszczepy nie wgajają się, bo rogówka jest w całości unaczyniona i przeszczep przerósłby naczyniami, ale można stosować keratoprotezy

Question 39

Jak szybko interweniujemy w urazach?

Answer 39

W ciągu minut - oparzenia chemiczne

W ciągu kilku godzin - w przenikających skaleczeniach gałki ocznej, przy ciałach obcych, w ranach powiek (kanalik dolny najważniejszy bo głównie nim jest odpływ łez)

W ciągu kilku dni(dzieci <2 dni, u dorosłych może być >2 dni) rekonstrukcja złamań oczodołu przy wkleszczeniu, by odbarczyć tkanki

Question 40

Objawy przebicia gałki ocznej

Answer 40

spłycenie komory przedniej, zmiana kształtu źrenicy, wypadnięcie tkanek

nie badać palpacyjnie!!