SINSLEER (SINTAKSIS)

Question 1

Verduidelik wat ‘n stelsin is.

Answer 1

‘n Stelling word gemaak of iets word gesê op ‘n doodgewone manier.

bv. Die gras is mooi groen.

ALLE STELSINNE IS AANWYSEND.

Question 2

Verduidelik wat ‘n vraagsin is.

Answer 2

‘n Vraag word gevra.
bv. Wanneer gaan julle met vakansie?

ALLE VRAAGSINNE IS VRAEND.

Question 3

Verduidelik wat ‘n bevelsin is.

Answer 3

Iets word aan iemand beveel: Kan ook bestaan uit slegs een woord.
bv. Loop!
Staan op!

ALLE BEVELSINNE IS GEBIEDEND.

Question 4

Verduidelik wat ‘n uitroepsin is.

Answer 4

Emosies word meestal weergee: Kan ook bestaan uit slegs een woord.
bv. Hoera!
Eina, man!

Question 5

Verduidelik wat ‘n enkelvoudige sin is.

Answer 5

Het net een gesegde (ww)
bv. Die kinders speel

Question 6

Verduidelik wat ‘n saamgestelde sin is.

Answer 6

Het twee of meer gesegdes (ww)
bv. Ons soek ‘n boom waaronder ons kan skuil.

Question 7

Watter deel van ‘n sin is die gesegde?

Answer 7

Die handeling in die sin. Dit wat jy kan doen.

Question 8

Watter deel van ‘n sin is die onderwerp?

Answer 8

Vra die vraag WIE of WAT? voor die werkwoord.

Question 9

Watter deel van ‘n sin is die voorwerp?

Answer 9

Vra die vraag WIE of WAT? na die werkwoord.

Question 10

Wat is ‘n byvoeglike bepaling?

Answer 10

Onderwerp of voorwerp word uigebrei. Dit het dieselfde funksie as die b.nw. wat ons meer vertel vd s.nw. of voornaamwoord.

Question 11

Wat is ‘n bywoordelike bepaling?

Answer 11

Gesegde word uitgebrei.

Question 12

Wat is ‘n saamgestelde sin?

Answer 12

‘n Sin wat minstens 2 gesegdes bevat.

Question 13

Hoe word ‘n saamgestelde sin gevorm?

Answer 13

Word gevorm deur die volgende soorte bysinne, by die hoofsin te voeg.

1. Byvoeglike bysin.
Die man, wat daar loop, is my swaer.

(wat daar loop vertel ons meer van die man, wat die s.nw is)

2. Bywoordelike bysin.
Hulle vertrek more voor die son opkom.

(voor die son opkom vertel ons meer van wanneer hulle gaan vertrek, m.a.w. die werkwoord)

3. Onderwerpsin
Dit is onbekend wanneer hulle vertrek het.

4. Voorwerpsin
Ek weet nie wat hy doen nie.

5. Gesegdesin
Dit lyk of dit wil sneeu

Question 14

Wat is direkte en indirekte rede?

Answer 14

Een persoon se direkte woorde word indirek oorvertel. Dan verander tyd en plekwoorde asook voornaamwoorde dikwels.

Question 15

Die volgende voornaamwoorde verander in die indirekte rede.

Answer 15

ek, jy - hy of sy
ons, julle - hulle
myne, joune - syne, hare
ons s’n, julle s’n - hulle s’n

Question 16

Die volgende bywoorde van tyd en plek verander in die indirekte rede.

Answer 16

vanmiddag - daardie middag
vandag - daardie dag
môre - die volgende dag
gister - die vorige dag
vanaand - daardie aand
oormôre - twee dae later
eergister - twee dae tevore
nou - toe
hier - daar
hiernatoe - daarnatoe

Question 17

Die volgende woorde verander in die indirekte rede.

Answer 17

hierdie - daardie
sal - sou
wil - wou

Question 18

Jy mag ook woorde invoeg as jy iets in die indirekte rede moet oorskryf bv.

Answer 18

Juffrou Geyer het ontsteld uitgeroep en gevra wat Marcel toe weer aangevang het.

word…

“O, aarde! Wat het Marcel nou al weer aangevang?”

Question 19

Verduidelik die verskil tussen lydende en bedrywende vorm. (passief en aktief)

Answer 19

A. Die jagter skiet die springbok.

Die onderwerp (wat die handeling uitvoer) in die boonste sin word eerste genoem en die sin is dus in die bedrywende(aktiewe) vorm geskryf.

B. Die springbok word deur die jagter geskiet.

Die voorwerp (wat die handeling ondergaan) in die boonste sin begin nou die sin en daarom is die sin in die **lydende vorm(passiewe) geskryf.

Question 20

Wat is 2 baie belangrike dinge om te onthou wanneer die kom by lydende en bedrywende (aktiewe en passiewe) sinne?

Answer 20

1. Die tyd moet altyd dieselfde bly.
2. Ontleed eers jou sin en stel vas wat die onderwerp en voorwerp is, want in die lydende vorm, begin die sin met die voorwerp.

Question 21

Kyk na die volgende woorde wat verander wanneer ons van ontkenning gebruik maak in Afrikaans.

Answer 21

iets - niks
al ooit - nog nooit / nog nie
iemand - niemand
êrens - nêrens
of - nog
al dikwels - nog nooit
altyd - nie altyd / nooit
al - nog nie
nog - nie meer
almal - niemand