POJĘCIA PODSTAWOWE Flashcards
INTERAKCJA
zjawisko podczas którego w organizmie dochodzi do wzajemnego oddziaływania podanych równocześnie dwóch lub kilku leków, w wyniku czego zmienia się końcowy wynik działania niektórych z tych leków
INTERAKCJA
zjawisko podczas którego w organizmie dochodzi do wzajemnego oddziaływania podanych równocześnie dwóch lub kilku leków, w wyniku czego zmienia się końcowy wynik działania niektórych z tych leków
EFEKTY INTERAKCJI:
Zmniejszenie lub nasilenie siły działania leku
Skrócenie lub wydłużenie czasu działania jednego lub wielu leków
Pojawienie się nowego działania nie występującego po stosowaniu każdego leku z osobna
POLIPRAGMAZJA
in wielolekowość tj. jednoczesne przyjmowanie co najmniej 5 leków dziennie.
Ryzyko groźnych powikłań i wzajemnych interakcji
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA INTERAKCJE LEKÓW
droga podania dawka leku czas podawania- ryzyko interakcji na poziomie wchłaniania Znaczna toksyczność obu leków zwiększa ryzyko działań niepożądanych choroby tarczycy, przewodu pokarmowego, cukrzyca spadek przesączania kłebuszkowego choroby wątroby hipoalbuminemia czynniki środowiskowe np dym tytoniowy dysocjacja leków (zmiana pH moczu) pokarm czynniki farmakogenetyczne wiek
INTERAKCJE LEKÓW
farmaceutyczne, farmakokietyczne, farmakodynamiczne
INTERAKCJE FARAMCEUTYCZNE
*niezgodności recepturowe np. kłaczkowanie MC przy wysokich stężeniach etanolu
*in vitro podczas podawania leku w jednej strzykawce lub płynie infuzyjnym
np. utworzenie kompleksu aminoglikozydu i penicyliny
interakcje fizyczne lub chemiczne
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE
*wchłanianie
- wchłanianie
- leki zobojętniające i lek o charakterze kwaśnym lub zasadowym spowoduje zmianę wchłaniania ze względu na zmiane pH
- Itrakonazol i niektóre leki działające na retrowirusy
- metoklopramid (przyspiesza motorykę) ogranicza czas wchłaniania leków trudno wchłanialnych np digoksyna
- bifosfoniany/tetracykliny i sole Mg/Ca, Fe
- żywice jonowymienne i inne leki
- cytostatyki zmniejszają biodostępność wielu leków na skutek uszkodzenia błony śluzowej jelita
INTERAKCJE FARMAKODYNAMICZNE
dochodzi do wzmocnienia lub osłabienia działania leków na skutek wspólnego oddziaływania na ten sam receptor lub narząd docelowy albo w wyniku procesów sprzężenia zwrotnego
np lewodopa podana z haloperydolem dochodzi do zniesienia jej działania
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE *transport nabłonkowy
- glikoproteina P wyrzuca jej substraty np
- ryfampicyna z digoksyną (digo osiaga stężenie subterapeutyczne. bo ryfampicyna indukuje glikoproteinę P) dziurawiec tez moze indukować
l
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE
*metabolizm
- hamowanie aktywności enzymów:
- terfenadyna i itrakonazol: kumulacja terfenadyny, wydłuzenie odstepu QT tachykardia
- teofilina i fluwoksamina: nasilone niebezpieczenstwo toksycznego dzialania teofiliny
- fenprokumon i TLPD zwiekszone ryzyko krwawien
- indukcja enzymatyczna:
- doustne leki p/zakrzepowe i barbiturany, fenytoina: zmniejszenie działanie p/zakrzepowego
- doustna antykoncepcja i barbiturany, fenytoina zmniejszenie działania antykoncepcyjnego
- glikokortykoidy z barbituanami, fenytoina tez mogą nie dzialać
- kwas walproinowy z fenobarbitalem, fenytoina zwiększają ryzyko napadu drgawkowego
- teofilina i karbamazepina, Tytan zmniejszone działanie p/astmatyczne
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE
*wydalanie
- probenecyd i penicyliny/indometacyna (leki kwaśne) hamowanie wydalania
- kwasy przyspieszają wydalanie słabych zasad i analogicznie odwrotnie
- salicylany, sulfonamidy, pochodne sulfonylomocznika tez wpływają na wydalanie
INHIBITORY GP-P
amiodaron, atorwastatyna, klarytromycyna, dihydropirydyna, diltiazem, erytromycyna, itrakonazol, metadon, omeprazol, ritonawir, simwastatyna, spironolakton, werapamil
INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE
*dystrybucja
- NLPZ mg wypierać leki przeciwzakrzepowe z połączeń białkowych i większe jego wydalanie i nasila skłonność do krwawień (więcej wolnej frakcji leku)
- pochodne sulfonylomocznika i kwas ASA lub doksycyklina mogą powodować hipoglikemie
- salicylany mg nasilać działanie hepatotoksyczne metotreksatu i działania niepożądane fenytoiny
- salicylany i sulfonamidy wypierają bilirubine z miejsc wiazacych
BIOTRANSFORMACJA
Faza I: Reakcje utleniania, redukcji, hydrolizy Faza II: Reakcje sprzęgania („koniugacji”) z endogenną substancją: ◦Kwasem glukuronowym ◦Kwasem siarkowym ◦Kwasem octowym ◦Aminokwasami i in.
CYTOCHROMY W WĄTROBOWYM METABOLIŹMIE
CYP 1A2 CYP 3A4 CYP 2C9 CYP 2C19 CYP 2D6 CYP 2E1
AUTOINDUKTORY
Karbamazepina, atorwastatyna, morfina, fenylbutazon, barbiturany, nikotyna
induktory CYP nasilają metabolizm innych leków, ale i swój własny
SYNERGIZM
dwa lub więcej leków zastosowanych jednocześnie lub w krótkich odstępach czasu wspiera się wzajemnie w działaniu farmakologicznym
SYNERGIZM ADDYCYJNY
suma działania poszczególnych składników. Jest to widoczne po podaniu leków o podobnym punkcie uchwytu i mechanizmie działania np.: EZETYMIB I STATYNY
SYNERGIZM HIPERADDYCYJNY= POTENCJALIZACJA
zachodzi wówczas, gdy działanie leków podanych razem jest większe niż suma działania poszczególnych składników np.:DIURETYK PĘTLOWY I TIAZYDOWY lub IMAO I SYMPATYKOMIMETYK