Otępienie Flashcards
otępienie
zespół objawów wywołany chorobą mózgu i charakteryzujący się zaburzeniami wyższych
funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się,
język i ocena => zaburzenia te wpływają na życie codzienne (pracę, kontakty społeczne itp)
najczęstszą maską otępienia jest delirium (przejściowe zaburzenia świadomości)
inne: depresja, schizofrenia, nadużywanie leków cholinolitycznych, upośledzenie umysłowe (może nakładać
się z otępieniem!), łagodne zaburzenia poznawcze, zmiany związane z wiekiem
przyczyny otępienia:
1) choroba zwyrodnieniowa (ch. Alzheimera, otępienie z ciałkami Lewy’ego, ot.czołowo-skroniowe)
2) zmiany naczyniopochodne (udar)
3) inne choroby neurologiczne (SM, ALS)
4) choroby endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy)
5) zaburzenia odżywiania (niedobór B12, tiaminy, niacyny)
6) infekcje (HIV, choroby prionowe, kiła)
7) choroby metaboliczne (choroba Wilsona)
8) uraz głowy (krwiak podtwardókowy => jest czynnikiem ryzyka otępienia!)
9) toksyny (leki antycholinergiczne, alkohol, CO)
otępienie diagnostyka:
na podstawie wywiadu z pacjentem i opiekunem
otępienie badania przesiewowe
badania przesiewowe
– u osób > 65 rż
– z dodatnim wywiadem rodzinnym
– z dodatkowymi schorzeniami predysponującymi do otępienia
– u osób skarżących się na pogorszenie funkcji poznawczych
1) MMSE (Mini-Mental State Examination)
• 24 pkt => próg otępienia
• 24 – 27 pkt => zaburzenia funkcji poznawczych
• 28 – 30 pkt => norma
2) test rysowania zegara (CDT)
• czuły dla wczesnych zaburzeń funkcji poznawczych
Łagodne zaburzenia poznawcze
– najczęściej to etap przedkliniczny zespołów otępiennych, ale bywają odwracalne
– jeśli dotyczą pamięci, najczęściej przechodzą w chorobę Alzheimera
– jeśli dotyczą różnych funkcji, najczęściej są efektem zmian naczyniopochodnych
Choroba Alzheimera
– najczęstsza przyczyna otępienia (stanowi 50% wszystkich zespołów otępiennych)
– spowodowana jest odkładaniem się w mózgu białek o nieprawidłowej strukturze (amyloid Aβ,
białko tau), co prowadzi do zaniku neuronów
– dochodzi do zaniku płatów skroniowych i ciemieniowych
– brak objawu patognomonicznego – objawia się zaburzeniami pamięci i innych funkcji poznawczych
– diagnoza często stawiana jest z opóźnieniem lub wcale
Choroba Alzheimera
czynniki ryzyka:
wiek, płeć żeńska, polimorfia apolipoproteiny e4, występowanie choroby w rodzinie, choroba naczyniowa (udar, choroby serca, cukrzyca), alkohol, papierosy, depresja
Choroba Alzheimera
czynniki protekcyjne:
: rezerwa poznawcza, dieta śródziemnomorska, aktywność fizyczna
– wyższe wykształcenie nie chroni przed wystąpieniem otępienia, ale opóźnia je!!!
Choroba Alzheimera
uwarunkowania genetyczne
• mutacja genu APP (jego produktem jest białko Aβ)
• mutacja genu PSEN1 (dla preseniliny 1)
• mutacja genu PSEN2 (dla preseniliny 2)
=> u chorych z tymi mutacjami zawsze, prędzej czy później, wystąpi choroba!
Choroba Alzheimera
objawy:
– przebieg jest zawsze indywidualny
– podstępny początek, powolna progresja
– dominują zaburzenia pamięci świeżej
– afazja nominacyjna (pacjent wie, czym jest dany przedmiot, ale nie umie go nazwać), zaburzenia
myślenia abstrakcyjnego, funkcji wykonawczych, orientacji
– inne objawy: depresja, zaburzenia snu, anoreksja
– brak zmian w badaniu neurologicznym (wyjątek: zaburzenia praksji)
– należy wykonać TK głowy bez kontrastu (celem wykluczenia “chirurgicznych” przyczyn otępienia,
np. guza mózgu, wodogłowia normotensyjnego)
Choroba Alzheimera
kryteria rozpoznania
(chory musi spełnić wszystkie):
1) spełnione kryteria otępienia
2) niezauważalny początek
3) nie budzące wątpliwości pogarszanie się funkcji poznawczych chorego
4) deficyty poznawcze zarówno w wywiadzie, jak i w badaniu w jednej z dwóch kategorii
- zaburzenia amnestyczne
- zaburzenia inne niż amnestyczne
Choroba Alzheimera
biomarkery:
– amyloid Aβ w CSF / widoczny w PET
– białko tau w CSF / widoczne w neuroobrazowaniu funkcjonalnym (PET, SPECT)
– obecność genów APP, PS1, PS2
– polimorfizm apolipoproteiny e4
– biomarkery procesu zapalnego (cytokiny), stresu oksydacyjnego (izoprostany itp.)
stopień zaawansowania choroby Alzheimera ocenia się w skali Reisberga
Choroba Alzheimera
leczenie
włączenie leczenia nawet w późnej fazie choroby przynosi skutek
– im wcześniej włączone leczenie, tym lepszy będzie ten skutek
– warto od razu rozpocząć od dużej dawki leku
– leczenie jest długoterminowe, ciągłe, ale bardzo bezpieczne
– najczęstsze powikłania: biegunka, nudności, wymioty
– najgroźniejszym powikłaniem jest bradykardia
– leków nie należy jeść na czczo, najlepiej po największym posiłku w ciągu dnia
Choroba Alzheimera
farmakoterapia:
1) inhibitory AchE (donepezil, rywastygmina) => leczenie postaci łagodnej i umiarkowanej
2) antagoniści NMDA (memantyna) => leczenie postaci umiarkowanej i ciężkiej
przydatna w leczeniu zaburzeń zachowania
w leczeniu zaburzeń zachowania nie należy stosować benzodiazepin (mają efekt cholinolityczny i tylko
pogorszą stan pacjenta!)
Zwyrodnienie czołowo-skroniowe
postaci
1) otępienie czołowo-skroniowe
2) otępienie semantyczne
3) postępująca afazja
