Oncologie Flashcards
1
Q
definitie kanker =
A
= een groep van neoplastische aandoeningen waarbij er een toename abnormale cellen is, met kans op metastasering
- maligne/benigne
2
Q
carcinoma =
A
(woekering v) epitheliale cellen
3
Q
sarcoma =
A
(woekering v) bindweefsel
4
Q
kenmerken benigne neoplasie (5)
A
- goed gedifferentieerde cellen
- tumor groeit door expansie en is ingekapseld (infiltreert niet in omliggende weefsels)
- groeisnelheid meestal traag
- verspreidt zich niet door metastase
- geen weefselschade tenzij de locatie de bloedstroom belemmert
5
Q
kenmerken maligne neoplasie (5)
A
- ongedifferentieerde cellen, anaplastische kenmerken
- tumor groeit bij de periferie en infiltreert in omliggende weefsels
- groeisnelheid meestal snel (hoe anaplastischer, hoe sneller)
- toegang tot bloed- en lymfestelsel om te metastaseren naar andere organen
- vaak uitgebreide weefselschade als tumor zijn bloedtoevoer ontgroeit
6
Q
overleving kanker afhankelijk van (5)
A
- type kanker
- lokalisatie en grootte
- aanwezigheid v metastasen
- sensitiviteit vd tumor aan behandeling
- fysieke conditie vd patient (co-morb., leeftijd..)
7
Q
risicofactoren kanker (6)
A
- roken
- alcohol (i.c.m. roken..)
- zon
- omgevingsfactoren (asbest, stof, chemicaliën)
- virussen (Epstein Barr, hepatitis C, HPV)
- lage SES (late diagnose, slechte prognose)
8
Q
Epstein Barr virus staat in verband met welke soort kanker?
A
Burkett’s lymfoma
9
Q
Hepatitis C virus staat in verband met welk soort kanker?
A
Lever kanker
10
Q
HPV staat in verband met welke soort kanker?
A
cervix kanker
oropharynx kanker
11
Q
soorten behandeling (6)
A
- chirurgie
- chemotherapie
- bestraling (radiotherapie)
- beenmergtransplantatie
- hormoontherapie
- vaccinatie
12
Q
wat staat er in het mondzorgdossier van een pt met kanker? (4)
A
- diagnose
- geplande behandeling (start-einde)
- gegevens behandelend arts
- mondzorgkundige dataverzameling
13
Q
doel v mondzorgplan bij kanker?
A
- voor start therapie de mondgezondheid optimaliseren
14
Q
hoe de mondgezondheid bij kanker optimaliseren voor start therapie? (4)
A
- controle op tekens v infectie
- elimineren v mogelijke infectiebronnen
- elimineren v chronische irritatie
- preventieve MHI (minder risico orale complicaties)
- -> behandeling plannen in overleg met oncoloog!
15
Q
mondzorg voor start behandeling kanker (3)
A
- mondzorgkundig onderzoek
- voorzie aangepast mondhygiëneplan
- behandeling plannen i.o.m. oncoloog (SRP, evaluatie kennis pt, preventie caries)
16
Q
mondzorg tijdens therapie voor kanker (5)
A
- dagelijks verwijderen v biofilm (zacht tb, F+tp, na elke maaltijd en voor bedtijd, tonghygiene)
- spoeling: elke 2-3u natriumbicarbonaat /zoutoplossing (1/4 tl Nabicarb., 1/8 lepel zout in glas water)
- xerostomie behandelen
- cariespreventie (F+ tp, NaF gel voor bedtijd)
- pijn management (voor eten spoelen pijnstillende spoeling)
17
Q
verdachte symptomen orale kanker (7)
A
- onveranderd letsel na 2 weken
- vaak pijnloos in vroeg stadium
- moeilijk slikken of spreken
- trismus
- lokaal parodontaal verval
- slecht helende extractiewonde
- hard bij palpatie, vaak bloedend
= maligne tot tegendeel bewezen is!
18
Q
indicaties radiotherapie (4)
A
(i. c.m. heelkunde: verbetert lokale en regionale controle)
1. electieve radiotherapie in post.oper. setting
2. in hoog risico op verval (lymfeklieren, grote tumoren)
3. alleen RT: in vroeg stadium tumor
4. Rt + chemo: in gevorderd stadium
19
Q
optimalisatie RT techniek (2)
A
- sparen kritische organen (parotis, slikfunctie..)
- verminderen acute en laattijdige toxiciteit
(3. complexiteit RT neemt toe)
20
Q
orale nevenwerkingen RT (10+)
A
1 . acute toxiciteit (tijdens en na RT, vooral in snel delende weefsels)
- chronische toxiciteit (maanden tot jaren na RT, in traag delende weefels)
- xerostomie
- dysphagie
- osteo-radionecrose (ORN)
- radiatie fibrose
- trismus
- aantasting vd parotis
- dysfunctie vd schildklier
- ototoxiciteit (vergiftiging vh binnenoor)
- oculaire toxiciteit
- hersenaantasting…
21
Q
directe effecten v RT op tandweefsel (7)
A
- mechanische eigenschappen vd tand (daling Ultimate Tensile Strenght v glazuur en dentine, daling hardheid dentine)
- instabiliteit v GCG
- morfologische veranderingen thv glazuur (cracks, erosieve letsels, veranderingen kristallijne glazuur)
- morfologische veranderingen thv dentine
- PDL (ruptuur, verdikking, desoriëntatie vezels, verbreding etc)
- cement-dentine junctie; gab-regio’s
- cementum: vermindering v verankeringsplaatsen Sharpy vezels
22
Q
directe effecten v RT op speekselklieren (3)
A
- daling v hoeveelheid
- daling v buffercapaciteit
- daling v pH
(4. vanaf 40Gy irreversiebele schade v parenchym)
23
Q
effecten v RT op de mechanische eigenschappen vd tand: (2)
A
- Daling UTS (ultimate tensile strength) v glazuur en dentine
- daling hardheid v dentine
24
Q
effecten v RT op de morfologische veranderingen thv glazuur (2)
A
- barsten en erosieve letsels
2. verandering v kristallijne glazuur
25
effecten v RT op de morfologische veranderingen thv dentine (3)
1. desorganisatie v collageenstructuur
2. vergroten v diameter dentine tubuli
3. vermindering v intratubulair dentine
26
effecten v RT op het PDL (4)
1. ruptuur
2. verdikking
3. desoriëntatie v Sharpey Vezels
4. verbreding tgv vermindering cellulariteit en vascularisatie
27
effecten c RT op het tandcementum (2)
1. vermindering v verankeringsplaatsen v Sharpy vezels
| 2. onregelmatige resorptie caviteiten in cellulair cement (cementoclas activiteit > -blast activiteit
28
gevolgen xerostomie (op plaque) (3)
1. clearance tijd neemt toe
2. diffusietijd suiker in plaque neemt toe
3. spoelen met water heeft geen effect op pH in plaque
29
RT zorgt voor een onbalans in:
RT zorg voor een onbalans in beschermende factoren- pathologische factoren (caries - weegschaal)
30
bijwerkingen v RT = (5)
1. stralingscaries
2. verlaging genezend vermogen
3. risico op ORN (osteo-radionecrose)
4. RT op jonge leeftijd geeft groei- en ontwikkelingstoornissen
5. R/: algemene malaise, vermoeidheid, trismus
31
/ F toediening bij de oncologische patient: (4)
1. lage concentratie- toediening door pt
2 hoge concentratie
- toediening door pt: 1%NaF gel (pH neutraal) in op maat gemaakte lepel: dagelijks 5 min, voor rest vh leven
- toediening door mh: lakken en vernissen
3. start 1 week voor therapie, tijdens RT, levenslang
(4. additief caries protectief effect v CPP-ACP pasta's)
32
CPP-ACP =
caseïne fosfopeptide - amorf calcium fosfaat
33
oorzaken stralingscarïes: (6)
(door: )
1. kwetsbare tanden
2. xerostomie
3. verhoogde plaque accumulatie
4. dieet
5. gewijzigd caries patroon
6. snel progressief, destructief
34
oorzaken verlaging genezend vermogen door RT (3)
1. hypoxie vh bot
2. hypocellulariteit vh bot
3. minder vascularisatie vh bot
35
focusonderzoek (voor start therapie) bestaat uit: (7)
1. analyse risicofactoren tijdens en na R/
2. inschatting functieverlies door ziekte en R/
3. vervaardigen prothetische (nood)voorzieningen
4. educatie in preventie
5. opsporen acute of chronische ontstekingshaarden (pockets>6mm, furcatie I, diepe caries, peri-apicale haard, wortelresten, partieel doorgebroken elementen)
(teamwerk!!)
7. extracties min. 14 dagen voor RT
36
welke kaak heeft een lagere kans op osteo radionecrose (ORN)?
de bk heeft een lager risico op ORN
37
preventieve maatregelen bij oncologische patienten = (5)
1. verwijderen plaque, tst
2. verzorgen caries
3. bijwerken overhangende vullingsranden
4. vervaardigen fluormalletjes
5. uitgebreide poetsinstructie
evt aanvullende preventieve maatregelen
38
voorbereiding op RT/chirurgie (2)
1. vervaardigen radioprotectieplaat
| 2. voorbereiden prothetisch (nood)herstel
39
aandachtspunten ondersteuning tíjdens therapie = (3)
1. mh (fluormalletjes, reiniging prothese,etc)
2. mucositis! (gevaar ondervoeding, prothese uitlaten, muco cocktail)
3. let op candida albicans
4. smaakverlies (ondervoeding, meestal reversiebel 1-5j)
5. xerostomie (stimuleren speekselsecretie)
40
wat is de aanbevolen hoeveelheid xylithol kauwgom bij xerostomie?
= 6-10gram/dag in 3-5 keer
| -> 1 kauwgom is ong 1,5 gr xylithol
41
CHX effect op mature biofilm: (4)
1. beperkte penetratiediepte
2. structuur blijft behouden
3. beperkte daling CFU (crevic. fluid)
4. maturatie gaat verder
42
CHX effect op planktonische M.O (3)
1. sterk bacteriecide
2. goed effect op vorming v plaque na reinigen
3. geen totale inhibitie v plaquevorming
43
opvolging vd oncologische pt: ((3)
1. 3-maandelijkse opvolging (mh, caries, paro, prothese, trismus)
2. na 5 jaar opvolging 6-maandelijks
3. preventieve therapieën levenslang
44
factoren om de oncologische pt te leren (8)
1. kaakoefeningen 3/daags tegen stijfheid/trismus door RT
2. vermijden v snoep en frisdranken, enkel wanneer zonder suiker
3. vermijden v pikante en zure voeding, tandenstokers
4. vermijden v alcohol en tabak
5. belang v focusonderzoek
6. hoe en wanneer biofilm te verwijderen
7. ideeën om aan MH instructies te herinneren tijdens therapie
8. waarom prof. SRP bijdraagt aan het succes van de oncologische behandeling
