Module 4B - Blockchain focus: Smart Contracts

Question 1

Wat is een smart contract?

Answer 1

• Een smart contract is een stukje software met (meestal, doch niet uitsluitend) blockchain als onderliggende technologie waarbij regels vertaald worden in programmeercode.
• Die regels zijn typisch geformuleerd in een “als …, dan …”(“if, then”)-vorm waarbij bepaalde trigger events zorgen dat er automatisch een actie uitgevoerd wordt.

Question 2

Kenmerken smart contract?

Answer 2

• Zelf-uitvoerend en zelf-afdwingend: eenmaal de partijen een smart contract hebben afgesloten, dit contract in principe zonder verdere tussenkomst van de partijen kan voltooid worden.
  
  • Bv. vanaf dat de ene partij bevestigt dat een levering heeft plaatsgevonden, dat dan de smart contract automatisch de verschuldigde sommen overschrijft naar de leverancier.
• Onderscheid met domiciliering:
  
  • Bij een smart contract is er geen centrale partij zoals een bank betrokken → gedecentraliseerd karakter dus geen single point of failure waar de contractuele afspraken tussen beide partijen wordt bewaard of uitgevoerd.

Question 3

Waar wordt het smart contract bewaard?

Answer 3

• Op de blockchain: bv. Ethereum.
• Op die manier kunnen beide partijen vertrouwen dat niemand plotse veranderingen kan maken aan de neergepende afspraken zonder dat de volledige Ethereumblockchain gecorrumpeerd zou moeten worden.

Question 4

Audit trail

Answer 4

• De transparante aard van blockchains ervoor dat elke verandering van en transactie op de smart contract wordt bijgehouden. Deze audit trail is voor juristen natuurlijk erg interessant wanneer er achteraf conflict zou ontstaan over het tijdstip van levering, gebrek aan betaling, moment van wijziging van het contract, etc.

Question 5

Voordelen smart contract?

Answer 5

1. Geen trusted third party nodig
2. Kosten gedrukt
3. Kans op menselijke fouten beperkt
4. Ingebouwde transparantie
5. Uitvoering quasi-real time

Question 6

Wat is het voordeel: geen TTP nodig?

Answer 6

Dus geen kosten maar kunnen ze vertrouwen op de technologie achter hun smart contract: blockchain kan nog wel gecorrumpeerd worden.

Ook kosten gedrukt doordat er minder menselijke tussenkomst vereist is.

Question 7

Ingebouwde transparantie bij smart contracts?

Answer 7

Daarnaast zorgt de ingebouwde transparantie van blockchain dat elke partij op elk moment (in real-time) toegang heeft tot alle informatie.

Question 8

Uitvoering quasi-real time van een smart contract?

Answer 8

Het contract zal ook in quasi-realtime uitgevoerd kunnen worden, waardoor de tijd tussen trigger event en de bijhorende actie zo klein mogelijk wordt. Op die manier worden complexe discussies over evenementen tussen uitvoering en betaling en de bijhorende risico’s vermeden.

Question 9

Nadelen smart contracts?

Answer 9

1. Gebrek aan menselijke flexibiliteit en redelijkheid
2. Manifest gebrekkige levering die toch voldoet aan voorwaarden -> gaat toch voltooid worden
3. Vage concepten die niet in software kunnen worden omgezet
4. Menselijke fouten

Question 10

Gebrek aan menselijke flexibiliteit en redelijkheid als nadeel smart contract?

Answer 10

• Een code is ook maar zo goed als degene die ze heeft geschreven en kan op dit moment erg moeilijk alle omstandigheden, gevoelens, intenties, … van partijen capteren. Een goed voorbeeld hiervan is de uitdaging om het idee van goede trouw in een smart contract te programmeren.

Question 11

Wat is nadeel smart contract bij de automatische betaling?

Answer 11

• Manifest gebrekkige levering die toch voldoet aan voorwaarden
• Automatisch betaling door het smart contract. Aangezien een smart contract in principe onomkeerbaar is, zullen partijen ook niet zomaar die betaling kunnen tegenhouden.

Question 12

Vage concepten kunnen niet in programmeertaal worden omgezet als nadeel?

Answer 12

• Een stuk software kan ook nooit met alle mogelijke scenario’s rekening houden.
• Wanneer begin 2020 de covid-pandemie ten volle doorbrak in Europa, dan hadden bitter weinig smart contracts een pandemie-clausule die zich aanpasten aan lockdowns, de sluiting van grenzen, etc.

Question 13

Wat met menselijke fouten en smart contracts?

Answer 13

• Alhoewel een goed geprogrammeerde smart contract geen uitvoeringsfouten zal maken, kan het nog steeds zo zijn dat de menselijke fout in de software van het contract zelf sluipt. Dergelijke bugs kunnen voor een foute uitvoering van het contract zorgen of dat één van beide partijen het contract kan hacken en zichzelf onrechtmatig kan verrijken.

Question 14

Wat is mogelijk op Ethereum?

Answer 14

• Niet alleen een blockchain maar ook volledig blokken software. Zo kunnen ook smart contracts op de Ethereumblockchain geplaatst worden.
• De partijen moeten dan via Ethereumtransacties (i.e. opdrachten die gegeven worden om iets te plaatsen op de Ethereumblockchain zoals de late levering van een goed) hun geplaatste smart contract inputs geven zodanig dat dit smart contract op basis van de afgesproken regels daar automatisch gevolg aan kan geven:
  
  • bv. de leverancier 10% minder betalen door de te late levering.

Question 15

Vertaling van een traditioneel contract naar een smart contract

Answer 15

• Juridische en economische afspraken → vertaald worden in software → BPMN: symbolische taal zoals Business Process Modelling Notation:
  
  • Op die manier kunnen partijen over de verschillende dimensies van het slimme contract heen onderhandelen.

Question 16

Vertaling naar smart contracts: illustratie?

Answer 16

Question 17

Hoe zouden smart contracts kunnen gebruikt worden met royalties?

Answer 17

• Door gebruik te maken van smart contracts op een blockchain kunnen artiesten in real-time en zonder veel tussenpersonen betaald worden telkens wanneer iemand hun muziek consumeert.
• Op dezelfde manier kunnen de royalty’s automatisch verdeeld worden over de verschillende actoren die er recht op hebben (artiest, producent, label, etc.).
  
  • Door transparantie → meer controle.
• Ook bij complexe contracten auteursrecht:
  
  • Op die manier kunnen deze contracten niet alleen geautomatiseerd worden, maar ook makkelijker in een dynamische database (natuurlijk ook op een blockchain) geplaatst worden

Question 18

Toepassing smart contracts bij verzekeringssector?

Answer 18

• VouchForME: maakt gebruik van smart contracts zodanig dat een individu het vertrouwen kan uitspreken in een verzekeringnemer (social endorsement) en zo de verzekeraar meer vertrouwen geven dat de verzekeringnemer geen groot risico inhoudt.
  
  • De vertrouwensgever garandeert dat hij of zij de franchise, het deel dat de verzekeringnemer altijd zelf moet betalen wanneer de verzekering tussenkomt, zal betalen indien de verzekering moet tussenkomen voor de verzekeringnemer.
• In ruil hiervoor krijgt de vertrouwensgever een bedrag aan cryptomunten. De verzekeringnemer krijgt door dit blijk van vertrouwen een korting op zijn huidige verzekering en maakt zo winst.
• Het basisidee is dat mensen voorzichtiger zullen zijn en dus minder risico lopen wanneer ze weten dat het iemand anders is die daarvoor zal moeten betalen. Bijgevolg is een lagere verzekeringspremie gerechtvaardigd.
  
  • Door dit in een smart contract te gieten, is het mogelijk om zonder tussenkomst van een centrale partij toch voldoende vertrouwen en automatisatie te voorzien tussen beide partijen. VouchForMe is het bedrijf dat de blockchain waarop deze smartcontracts kunnen gesloten worden ontwikkeld en neemt voor die ontwikkeling een procent op elk contract dat zo succesvol wordt afgesloten.

Question 19

Juridische uitdagingen bij smart contracts?

Answer 19

1. Totstandkoming contract
2. Hoe interpreteer je een smart contract?
3. Relativiteit en tegenstelbaarheid
4. Ontbinding

Question 20

Voorwaarden overeenkomsten?

Answer 20

Om een overeenkomst te sluiten moeten aan de voorwaarden er moet minstens een wilsovereenstemming (toestemming) zijn tussen twee of meer partijen over de essentiële elementen van de overeenkomst.

Question 21

Problemen bij overeenkomst via blockchain bij de totstandkoming via blockchain?

Answer 21

1. Duidelijke tegenpartij nodig om een overeenkomst te sluiten
2. Wilsovereenstemming of toestemming

Question 22

Duidelijke tegenpartij nodig om een overeenkomst te sluiten bij een smart contract?

Answer 22

• Contractuele aanspraken tegen een onbekende ook niet verhaald kunnen worden en dus van weinig waarde zijn. Zeker bij publieke blockchains, in tegenstelling tot de hybride of private varianten, is de kans groot dat een contractspartij niet veel meer is dan de getallen en cijfers van de publieke sleutel op de blockchain.
  
  • Opletten dat er juist wordt verwezen: koppeling tussen de digitale identificatie (publieke sleutel, node, …) en de natuurlijke persoon of rechtspersoon.
• Op die manier kan een smart contract verwijzen naar een niet-digitale entiteit waarop de contractuele aanspraken kunnen worden verhaald los van de blockchain. Partijen kunnen natuurlijk ook afspreken dat er buiten de blockchain geen contractuele aanspraken kunnen worden gemaakt, naast deze van het gemeen recht, maar zelfs daarvoor is het voor partijen noodzakelijk om een koppeling te hebben tussen de digitale en niet-digitale wereld.

Question 23

Wilsovereenstemming of toestemming bij smart contracts?

Answer 23

• De complexe mechanismen onderliggend aan een smart contract zouden mogelijks de toestemming blind maken en bijgevolg relatief makkelijk tot wilsgebreken leiden zoals dwaling.
• Om het risico te vermijden dat een partij een wilsgebrek achteraf inroept, is net zoals voor het probleem van de identificatie een klassiek contract naast het smart contract waarin de smart contract en haar werking uitgelegd wordt fundamenteel.

Question 24

Inflexibiliteit smart contract ?

Answer 24

• Partijen kunnen hun contract niet wijzigen, noch alle omstandigheden in acht nemen.
• Bijgevolg is er niet alleen een vertaling van tekst naar code nodig die zo getrouw mogelijke uitvoering geeft aan het contract samen met de intenties van de partijen op dat moment, maar ook dat de doelen, functies, etc. van de code in gemeenschappelijke documenten worden uiteengezet.
• Op die manier is het voor de rechter en juristen van de partijen bij een conflict of interpretatiegeschil duidelijker wat aan de basis lag van de vertaalslag van tekst naar code. Interdisciplinaire samenwerking en transdisciplinaire vaardigheden:
  
  • Bv. juristen die ook kunnen programmeren) vormen de beste manier om die vertaalslag in goede banen te leiden.

Question 25

Blockchain en relativiteit

Answer 25

• In een blockchain heb je een veelheid aan actoren zoals de leden, gebruikers, nodes, miners, foundations, etc. waarvan de juridische kwalificatie of verhoudingen niet altijd evident te ontwaren zijn (zie ook AVG en kwalificatie als verwerker etc.).
• → moeilijk om de basisregel dat een overeenkomst enkel gevolgen teweegbrengt tussen de contracterende partijen toe te passen (relativiteit), aangezien er verschillende actoren zijn die als contracterende partij zouden kunnen worden aangeduid.

Question 26

Oplossing voor relativiteit en tegenstelbaarheid smart contracts?

Answer 26

• Contractspartijen zo goed mogelijk te identificeren en eventuele diensten geleverd door andere actoren (bv. de blockchainbeheerder) te kwalificeren onder een beding ten behoeve van een derde (art. 1121 BW) of door de rechtsfiguur van de sterkmaking (art. 1120 BW) te gebruiken.
• Beide kunnen in een smart contract zelf geïncorporeerd worden, maar idealiter bestaat er toch een toetredingscontract of raamovereenkomst dat het gebruik van smart contracts omlijnd en zo via een klassiek document de juridische partijen aanduidt.

Question 27

Basisregels ontbinding

Answer 27

• De basisregel in het recht is dat bij niet-uitvoering van prestatie door één van de partijen, de tegenpartij de uitvoering kan afdwingen of het contract ontbinden (art. 1184 BW). Enkel indien dit uitdrukkelijk door de partijen is afgesproken, kan dit zelfs zonder tussenkomst van de rechter.

Question 28

Hoe ontbind je een smart contract?

Answer 28

• Wanneer een smart contract echter automatisch een contract ontbindt (bijvoorbeeld een bestelling annuleert als na 30 dagen nog niet is geleverd), dan is er simpelweg geen tijd voor een rechterlijke tussenkomst
  
  • → moet ook worden geprogrammeerd als ontbindende voorwaarden = zonder rechterlijke tussenkomst een (automatische) ontbinding van de overeenkomst rechtvaardigen.

Question 29

Kill switch in de toetredingsovereenkomst

Answer 29

• Daarnaast kan men ook in de toetredingsovereenkomst, i.e. de klassieke overeenkomst naast de smart contract, een kill switch toevoegen die één van de partijen toelaat de automatische uitvoering van het contract stop te zetten onder bepaalde voorwaarden.
• Op die manier is het contract niet per se ontbonden, maar kan de automatische uitvoering van het contract worden geblokkeerd. De partijen zullen dan natuurlijk ook afspraken moeten maken over de voorwaarden en gevolgen van zo een vroegtijdige stopzetting en hoe het contract opnieuw kan opgestart worden in hun toetredingsovereenkomst.

Question 30

Conclusie smart contracts

Answer 30

• De verschillende juridische uitdagingen voor smart contracts wijzen op de blijvende noodzaak aan traditionele contracten die de smart contract omkaderen en ondersteunen.
• Tussen de verschillende digitale en niet-digitale actoren bestaan er een veelheid aan rechtsverhoudingen die nog beheerst worden door een mix van traditionele en slimme contracten.
• Een smart contract heeft bijgevolg (op dit moment) vooral haar rol als automatische, snellere en goedkopere manier om contracten uit te voeren, dan een volwaardige vorm van contract tussen twee partijen te zijn.