leki p/nowotworowe

Question 1

leki swoiste dla fazy S

Answer 1

antymetabolity:
- cytarabina
- fluorouracyl
- metotreksat
- tioguanina

Question 2

leki swoiste dla fazy M

Answer 2

alkaloidy:
-winblastyna
-winkrystyna
ligniny:
-etopozyd
taksoidy:
-paklitaksel

Question 3

leki swoiste dla fazy G2

Answer 3

• amsakryna
• bleomycyna
• razoksan
• irynotekan

Question 4

leki swoiste dla fazy G1

Answer 4

-asparaginaza

Question 5

leki alkilujące - główne grupy

Answer 5

• azotowe poch. gazu musztardowego
• etylenoiminy
• estry kw. sulfonowego
• poch. nitrozomocznika
• triazeny

Question 6

leki alkilujące - mechanizm

Answer 6

łączą się z azotem G,C,A w DNA, tworząc wiązania krzyżowe, uszkodzenie struktury DNA i zahamowanie replikacji i transkrypcji

alkilują grupy karboksylowe, aminowe, imidazolowe, sulfhydrylowe, hydroksylowe w subst. białkowych

swoiste dla S (wg. Szyndlera), nieswoiste wg. Korbuta

Question 7

leki alkilujące - dz.n.

Answer 7

• mielotoksyczność, pancytopenia
• osłabienie odporności
• owrzodzenia p.p., wypadanie włosów, uszk. paznokci, zmany skórne w wyniku uszkodzenia proliferacji nabłonka
• nudności, wymioty w 30-60 min. po podaniu i.v.
• upośledzenie spermatogenezy, brak miesiączki, działanie teratogenne, mutagenne, embriotoksyczne

Question 8

l. alkizujące - mech. oporności

Answer 8

• upośledzenie transportu aktywnego (nie poch. nitrozomocznika!)
• wzrost st. GLUTATIONU i innych zw. tiolowych w kom. -> unieczynnianie leku
• zwiększenie akt. szlaków naprawczych DNA
• przspieszony metabolizm cyklofosamidu do nieaktywnych metabolitów (dehydrogenzaz aldehydowa)

Question 9

l. alkizujące - przykłądy pochodnych gazu musztardowego

Answer 9

+chloretamina - szybkie działanie, stosowany w ch. Hodgkina, rzadko
+cyklofosfamid - prolek, metabolizowany w wątrobie do aktywnej postaci, szeroki zakres działania, powikłania: krwotoczne zap. pęchrza, serca. neo piersi, chłoniaków, białaczek
+ifosfamid - leczenie zarodkowego raka jądra, mięsaków. silne działanie neurotoksyczne(można zapobiec podając błękit metylenowy)
+chlorambucil- przewlekła białaczka limfatyczna
+melfalan - szpiczak mnogi

Question 10

l. alkizujące - przykłady poch. kw. sulfunowego

Answer 10

+busulfan - wybiórczo hamuje rozplem granulocytów , wyparty przez imatynib w leczeniu CLL - (dz.n. włóknienie płuc i zakrzepica żż. wątrobowych)

Question 11

l. alkizujące - przykłady poch. nitrozomocznika

Answer 11

+karmustyna, lomustyna (alkilacja G w DNA) - łatwo przenika przez barierę k-m, neo mózgu, i ziarnica złośliwa, brak oporności krzyżowej z innymi l. alk. - dz.n. głęboka mielosupresja, uszk. nerek

Question 12

l. alkizujące - przykłady poch. platyny

Answer 12

+cisplatyna,karboplatyna,oksaliplatyna - rak jajnika, j. grubego, pęcherza, jąder, płuc - dz.n. oto i nefrotoksyczne, nudności i wymioty, mielosupresja, zab. elektrolitowe

Question 13

antymetabolity - mechanizm działania

Answer 13

antagonizm konkurencyjny metabolitów, koenzymów lub nukleozydów
swoiste dla fazy S, toksyczne dla tk. szybko rosnących

Question 14

antagoniści kw. foliowego - mechanizm działania

Answer 14

transport do kom. przez swoisty transporter -> wiązanie z dehydrogenażą tetrahydrofolianową (DHFR) -> spadek syntezy kw. tetrahydrofolianowego -> upośledzenie syntezy DNA i RNA

Question 15

antagoniści kw. foliowego - przykłady

Answer 15

+metotreksat - aktywne metabolity, siła działania zależna od czasu i dawki, przenika do OUN, jam ciała, kumuluje się w wątrobie i nerkach, stosowany też w RZS i łuszczycy (metotr. + mizoprostol = przerywanie ciąży)
+edatreksat - skuteczniejszy w neo narządowych, mniej toksyczny
+raltitreksed - hamuje syntetazę tymidynową, ca piersi, jajników, trzystki, płuc
+lometreksol, pametreksed - lepiej przenikają do neo

Question 16

antagoniści kw. foliowego - mech. oporności

Answer 16

upośłedzenie transportu dokomórkowego
synteza zmienionych form DHFR
zwięszenie ilości DHFR
zahamowanie syntezy metabolitów (poliglutaminianów)

Question 17

antagoniści kw. foliowego - dz.n.

Answer 17

mielosupresja, uszk. śluzówki p.p., uszkodzenie płuc, wątroby, uszk. cewek nerkowytch

Question 18

antagoniści pirymidyn - przykłady

Answer 18

+5-fluorouracyl, floksurydyna : prolek, metabolizowany do aktywnych metabolitów (FdUMP- inaktywującego syntazę tymidylanu, FUTP - wiążący się z RNA i hamujący jego dizłanie),
całkowicie ulega efektowi 1. przejscia,
zwiększa wrażliwość na radioterapię!!,
stosowany z cyklofosfamidem, metotreksatem, leukoworyną, irynotekanem, KW.FOLINOWYM zwiększającym wiązanie,
większość neo układowych
dz.n.: nudności, wymioty, uszk. p.p., mielosupresja,, ZESP. RĘKA-STOPA(rumień dłoni i stópze złuszczeniem)
+kapecytabina: prolek ,p.o. - metabolizuje się w wątrobie do 5-FU,

Question 19

antagoniści pirymidyn - mech. oporności

Answer 19

spadek aktywności enzymów metabolizujących 5-FU
zwiększenie aktywności/ ilości syntazy tymidylanowej
mutacja TS do formy opornej na 5-FU

Question 20

antagoniści puryn - przykłady

Answer 20

+merkaptopuryna, azatiopryna, tioguanina(synergizm z cytarabiną):niewyjaśniony mech. działania
podawać z allopurinolem - blokuje dehydrogenazę ksantynową, utleniającą merkaptopurynę
mech. oporności: brak enzymu aktywującego (HGPRT), nadekspresja fosfatazy alkalicznej

Question 21

analogi nukleozydów

Answer 21

+cytarabina, azacytydyna - (analogi C) leczenie białaczek
+gemcitarabina - (analog C) neo narządowe
+fludarabina (analog A) - białączka limfatyczna i chłoniaki
+kladrybina (analog adenozyny) - neo ukł. chłonnego - gromadzi się w limfocytach
+pentostatyna (analog adenozyny) - leczenie neo ukł. chłonnego, nieodwracalnie hamuj enzymy konwertujące adenozynę do inozyny szczególnie w kom. ukł. chłonnego

Question 22

pochodne kamtotecyny - przykłady, mech. działania, oporności i dz.n.

Answer 22

+irynotekan (prolek), topotekan, sylatekan

hamowanie topoizomerazy I (rozcina jedną nić spirali DNA) i zahamowanie replikacji DNA

topotekan - leczenie zaawansowanego raka jajnika i drobnokomórkowego płuc, irynotekan - zaawansowany rak okrężnicy

oporność: zmiana przepuszczalności komórki, modyfikacja topoizomerazy, zmiana metabolizmu

Question 23

antybiotyki cytostatyczne - mech. działania

Answer 23

wiążą się z DNA, rozwywają nić, zapobiegając transkrypcji DNA na rRNA
wytwarzają wolne rodniki
swoiste dla cyklu (za wyjątkiem bleomycyny)

Question 24

cykl komórkowy

Answer 24

+faza M: podział jądra (kariokineza) i podział cytoplazmy (cytokineza)
interfaza
+faza G1: synteza różnych enzymów potrzebnych głównie do replikacji DNA w fazie S
+faza S: rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem syntezy DNA, natomiast kiedy kończy się, wszystkie chromosomy są zreplikowane
+faza G2: synteza białek, głównie tubuliny, celem wytworzenia mikrotubul

Question 25

antybiotyki cytostatyczne - przykłady

Answer 25

ANTRACYKLINY I gen
+daunorubicyna, idarubicyna: skuteczne w białaczkach
+doksorubicyna, epirubicyna: mniej toksyczne, skuteczne w guzach litych
ANTRACYKLINY II gen
+aklarubicyna p.p. , epirubicyna, pirarubicyna, idarubicyna - białaczki
+mitoksantron - neo narządowe

Question 26

antracykliny - dz.n.

Answer 26

-mielosupresja
-uszk. przew. pok.
-wymioty
-łysienie
-hiperpigmentacja łożyska paznokci
-wzrost aminotransf.
-KARDIOTOKSYCZNOŚĆ: ostra (po 2-3dniach, przejściowa. zab. rytmu, cechy zap. m. sercowego i osierdzia) przewlekła (kardiomiopatia rozstrzeniowa. po przekroczeniu max. całkowitej dawki)
! radiation recall reaction - w rejonach skóry uprzednio poddanych radioterapii może się pod wpływem tych leków pojawić rumień ze złuszczaniem

Question 27

inne antybiotyki o działaniu p/nowotworowym

Answer 27

+daktynomycyna: łączy sięz DNA w mniejszym rowku i hamuje wiązanie polimerazy RNA. neo wieku dziecięcego,
+plikamycyna: j.w. rak jąder, przerzuty osteolityczne do kości (dz.n.: typowe + HIPOKALIEMIA!)
+bleomycyna: nie uszkadza szpikiu! powoduje zwłóknienie płuc - podawać GKS, skuteczna w raku szyjki macicy i jąder
+peplomycyna: j/w silniejsza, mniej toksyczna
+mitomycyna: działa jak leki alkilujące, rzadko stosowana

Question 28

alkaloidy - mech. działania i oporności

Answer 28

wyizolowane z barwinka różowatego
swoiste fazowo (M)
hamują podział komórki, zniekształcają wrzeciona mitotyczne, liczne interakcje z CYP3A4

oporność wielolekowa - zwiększone usuwanie leku - werapamil zapobiega oporności

Question 29

alkaloidy - przykłady

Answer 29

+winkrystyna, windezyna - w białaczkach( u dzieci razem z prednizonem). działa neurotoksycznie (obwodowa neuropatia czuciowa/ neuropatia autonomiczna: hipotonia ortostatyczna, nietrzymanie moczu, niedrożność porażenna jelit)
+winblastyna, winorelbina - neo ukł. chłonnego i narządowe. uszk. szpiku

Question 30

taksoidy - mech. działania

Answer 30

działają antymitotycznie, hamując depolimeryzację mikrotubuli i powodują ich stabilizację
uniemożliwiają podział wrzeciona mitotycznego
upośledzają interfazę i metafazę

Question 31

taksoidy - przykłądy

Answer 31

+paklitaksel: kumuluje się w płynach wysiękowych jkam ciała, b. skuteczny w raku piersi i innych narządowych, dużo dz.n. ( w tym nadwrażliwość - zapobieganie: difenhydramina- antagonista H2 i deksametazon) mielotoksyczność, obrzęki kończyn, zab. rytmu serca. preparat paklitakselu połączonego z albuminą daje mniej odczynów
+docetaksel: kinetyka trójfazowa, wychwytywany przez tkanki, b. skuteczny w neo narządowych w tym w raku piersi, dużo dz.n. (mniej niż p.) reakcje skórne, neurotoksyczność, obrzęki

Question 32

ligniny - mech. działania

Answer 32

nieznany

hamują przejście z G2 do M

Question 33

ligniny - przykłądy

Answer 33

+etopozyd - może być p.o. , skuteczny w neo jąder, płuc, białaczkach
+tenipozyd: podawany tylko pozajelitowo, skuteczny w guzach mózgu, płuc, pęch. moczowego i chłoniakach

Question 34

inh. matriksmetaloproteinzazy

Answer 34

+marimast, batimast, priomonast

hamują enzym biorący udziuał w degradacji macieży zewnątrzkomórkowej

Question 35

gefitynib

Answer 35

inh. kinazy tyrozynowej rec. naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR)
met. przez CYP1/3A, 2D
ca płuc

Question 36

imatynib

Answer 36

inh. kinazy tyrozynowej ABL, kin. tyr receptorowej KIT, kin. tyr. rec. dla płytkopochodnego czynnika wzrostu (PDGFR)
met. przez CYP1/3A, 2D
w białaczkach z mutacją KIT, ABL, PDGFR
umiarkowane dz.n.

Question 37

erlotynib

Answer 37

inh. kinazy tyr. HER1/EGFR

Question 38

rituksymab

Answer 38

antygen CD20 -
chłoniak B-kom i CLL
może być sprzężony z izotopami

Question 39

alemtuzumab

Answer 39

ag CD52

- chłoniak B- i T-kom i CLL

Question 40

daklizumab

Answer 40

ag CD25 podj. a

-ziarniak grzybiasty

Question 41

gentuzumab

Answer 41

ag CD33 - AML

może być sprzężony z kalicheamicyną

Question 42

trastuzumab

Answer 42

ag HER2/neu

• ca j. grubego, trzustki, piersi, płuc
  dz. n.: zab. pracy serca

Question 43

bewacyzumab

Answer 43

ag VEGF

• ca j. grubego
  dz. n.: nadciśnienie tętnicze