leki p/nowotworowe Flashcards
leki swoiste dla fazy S
antymetabolity:
- cytarabina
- fluorouracyl
- metotreksat
- tioguanina
leki swoiste dla fazy M
alkaloidy: -winblastyna -winkrystyna ligniny: -etopozyd taksoidy: -paklitaksel
leki swoiste dla fazy G2
- amsakryna
- bleomycyna
- razoksan
- irynotekan
leki swoiste dla fazy G1
-asparaginaza
leki alkilujące - główne grupy
- azotowe poch. gazu musztardowego
- etylenoiminy
- estry kw. sulfonowego
- poch. nitrozomocznika
- triazeny
leki alkilujące - mechanizm
łączą się z azotem G,C,A w DNA, tworząc wiązania krzyżowe, uszkodzenie struktury DNA i zahamowanie replikacji i transkrypcji
alkilują grupy karboksylowe, aminowe, imidazolowe, sulfhydrylowe, hydroksylowe w subst. białkowych
swoiste dla S (wg. Szyndlera), nieswoiste wg. Korbuta
leki alkilujące - dz.n.
- mielotoksyczność, pancytopenia
- osłabienie odporności
- owrzodzenia p.p., wypadanie włosów, uszk. paznokci, zmany skórne w wyniku uszkodzenia proliferacji nabłonka
- nudności, wymioty w 30-60 min. po podaniu i.v.
- upośledzenie spermatogenezy, brak miesiączki, działanie teratogenne, mutagenne, embriotoksyczne
l. alkizujące - mech. oporności
- upośledzenie transportu aktywnego (nie poch. nitrozomocznika!)
- wzrost st. GLUTATIONU i innych zw. tiolowych w kom. -> unieczynnianie leku
- zwiększenie akt. szlaków naprawczych DNA
- przspieszony metabolizm cyklofosamidu do nieaktywnych metabolitów (dehydrogenzaz aldehydowa)
l. alkizujące - przykłądy pochodnych gazu musztardowego
+chloretamina - szybkie działanie, stosowany w ch. Hodgkina, rzadko
+cyklofosfamid - prolek, metabolizowany w wątrobie do aktywnej postaci, szeroki zakres działania, powikłania: krwotoczne zap. pęchrza, serca. neo piersi, chłoniaków, białaczek
+ifosfamid - leczenie zarodkowego raka jądra, mięsaków. silne działanie neurotoksyczne(można zapobiec podając błękit metylenowy)
+chlorambucil- przewlekła białaczka limfatyczna
+melfalan - szpiczak mnogi
l. alkizujące - przykłady poch. kw. sulfunowego
+busulfan - wybiórczo hamuje rozplem granulocytów , wyparty przez imatynib w leczeniu CLL - (dz.n. włóknienie płuc i zakrzepica żż. wątrobowych)
l. alkizujące - przykłady poch. nitrozomocznika
+karmustyna, lomustyna (alkilacja G w DNA) - łatwo przenika przez barierę k-m, neo mózgu, i ziarnica złośliwa, brak oporności krzyżowej z innymi l. alk. - dz.n. głęboka mielosupresja, uszk. nerek
l. alkizujące - przykłady poch. platyny
+cisplatyna,karboplatyna,oksaliplatyna - rak jajnika, j. grubego, pęcherza, jąder, płuc - dz.n. oto i nefrotoksyczne, nudności i wymioty, mielosupresja, zab. elektrolitowe
antymetabolity - mechanizm działania
antagonizm konkurencyjny metabolitów, koenzymów lub nukleozydów
swoiste dla fazy S, toksyczne dla tk. szybko rosnących
antagoniści kw. foliowego - mechanizm działania
transport do kom. przez swoisty transporter -> wiązanie z dehydrogenażą tetrahydrofolianową (DHFR) -> spadek syntezy kw. tetrahydrofolianowego -> upośledzenie syntezy DNA i RNA
antagoniści kw. foliowego - przykłady
+metotreksat - aktywne metabolity, siła działania zależna od czasu i dawki, przenika do OUN, jam ciała, kumuluje się w wątrobie i nerkach, stosowany też w RZS i łuszczycy (metotr. + mizoprostol = przerywanie ciąży)
+edatreksat - skuteczniejszy w neo narządowych, mniej toksyczny
+raltitreksed - hamuje syntetazę tymidynową, ca piersi, jajników, trzystki, płuc
+lometreksol, pametreksed - lepiej przenikają do neo
antagoniści kw. foliowego - mech. oporności
upośłedzenie transportu dokomórkowego
synteza zmienionych form DHFR
zwięszenie ilości DHFR
zahamowanie syntezy metabolitów (poliglutaminianów)
antagoniści kw. foliowego - dz.n.
mielosupresja, uszk. śluzówki p.p., uszkodzenie płuc, wątroby, uszk. cewek nerkowytch
antagoniści pirymidyn - przykłady
+5-fluorouracyl, floksurydyna : prolek, metabolizowany do aktywnych metabolitów (FdUMP- inaktywującego syntazę tymidylanu, FUTP - wiążący się z RNA i hamujący jego dizłanie),
całkowicie ulega efektowi 1. przejscia,
zwiększa wrażliwość na radioterapię!!,
stosowany z cyklofosfamidem, metotreksatem, leukoworyną, irynotekanem, KW.FOLINOWYM zwiększającym wiązanie,
większość neo układowych
dz.n.: nudności, wymioty, uszk. p.p., mielosupresja,, ZESP. RĘKA-STOPA(rumień dłoni i stópze złuszczeniem)
+kapecytabina: prolek ,p.o. - metabolizuje się w wątrobie do 5-FU,
antagoniści pirymidyn - mech. oporności
spadek aktywności enzymów metabolizujących 5-FU
zwiększenie aktywności/ ilości syntazy tymidylanowej
mutacja TS do formy opornej na 5-FU
antagoniści puryn - przykłady
+merkaptopuryna, azatiopryna, tioguanina(synergizm z cytarabiną):niewyjaśniony mech. działania
podawać z allopurinolem - blokuje dehydrogenazę ksantynową, utleniającą merkaptopurynę
mech. oporności: brak enzymu aktywującego (HGPRT), nadekspresja fosfatazy alkalicznej
analogi nukleozydów
+cytarabina, azacytydyna - (analogi C) leczenie białaczek
+gemcitarabina - (analog C) neo narządowe
+fludarabina (analog A) - białączka limfatyczna i chłoniaki
+kladrybina (analog adenozyny) - neo ukł. chłonnego - gromadzi się w limfocytach
+pentostatyna (analog adenozyny) - leczenie neo ukł. chłonnego, nieodwracalnie hamuj enzymy konwertujące adenozynę do inozyny szczególnie w kom. ukł. chłonnego
pochodne kamtotecyny - przykłady, mech. działania, oporności i dz.n.
+irynotekan (prolek), topotekan, sylatekan
hamowanie topoizomerazy I (rozcina jedną nić spirali DNA) i zahamowanie replikacji DNA
topotekan - leczenie zaawansowanego raka jajnika i drobnokomórkowego płuc, irynotekan - zaawansowany rak okrężnicy
oporność: zmiana przepuszczalności komórki, modyfikacja topoizomerazy, zmiana metabolizmu
antybiotyki cytostatyczne - mech. działania
wiążą się z DNA, rozwywają nić, zapobiegając transkrypcji DNA na rRNA
wytwarzają wolne rodniki
swoiste dla cyklu (za wyjątkiem bleomycyny)
cykl komórkowy
+faza M: podział jądra (kariokineza) i podział cytoplazmy (cytokineza)
interfaza
+faza G1: synteza różnych enzymów potrzebnych głównie do replikacji DNA w fazie S
+faza S: rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem syntezy DNA, natomiast kiedy kończy się, wszystkie chromosomy są zreplikowane
+faza G2: synteza białek, głównie tubuliny, celem wytworzenia mikrotubul
