L25 : Bewijs Flashcards
Omschrijf Kostovoski (EHRM)?
Kostovski EHRM: Kern: Het bewijs dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, mag volgens art. 344a Sv door de rechter niet uitsluitend worden aangenomen op grond van verklaringen van bedreigde getuigen of schriftelijke bescheiden met daarin opgenomen verklaringen van anonieme getuigen (getuigen die geen bedreigde getuigen zijn in de zin van de Wet Getuigenbescherming). Deze bepaling kan een uitvloeisel zijn van het Kostovski arrest.
Drie personen zijn ‘s nachts een bank binnengedrongen en wachtten met bivakmutsen getooid op de komst van het bankpersoneel om hen de kluizen te laten openen. Na de overval bleef alleen een gevonden schroevendraaier achter. Later meldden zich twee personen die de namen van de daders noemden (Stanley H., Paul M. en Kostovski). Deze twee getuigen vreesden voor represailles en wensten anoniem te blijven. Een van hen trok zijn getuigenis in, de ander werd twee maal door de rechter-commissaris - buiten aanwezigheid van de verdediging - gehoord, maar weigerde op de zitting te verschijnen. Vervolgens wees een speurhondenproef uit dat de schroevendraaier door een van de drie verdachten was gebruikt. Het hof had deze verdachte veroordeeld, waarbij de schroevendraaier doorslaggevend was geweest. De rechter-commissaris verscheen ter terechtzitting als getuige.
Het EVRM sluit niet uit dat in de onderzoeksfase voorafgaand aan de terechtzitting gebruik wordt gemaakt van anonieme bronnen. Het vervolgens gebruiken van anonieme verklaringen als voldoende bewijs voor een veroordeling, zoals in casu is geschied, is een andere zaak.
Dit arrest betreft niet de fase van het opsporingsonderzoek, maar handelt het louter om de vraag of van gebruik van anonieme bronnen voor het bewijs. Indien het bewijs met name op beslissende mate van anonieme bronnen berust, dan is dat in strijd met art. 6 EVRM.
Omschrijf grenzen getuigenbewijs (HR)?
Grenzen getuigenbewijs HR: In dit arrest geeft de HR enkele algemene regels voor het horen van niet- anonieme getuigen. Als de verdediging in de gelegenheid is geweest een getuige reeds in het vooronderzoek te ondervragen, dan behoeft de getuige in het belang van de verdediging niet meer ter terechtzitting te worden opgeroepen. Niet van belang is of de verdediging daadwerkelijk gebruik heeft gemaakt van de gelegenheid. Gebruik voor het bewijs van verklaringen van getuigen opgenomen in ambtsedige processenverbaal
Omschrijf EHRM 23 april 1997, Van Mechelen?
Van Mechelen EHRM: Feiten: Het arrest gaat over het gebruik van verklaringen van anonieme politiefunctionarissen. In deze zaak hadden verdachten een postkantoor beroofd. Op grond van observatie door politiefunctionarissen wist men wie er verantwoordelijk was voor de beroving. De politiefunctionarissen hadden namelijk tijdens hun observatie drie wagens in de gaten gehouden die alle drie betrokken waren geweest bij de beroving. Er waren vijftien politiefunctionarissen bij de zaak betrokken waarvan elf anoniem wilden blijven vanwege vrees voor hun veiligheid en die van de familie. In hoger beroep heeft de rechter-commissaris, op verzoek van de verdachten, de politiefunctionarissen gehoord. Tijdens het horen van de anonieme politiefunctionarissen bevonden de verdachten, hun advocaten en de advocaat-generaal zich in een andere kamer dan de politiefunctionarissen. Indien nodig kon de verdachte via een geluidsverbinding vragen stellen aan de politiefunctionarissen.
Beslissing feitenrechter
Volgens de Hoge Raad was het gebruik van het anonieme bewijs toegestaan, omdat het bewijs bevestigd werd door ander, niet anoniem bewijs en de handicaps voor de verdediging voldoende gecompenseerd waren. De verdachten waren namelijk in de gelegenheid gesteld de getuigen te ondervragen.
Rechtsvraag
Is het gebruik van getuigenverklaringen van anonieme politiefunctionarissen als bewijs een schending van art. 6 EVRM?
Antwoord rechtsvraag
In beginsel is dit toegestaan. Het EHRM is van mening dat anonieme politiefunctionarissen gelet op hun beroep en verbondenheid met de opsporende instanties slechts in zeer uitzonderlijke gevallen als anonieme getuigen kunnen optreden. De ernst van het feit of het opsporingsbelang bij het behoud van inzetbaarheid van agenten kunnen anonimiteit op zichzelf niet rechtvaardigen. Het Hof vind dat de verdediging in staat moet worden gesteld zich goed moet kunnen verdedigen en ook de eerlijkheid en betrouwbaarheid van getuigen moet kunnen controleren en zo hun eigen oordeel te vellen. Ook moet worden aangegeven waarom de politie anonimiteit nodig heeft en moet er een strikte noodzakelijkheid bestaan om een vergaande anonimiteit te waarborgen. Minder ver gaande mogelijkheden moeten worden bekeken. In dit geval vond het Hof dat er geen uitleg is gegeven waarom een inperking van de verdedigingsrechten is gemaakt terwijl zij van mening zijn dat minder inperkende mogelijkheden wel mogelijk waren.
Algehele Strekking
De algehele strekking van dit arrest is dat er bij gebruik van anonieme verklaringen die door politiefunctionarissen zijn afgelegd nog strenger moet worden beoordeeld of van de door hen afgelegde verklaringen gebruik mag worden gemaakt. Het moet in ieder geval strikt noodzakelijk zijn om een inbreuk te maken op het verdedigingsrecht van de verdachte. De politiefunctionaris heeft namelijk bewust gekozen voor een risicovol beroep en zij staan aan de kant van de tegenpartij, anonimiteit is om die reden moeilijk te rechtvaardigen.
Hennepkwekerij HR: Vader en zoon hebben een hennepkwekerij. De A-G heeft in zijn requisitoir gezegd dat er sprake is van een zekere hiërarchie en dat de cliënt het sluitstuk zou zijn van een organisatie. De raadsman betoogt dat daar helemaal geen sprake van van, de enige hiërarchie die er bestond was tussen vader en zoon. Vader wilde juist af van de hele handel. Het zou te ver gaan de kwekerij te bestempelen als organisatie in de zin van art. 140 Sr.
In cassatie werd aangevoerd dat het Hof in strijd met het nieuwe art. 359, 2e lid, Sv niet was ingegaan op het uitdrukkelijk onderbouwde verweer dat geen sprake was van een criminele organisatie, nu er- kort gezegd- enkel sprake was van vader en zoon die samenwerkten, zonder geledingen of hiërarchie binnen deze zogenaamde ‘organisatie’. De HR verwerpt het verweer met de overweging dat nu uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat sprake was van een gestructureerd en duurzaam samenwerkingsverband en dat de aan het middel en verweer ten grondslag liggende opvatting dat voor een criminele organisatie vereist is art. 140 Sr, dat sprake is van een hiërarchie geen steun vindt in het recht.
Art. 359 (2), tweede volzin zegt dat in het vonnis, als de beslissing afwijkt van door de verdachte dan wel door de officier van justitie uitdrukkelijk onderbouwde standpunten, in het bijzonder de redenen moeten worden opgegeven die daartoe hebben geleid.
De HR wijst in r.o. 3.5 op het belang van een goede motivering, niet alleen voor de betrokkene en de samenleving, ook ter zelfcontrole van de rechter. Het hof stelt in dezelfde r.o. dat daarom ook andere betogen nopen tot goede motivering.
In het arrest wordt de responsieplicht door de HR uiteengezet. Indien sprake is van een een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt (van de verdediging en/of Ovj) moet de rechter, die een daarvan afwijkende beslissing neemt, dat in het vonnis motiveren.
Is de onschuldpresumptie absoluut?
Nee,
is uitgangspunt en de verdachte blijft zo behandeld worden tot hij veroordeeld is
Wat is guilty plea?
De rechter kan de schuld van de verdachte aannemen ogv zijn eigen schuldverklaring
In NL kennen we dat niet:
- rechter moet zelfstandig oordelen
- schuld van een bekennende verdachte mag nooit alleen ogv diens eigen verklaring worden aangenomen
Wel is de rechter tav de bekennende verdachte in zijn bewijsconstructie niet gebonden aan de algemene regel dat de beslissing dat het feit door de verdachte is begaan moet steunen op de inhoud van de in het vonnis opgenomen bewijsmiddelen, houdende daartoe redengevende feiten en omstandigheden
Welke verklaring van de verdachte is doorslaggevend?
de laatste
Moet schuld in Nl worden bewezen?
Altijd en gebonden aan wettelijke regels van bewijs
bv:
- rechter is gebonden aan tekt tll
– iets anders of meer kan niet bewezen worden verklaard door de rechter
– wel minder
Wat is de kern van wat de rechter onderzoekt?
Uitsluitend of hij schuldig is aan wat hem door het OM wordt verweten.
NIET: of de verdachte enigerlei schuld heeft
Noem een aantal kenmerken rond bewijs in het NL strafproces?
- geen verdeling van bewijslast
- strafrechter is niet lijdelijk; hij moet zelf bewijs vinden
- verdachte hoeft verweer niet te bewijzen, het verweer is ‘ aannemelijk geworden’
- aannemelijk gemaakt is niet correct: verdachte hoeft niets aannemelijk te maken, de rechter moet deze aannemelijkheid onderzoeken en pas wanneer het dan ook niet annemelijk is geworden, mag hij het verwerpen
Omschrijf de verhouding tussen OM en rechter tav bewijslast?
- Het OM bewijst
- de rechter neemt de beslissing of het bewijs geleverd is
- de rechter motiveert deze beslissing in zijn vonnis
Wat vraagt de wet van de rechter tav het bewijs?
Hij moet overtuigd zijn dat de verdachte heeft gedaan wat hem wordt verweten (of in ieder geval iets wat binnen de grenzen van het hem ten laste gelegde ligt). Dit uit:
- het onderzoek ter terechtzitting
- wettige bewijsmiddelen
- voldoende wettig bewijs (art 341-344; unus regel)
Volle zekerheid is niet nodig, aan redelijkheid grenzende waarschijnlijkheid is voldoende
Bij twijfel: in dubio pro reo
- bewijsoordeel moet gemotiveerd worden–> in cassatie controleerbaar
Welke bewijsmiddelen zijn wettig?
art 339 SV
Welke bewijstheorie kent NL?
Negatief -wettelijke bewijstheorie
- wettig
- en overtuigend voor de rechter
(= de vrije bewijsleer)
Wat is het standpunt van de HR over bewijs?
de bewezenverklaring moet op meer dan alleen de verklaring van de verdache zelf of van 1 getuige; het is hierbij niet nodig dat de inhoud van het ene bewijsmiddel die van het andere ondersteunt.
HR toetst:
- of formeel aan bewijsvoorschriften is voldaan (is er meer gebruikt dan de verklaring van de verdachte of van 1 getuige)
- HR gaat na of het bewezenverklaarde uit het gebruikte materieel kon worden afgeleid (bv kon de rechter op de foto zien wat hij zegt daarop te hebben gezien)
Wat is het onmiddelijkheidsbeginsel?
De rechter mag alleen tot bewezenverklaring komen ogv wat uit het onderzoek op de terechtzitting is gebleken.
DUS:
- geen bewijsmateriaal dat niet op de terechtzitting zelf ten overstaan van verdachte en diens raadsman of het OM naar voren is gebracht –> alle bewijs moet voorwerp van discussie kunnen zijn geweest tussen verdediging en OM
– geen issue voor ter zitting afgelgde verklaringen (iedereen was daar immers bij)
– schriftelijk materiaal moet ter terechtzitting zijn voorgelezen of samengevat
NIET geldt het meest rechtstreekse bewijs (leer van best evidence), ook schriftelijk bewijs heeft eenzelfde waarde als een mondelinge getuigenverklaring
Rechter hoeft ook niet te streven naar het beste bewijs
Belang De auditu arrest?
Onbetwiste verklaringen behoeft de rechter niet altijd persoonlijk ter zitting te horen
Is de verdachte afhankelijk of de rechter het goed vindt dat een getuige, wiens verklaring door hem wordt betwist, ter terechtzitting zal worden gehoord?
Nee,
mits een daartoe strekkend verzoek tijdig is gedaan
rechter mag alleen afwijzen indien redelijkerwijs valt aan te nemen dat daardoor het OM niet in zijn vervolging of de verdachte in zijn verdediging wordt geschaad
Maar de verdachte heeft ook niet het absolute recht om elke belastende getuige te ondervragen
Wat geeft het EHRM aan als hoofdregel voor bewijsmateriaal?
- op een openbare terechtzitting gepresenteerd (dat kan dus ook schriftelijk materiaal zijn)
- with a view to adversarial argument –> rechten van de verdachte vergen in de regel dat verdachte en raadsman een adequate and porper opportunity krijgen om getuigen die een belatsnde verklaring afleggen, te ondervragen en tegen hun verklaring in te brengen wat tot verdediging kan leiden.
Geldt eigenlijk alleen bij een betwiste getuigenverklaring zodat de rechter zich een oordeel kan vormen door persoonlijke waarneming(dus ter terechtzitting, maar niet vereist–> kan ook rc zijn)
Is volgens het EHRM eht ondervragen van een verdachte een absoluut recht?
Nee,
vooral niet tav getuigen die te maken hebben gehad met sexueel geweld
Er dient dus rekening gehouden te worden met de belangen van getuigen, in het bijzonder getuigen slachtoffers (Doorson Arrest EHRM)
wel compensatie door bv het afsprelen van de video opnamen van het verhoor ter terechtzitting
Hoe regelt het HRM ondervraging van kwetsbare getuigen?
- verhoor van getuigen kan plaatsvinden door de RC buiten aanwezigheid van verdachte en raadsman om:
- mits zij in de gelegenheid worden gesteld om vragen op te geven die ook worden gesteld.
- dit kan ook bij getuigen die anoniem willen blijven
Mag het verhoor van getuigen helemaal achterwege blijven?
Soms:
-indien de betrouwbaarheid van de (bij de politie) afgelegde verklaring op deugdelijke wijze kan worden getoetst zonder dat een nieuw verhoor plaats vindt
VB
2 getuigen hebben een inhoudelijk gelijkluidende verklaring afgelegd. rechter kan dan bv 1 getuige verhoren ter terechtzitting
Dit wordt door de HR ondersteunt
Wat bij een getuige die niet kan worden gevonden, weigert te verschijnen of, verschenen, weigert vragen te beantwoorden?
EHRM aanvaardt dat hun bij de politie afgelegde verklaringen voor het bewijs worden gebruikt, mits
niet ‘ to a descisive extent’.
(dit heeft de keerzijde dat kroongetuigen die weg blijven of niet gevonden kunnen worden er voor kunnen zorgen dat verdachten niet kunnen worden veroordeeld)
Moet de rechter een ter zitting afgelegde verklaring van een getuige gebruiken?
Nee,
hij hoeft alleen maar te toetsen
en mag- na toetsing- teruggrijpen op die welke eerder werd gegeven aan de politie
Moet de verdachte zelf om het verhoor van de getuige vragen?
Hangt er van af:
- HR vraagt een actieve houding van de verdediging (arrest grenzen getuigenbewijs)
- EHRM vindt dat de rechter van verhoor mag afzien indien de verdachte door een raadsman wordt bijgestaan en zij geen van beiden te kennen geven een verhoor wenselijk te achten
Onduidelijk is de situatie bij:
- verdachte zonder raadsman
- verstekzaken
Waarschijnlijk is bepalend hoe cruciaal de verklaring van de betreffende getuige is
Mag een veroordeling afhankelijk zijn van een anonieme getuigenverklaring?
Nee,
niet solely or to a descisive extent
Wat als een getuige weigert te spreken op de zitting. Kan de eerder door de getuige bij de politie afgelegde verklaring gebruikt worden als bewijs?
spanning tussen EHRM jurisprudentie en recht doen aan de belangen van de verdediging
vs
ruimte voor opzetjes van criminelen
Visie Hr:
- ofschoon de veroordeling to a descisive extent berust op de verklaring van de getuige, mag deze toch worden gebruikt omdat:
- de getuige ter terechtzitting was verschenen, zodat de rechter zich een indruk van hem kon vormen
- verdachte en diens raadsman de gelegenheid hadden daar tegen hem en zijn verklaring in te brengen wat tot verdediging kon dienen, in het licht van de weigering om vraagen te beantwoorden
- en het niet zo kan zijn dat een getuige de mogelijkheid heeft om, door ter terechtzitting te zwijgen, eerder afgelegde verklaringen onbruikbaar te maken
