L20 : Gevolgen van niet-naleving van de regels voor de toepassing van dwangmiddelen Flashcards
Omschrijf in algemene zin de gevolgen van niet aleven van de regels voor de toepassing van dwangmiddelen?
Gevolgen van niet-naleving van regels voor de toepassing van dwangmiddelen
Het niet navolgen van de regels door politie of justitie kan diverse gevolgen hebben. Zo kan een vordering tot bewaring worden afgewezen wanneer de voorgeleiding te lang op zich heeft laten. Ook kan bewijs onzuiver worden verklaard. Er zijn ten aanzien van toepassing van dwangmiddelen verschillende soorten handhavingsystemen.
Omschrijf het arrest Loze afvoerpijp (HR 2004)?
Loze afvoerpijp HR: 1. Algemene regels voor toepassing 359a Sv. 2. Uitleg begrip ‘doorzoeking’; lostrekken pijp in kelder. 3. Schutznorm/relativiteits-redenering bij onbevoegd lostrekken van een afvoerpijp in niet door verdachte gebruikte kelder in niet door verdachte bewoond pand. Ad 1. HR ordent en formuleert algemene uitgangspunten en regels waarop zijn huidige rechtspraak terzake art. 359a Sv is gebaseerd. Ad 2. Activiteiten die verder gaan dan ‘zoekend rondkijken’ moeten worden aangemerkt als ‘doorzoeking’. ‘s Hofs oordeel dat het lostrekken van een pijp in een kelder geen doorzoeking oplevert is niet zonder meer begrijpelijk. Ad 3. Door het onbevoegd lostrekken van
een afvoerpijp in een niet door verdachte gebruikte kelder in een niet door verdachte bewoond pand, is de verdachte niet getroffen in het belang dat de overtreden norm beoogt te beschermen.
Een vormfout is een term uit de rechtspraak die duidt op een gemaakte fout in de procedure, volgens art. 359a Sv. Een advocaat of de verdachte zelf kan de rechter vragen het Openbaar Ministerie niet- ontvankelijk te laten verklaren op grond van deze fout. Als de rechter hier in meegaat, gaat de verdachte vrijuit. De rechter verzoeken om niet-ontvankelijkheid van het OM is echter kansloos, aangezien niet-ontvankelijkheid alleen aangenomen wordt indien er essentiële procedurevoorschriften veronachtzaamd zijn, waardoor van een eerlijk proces geen sprake meer kan zijn. Dit vloeit voort uit het Afvoerpijp-arrest.
Als een vormfout niet nadelig was voor de verdachte, zal een rechter hier geen gevolgen aan verbinden. Een vormfout die enigszins nadelig is geweest voor de verdachte kan tot strafvermindering leiden. Wanneer de vormfout echter zo ernstig is dat de verdachte wezenlijk in de verdediging is geschaad, kan het Openbaar Ministerie ‘niet-ontvankelijk’ worden verklaard. De zaak wordt dan niet verder behandeld en de verdachte gaat vrijuit, maar dit komt weinig voor.
De auditu HR: Getuigenis van horen zeggen. Een testimonium de auditu of de audituverklaring is een verklaring van een niet-ooggetuige, ofwel “van horen zeggen”.
Over het algemeen zal een rechter aan zo’n verklaring geen waarde hechten en in veel landen is zo’n verklaring niet toegestaan. Het ligt immers voor de hand te vragen wie de informant is, waarna de informant kan worden opgeroepen en onder ede kan worden verhoord. Daarna heeft een de audituverklaring geen waarde meer. Anders is dat als de informant niet beschikbaar is, maar in dat geval zal de rechter een de audituverklaring uiterst zorgvuldig beoordelen.
Noem de soorten handhavingssystemen?
- Civielrechtelijk
- Materieel-strafrechtelijk
- Tuchtrechtelijk
- Klachtrechtelijk
Kan degene tegen wie een dwangmiddel onrechtmatig is toegepast vergoeding vorderen van de daardoor veroorzaakte schade?
Is de voorlopige hechtenis onrechtmatig toegepast (er is niet voldaan aan bepaalde voorwaarden),
dan kan de verdachte een verzoek doen tot schadevergoeding op grond van 89 Sv, maar hij kan zich ook tot de civiele rechter wenden met een actie uit onrechtmatige daad. Het verzoek tot schadevergoeding en de civielrechtelijke vorderingen sluiten elkaar wel uit.
Wat zijn de voorwaarden voor een onrechtmatige daad?
- Onrechtmatigheid
- Relativiteitsvereiste
- Schuldtoerekening
- Schade
- Causaal verband
Omschrijf onrechtmatigheid?
Onrechtmatigheid: er is schending van een wettelijke plicht, een inbreuk op een subjectief recht of een handelen in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijkverkeer betaamt.
Denk in dit laatste geval aan arrest Braak bij binnentreden (HR 1978), waarbij ongeschreven beginselen niet in acht werden genomen.
Bij het bestaan van een rechtvaardigingsgrond is er geen sprake van onrechtmatigheid.
Voorschriften voor toepassing dwangmiddelen zijn ook waarborgen tegenover degene tegen wie ze worden toegepast.
Wat is het relativiteitsvereiste?
Het relativiteitsvereiste of het Schutznormvereiste (6:163 BW): De overtreden norm moet strekken tot bescherming van het geschonden belang (bijv. het recht op eigendom bij een vernielde ruit), zoals de voorschriften (voor de toepassing van een dwangmiddel) die kunnen worden gezien als een waarborg van de verdachte.
Wat geldt er bij schuld/toerekening?
Schuld: van het onrechtmatig handelen moet een verwijt te maken zijn. Dit is doorgaans het geval, aangezien de toepassing van dwangmiddelen bewust geschiedt.
Wat geldt er tav schade?
Er is schade/moet schade zijn.
Wat geldt tav causaal verband?
Er is een causaal verband tussen de onrechtmatige gedraging en de schade (conditio sine qua non- verband). De schade moet ook gezien de omstandigheden redelijkerwijs aan de dader kunnen worden toegerekend.
Wie kan worden aangesproken voor schade?
Aangesproken kunnen worden allereerst degene die de schade heeft veroorzaakt, maar ook degene in wiens dienst hij zijn taak vervult: de werkgever (6:170 BW).
Wat zijn de voorwaarden voor aansprakelijkheid van de werkgever?
Bij aansprakelijkheid van de werkgever gelden de volgende voorwaarden:
o De ondergeschikte moet een onrechtmatige daad hebben gepleegd waarvoor deze op grond van 6:162 BW zelf aansprakelijk kan worden gesteld;
o Degene in wiens dienst de taak wordt vervuld moet zeggenschap hebben over de gedraging van de ondergeschikte;
o Er is een functioneel verband tussen de onrechtmatige daad en de door de ondergeschikte te verrichten werkzaamheden
Wanneer ambtenaren in het kader van een strafzaak dwangmiddelen toepassen zal in het algemeen aan deze voorwaarden zijn voldaan. In beginsel is de werkgever dan draagplichtig, uitgezonderd bij opzet of ernstige roekeloosheid van de ondergeschikte.
Onrechtmatige daad ondanks aanvankelijk rechtmatig optreden?
Opmerkelijk is dat de HR in 1990 aanvaardde dat een plicht tot schadevergoeding wegens onrechtmatige daad kan ontstaan, ook al is de gedraging op het moment van binnenvallen, niet onrechtmatig geweest (i.c. bleek achteraf de rechtvaardigingsgrond voor het optreden, ongefundeerd).
In een later arrest bevestigde de HR dit, maar liet de mogelijkheid open dat de schadevergoeding wordt verminderd o.g.v. aan gelaedeerde toe te rekenen omstandigheden.
De omstandigheid dat het hier om aansprakelijkheid van de Staat gaat, staat niet in de weg voor een schadevergoeding.
Een aantal opsporingsambtenaren die als politieambtenaren van de politie te A werkzaam zijn, vernielen bij het binnentreden van een woning een deur en een ruit van de woning van X ihkv een opsporingsonderzoek. Vaststaat dat de noodzaak tot dit geweld ontbrak. Wie kan X aanspreken voor de vergoeding van de schade aan de ruit en deur?
De opsporingsambtenaren zijn aansprakelijk ogv art 6: 162 BW, ten minsta als aan de voorwaarden is voldaan. Daarvan gaan we op deze plaats uit.
De Staat is aansprakelijk, nu de opsporingsambtenaren aansprakelijk zijn, de staat - in de persoon van de OvJ- zeggenschap had over de gedragingen van de opsporingsambtenaren en er sprake is van een functioneel verband tussen het onrechtmatig vernielen vandeur en ruit en de opsporing van een strafbaar feit in casu.
Voor de gemeente geldt hetzelfde, met dien verstande dat hier moet worden gezegd dat de gemeente enige zeggenschap van haar politieambtenaar heeft behouden (HR 1988)
Kan het op onrechtmatige wijze toepassen van dwangmiddelen kan er ook toe leiden dat de ambtenaar strafrechtelijk aansprakelijk is?
Ja:
- Ambtsmisdrijven: zoals door misbruik van gezag iemand dwingen iets te doen, iets niet te doen of te dulden (365 Sr), binnentreden zonder bevoegdheid (370 Sr), schending van het briefgeheim (371 Sr)
- niet-ambtsdelicten: zoals onrechtmatig afluisteren van telefoongesprekken (139c Sr), opzettelijke wederrechtelijke vrijheidsberoving (282 Sr) en wederrechtelijke vrijheidsberoving door schuld (283 Sr)
Heeft de OvJ beleidsvrijheid om hier tegenover op te treden?
Ja,
De OvJ kan uit beleidsoverwegingen afzien van vervolging van deze ambtenaren.
Wat kan de consequentie zijn van onrechtmatige toepassing van dwangmiddelen?
Onrechtmatige toepassing van dwangmiddelen kan indien een burger wordt vervolgd wegens een strafbaar feit t.o.v. de ambtenaar daarnaast tot gevolg hebben dat het tenlastegelegde feit (bijv. wederspannigheid, 180 Sr) of een tenlastegelegde strafverzwarende omstandigheid (bijv. belediging van een ambtenaar in functie, 266 jo 267 Sr) niet door de rechter bewezen kan worden geacht, omdat de ambtenaar niet in de rechtmatige uitoefening van zijn bediening was.
Zijn er tuchtrechterlijke sancties mogelijk bij misbruik?
Regelovertredingen van ambtenaren kunnen ook leiden tot reacties in de tuchtrechtelijke sfeer (berisping, schorsing, ontslag), zie 125 Ambtenarenwet en 11 e.v. RO (voor ambtenaren van de zittende magistratuur).
Waartoe kun je je wenden met een klacht over politieoptreden?
Met een klacht over het politieoptreden kan men zich wenden tot;
- de politie
- het OM
- de Nationale Ombudsman
- bij klachtencommissies, belast met de behandeling van klachten over gedragingen van leden van een politiekorps, zie 61e.v. Polw.
Wat kan de ombudsman doen?
Deze laatste is bevoegd om klachten over politieoptreden, dat niet is uitgemond in een strafvervolging van de burger, te onderzoeken op behoorlijkheid (zoals aanhoudingen zonder redelijk vermoeden).
