Hoorcollege 6 (Diermodellen) Flashcards
Waarom gebruiken we diermodellen en passen we het niet gewoon gelijk toe op patiënten?
- Onderzoek met patiënten is tijdrovend en duur.
- Onderzoek met patiënten wordt gelimiteerd door observationele onderzoeken (ethisch)
- Modellen zijn essentieel om het mechanisme te achterhalen.
- Modellen zijn essentieel voor het ontwikkelen van behandelingen
Noem een aantal andere dingen die belangrijk zijn bij het kiezen van het juiste model.
- Het dier staat zo dicht als mogelijk bij de mens
- Het moet ethisch verantwoord zijn
- Het dier moet een snelle generatietijd hebben, dus niet een aap waarbij het 80 jaar duurt voordat een neurodegeneratieve ziekte ontwikkelt.
- Je moet toegang hebben tot het genoom
- Rondom het onderwerp neurodegeneratieve ziekten, heb je een diermodel nodig met een zenuwstelsel zoals vertebraten (katten, paarden, zebravissen, muizen etc.)
Wat zijn transgene muismodellen?
Hierbij kloneer en plaats je eerst een gen over in een plasmide, die je vervolgens in een bevruchte muizeneicel injecteert. Zo wordt de plasmide geïntegreerd in het DNA van de bevruchte eicel, dit is wel willekeurig. Dus bij geboorte van de babymuisjes ga je kijken waar de plasmide terecht is gekomen, het liefst zit het DNA ook in de geslachtscellen zodat je de babymuisjes kan reproduceren.
Wat zijn gene-editing (muis)modellen?
Genoom-/genbewerking is een groep technologieën waarmee het DNA van een organisme kan worden verandert. Met deze technologieën kan genetisch materiaal op bepaalde locaties in het genoom worden toegevoegd, verwijderd of gewijzigd.
Welke twee vormen van gene-editing muismodellen zijn er?
Homologe recombinatie techniek en CRISPR-Cas9
Noem eigenschappen van een transgeen muismodel
- extra kopie genetisch materiaal
- willekeurige opname in het gastgenoom
- simpele uitvoering dus snel
- variatie in expressie
- overexpressie (omdat je geen genen vervangt en dus ook het gen van de muis nog tot expressie komt)
- muis ortho- en paralogen kunnen aanwezig zijn
Noem eigenschappen van een gene-editing (knock out/in)
- vervanging van genetisch materiaal
- doelgericht opname in het gastgenoom
- complexere uitvoering en dus langzamer
- expressie endogeen niveau (normale expressie)
- deletie/mutatie vervanging
- muis paralogen kunnen aanwezig zijn (PSEN1 schakel je uit en vervang je, terwijl PSEN 2 nog steeds aanwezig is)
Goed/fout? De ziekte van Parkinson kan zowel een autosomaal dominante als recessieve oorzaak hebben
Goed
In welk gen is er een mutatie bij autosomaal dominante Parkinson?
Alfa-synucleine of LRRK2
In welk gen is er een mutatie bij autosomaal recessieve Parkinson?
Parkin, DJ-1 of PINK1
Voor het onderzoek van diermodellen, welke autosomale variant kan je dan het beste gebruiken?
Dominant, omdat je dan gelijk resultaat hebt als het dier drager is van het gen
Bij een onderzoek in muizen is LRRK2 of alfa-synucleine uitgeschakeld. Wat willen we graag onderzoeken?
Het effect van deze genen op de dopaminerge neuronen
Bij een onderzoek in muizen is LRRK2 of alfa-synucleine uitgeschakeld. Er blijkt weinig effect op de dopaminerge neuronen en er vindt geen neurodegeneratie plaats. Wat betekent dit?
Dat het missen van deze genen geen neurodegeneratie veroorzaakt, maar dat er ook iets in de genen zit wat wel een ziekmakend effect heeft.
Welk model is geschikt om het gedrag van muizen (en bijkomende therapiën) te bestuderen?
Trangeen muismodel
Waarom is het transgene muismodel niet geschikt om naar neurodegeneratie te kijken?
Omdat bij het maken van een hersenscan nog steeds een duidelijke werkzame substantia nigra aanwezig is.