hoofdstuk 1 Flashcards
direct effect van stress
stress -> gezondheid (acuut)
indirect effect van stress
stress -> psychische problemen -> gezondheid
of
stress -> psychische problemen -> gedragscomponenten -> gezondheid
effecten stress klinische praktijk
- maakt mensen ziek
- verhoogt kans ontwikkelen mentale/fysieke problemen
- negatief effect op herstel
- negatief effect op medische interventies
- negatief effect op communicatie tussen arts en patient
definite stress
verschil biologisch en psychologisch standpunt
biologisch standpunt stress
alles wat de homeostasis kan verstoren
psychologisch standpunt stress
a condition or feeling experienced when a person
perceives that demands exceed the personal and social
resources the individual is able to mobilize
stress respons
de reactie van het lichaam om de homeostase te herstellen
2 soorten stress
- adaptief
- verstorend
adaptieve stress (goede stress)
- acuut en kortdurend
-snel van herstellen - bereidt het lichaam voor op gevaar
- signaleert gevaar
verstorende stress
- chronisch
- langdurend
- langzaam herstel
- ontstaat eerder dan dat de stress plaatsvind
- bereid lichaam voor op niks, maar ervaart wel de stress
voordelen kortdurende/acute stress
- verhoogt immuun reactie
- verhoogt mentale en fysieke performance
- altert
nadelen kortdurende/acute stress
- emotioneel level
- cognitief level
- gedragsmatig level
- biologisch level
emotioneel level
negatieve stemming
cognitief level
concentratie, geheugen
gedragsmatig level
roken, alcohol
biologisch level
immuun systeem en endocriene klieren
chronische stress voordelen
zou symptomen van auto-immuun ziektes kunnen onderdrukken
chronische stress nadelen
auto-immuun ziektes, cardiovasculaire ziektes, kanker
geschiedenis standpunten
- Darwin
- Bernard
- Cannon
Darwin
organisme wat in staat is zich aan te passen aan de omgeving zal overleven
Bernard
enviroment zit in een organisme: innerlijke omgeving moet stabiel blijven, dan kan je je goed aanpassen aan de omgeving
Cannon
fight or flight
autonome zenuwstelsel bestaat uit
- sympatische zenuwstelsel
- parasympatische zenuwstelsel
centraal zenuwstelsel
met name neurotransmitters
endocriene systeem
aangestuurd door hersenen, maar anders dan CNS, met name hormonen i.p.v. neurotransmitters
weg van CNS
sympatisch adrenomedullair systeem (SAM) -> hypofyse -> bijnier (HPA as) -> hormonen
sympatisch adrenomedullair systeem (SAM) maakt
- epinephrine
- norepinephrine
epinephrine
adrenaline
norepinephrine
noradrenaline
bijnier (HPA as) maakt
glucocorticoïden
- cortiosol
- steroïden
- estrogenen
- progestines
wat doet glucagon
- zorgt ervoor dat energie gemobiliseerd wordt, want op het moment dat je stress ervaart moet er energie vrijgegeven worden
functie prolactine
- zorgt ervoor dat de seksdrive onderdrukt wordt
additionele stresshormonen activatie
- pancreas
- hypofyse
- hypofyse + hersenen
pancreas (alvleesklier)
glucagon
hypofyse
- prolactine
- vasopressin
functie vasopressine
zorgt ervoor dat je aders stijver worden en hartslag omhoog gaat voor meer bloedtoevoer
hypofyse + hersenen
- endorfines
- enkepahilnes
functie endorfine en enkaphalines
zorgt dat pijn perceptie verminderd wordt
Hans Selye
- pionier op gebied van stress
- glucocorticoïden toegevoegd aan het systeem van Walter Canon
- Every stress leaves an indelible scar, and the organism pays for its
survival after a stressful situation by becoming a little older - General Adaptation Syndrome (GAS)
General Adaptation Syndrome (GAS)
Alarm stage (initial respons) -> resistance stage (on-guard) -> exhaustion stage (low ability)
alarmfase - processen
- adrenaline - boost
- energie verhoogd
- fight or flight
alarmfase - symptomen
- energie
alarmfase - hormonen
- adrenaline (epinephrine) omhoog
overlevingsfase - processen
- “herstel” maar lichaam vecht nog steeds
- dealen met stress als lichaam niet kan herstellen
overlevingsfase - symptomen
- geirriteerd
- frustratie
- slechte concentratie
overlevingsfase - hormonen
- cortisol gaat omhoog
uitputtingsfase - processen
- opgegeven
- ontstaan van ziektes
uitputtingsfase - symptomen
- vermoeidheid
- burn-out
- angst/depressie
uitputtingsfase - hormonen
- schade aan het lichaam, immuun systeem, nieren etc.
Selye stelde dat
- stress is volledig fysiologisch en je zou het moeten kunnen meten = reactiviteitshypothese
reactiviteitshypothese
- stress zou een non-specifieke reactie van het lichaam zijn op elke behoeften of bedreiging
reactiviteitshypothese tegenargumtenten
- Mason
- Burchfield
Mason tegenargument reactiviteitshypothese
reacties op stress verschillen tussen en binnen individuen
Burchfield tegenargument reactiviteitshypothese
het feit dat wij ons niet kunnen aanpassen aan chronische stress heeft meer te maken met psychologische uitputting dan met fysiologie
prolonged activation model
- een stressor zal onze gezondheid beïnvloeden wanneer het fysiologische effect verlengd is en voor teveel activatie zorgt
Michigan stress model
effect van objectieve stressor op onze gezondheid hangt niet alleen af van de fysische reactie, maar ook van persoonlijkheid
samenvatting stressreactie en modellen
- stressreactie is niet een puur fysiologische reactie, anders zou stress niet schadelijk zijn
- niet iedereen heeft zelfde stressreactie
- stressrespons en de duur van de respons is verschillend tussen én in personen
cycle of stress (Reznick)
- psycho-biologische reactie op stress
- 4 fases
4 fases cycle of stress
- rustfase
- spanningsfase
- reactiefase
- ontspanningsfase
individuele verschillen in stressreactie
-> respons stereotype:
responsstereotypen
- stressperceptie
- verwerking
- appraisal
- coping
- genetische make-up
situationele verschillen
- niet alle stressoren produceren zelfde stressrespons
- hormonal signature
- gevoeligheid van het lichaam voor stresshormonen
- psychologische context
genderverschillen in stressreactie
- fight or flight
- tend and befriend
fight or flight
- meer mannelijke reactie
- meer agressief
SNS, glucocorticoïde
tend and befriend
- meer vrouwelijke reactie
- zorgdragend; groepsgedrag
- zoeken naar sociale affiliatie
- oxytocine
wat kan misgaan in stressreactie
- niet in staat zijn om het uit te zetten
- niet in staat zijn om hem aan te zetten
- niet in staat zijn om hem aan of uit te zetten op een adequate manier
kenmerken stressreactie
- mobilisering glucogeen -> zsm afgeleverd aan spieren daarom: verhoging hartslag, bloeddruk en ademhaling
- remming langdurige processen zoals spijsvertering, groei, herstel
historische perspectieven omgaan met stress
- gating mechanism
- dichotomy model
- transactional model of stress
gating mechanism
- experiment in Noorwegen, springen vanaf 12 M
- vaker blootstellen aan stressor werkt positief, psychologische respons neemt na aantal keer af en blijft dan redelijk stabiel
dichotomy model
- het gaat erom hoe jij de stressor waarneemt; als een threat of een challenge
transactional model of stress
- perceptie van de situatie en de mogelijkheden die je hebt om ermee om te gaan; als je bij eerste appraisal dreiging waarneemt dan bepaal jij of je met de dreiging om kan gaan (coping) en bij de tweede appraisal of het positieve of negatieve stress geeft
first appraisel opties
- perceived threat
- perceived no threat
perceived no threat
- geen stress
perceived threat
-> second appraisal
second appraisal perceived threat
- perceived inability to cope
of - perceived ability to cope
uitkomst
- inability to cope -> negative stress
of - ability to cope -> positieve stress
GUTS theorie
we hebben altij stress en systeem staat altijd aan, behalve als het veilig is, dan wordt het onderdrukt
