Hjúkrunarstjórnun inngangur

Question 1

Felur öll hjúkrun í sér stórnun?

Answer 1

Já, öll hjúkrun felur í sér stjórnun sama hvar hún er stunduð

Question 2

Eru hjúkrunarfræðingar stjórnendur?

Answer 2

Já, allir hjúkrunarfræðingar eru stjórnendur, leiðtogar og fylgendur. Leiðtogahlutverkið er mikilvægt í allri hjúkrun

Question 3

Hvað er talið að muni ráða úrslitum fyrir árangur í starfi hjúkrunarfræðinga og fyrir stofnunina?

Answer 3

Það er spáð því að heilbrigðisþjónustan muni eiga erfitt í framtíðinni og að breytingar munu hafa áhrif á heilbrigðisstofnanir og starfsfólk. Hjúkrunarfræðingar þurfa því að tileinka sér stjórnunarþekkingu og leiðtogahæfileika þar sem það er talið að muni ráða úrslitum fyrir árangur hjúkrunarfræðinga í starfi og fyrir stofnunina að lifa af!

Question 4

Er skortur á leiðtogum innan hjúkrunar í dag?

Answer 4

Já

Question 5

Til að lifa af í heilbrigðisþjónustunni er hjúkrunarfræðingum m.a. nauðsynlegt að:

Answer 5

1. Hafa þekkingu og innsýn í rekstur og fjármál
2. Þekkja stofnunina sem unnið er í þar sem stofnanir eru svo ólíkar
3. Að læra að vinna með öðru starfsfólk til að ná árangri og vera skilvirkur.
4. Þekkja þau öfl (ytri og innri) sem hafa áhrif á starfið og hvernig á að hafa áhrif á starfsfólk. Hvernig nær maður því besta úr starfsfólkinu sem þú vinnur með
5. Vita hvað hvetur fólk, hvernig eigi að aðstoða við að skapa umhverfi sem styður við starfsfólk og hvetur það í starfi
6. Þarf að vita hvað hefur áhrif í ákvarðanatöku
7. Þurfum að geta unnið í hópi og teymum
8. Þekkja boðskiptaleiðir og þekkja leiðtogahlutverkir
9. Geta stuðlað að öryggi og gæðum og skipulagt og útdeilt verkefnum

Question 6

Hverjar eru breytingar á heilbrigðisþjónustinni sem kalla á breytta stjórnunarhætti?

Answer 6

1. Fjölgun aldraðra: Þurfum í raun aukna heimahjúkrun og heimaþjónustu (það er þó verið að vinna í því í dag eins og SELMA)
2. Fólksfjölgun-margbreytileiki-menning. Aukinn fjöldi innflytjenda, flóttamanna, krefst samhæfðs viðbragðs að taka á móti t.d. 1000 úkrainskum flóttamönnum.
3. Einstaklingar taka ábyrgð á eigin heilsu
4. Nýjir sjúkdómar- fólk eftir áföll, stríð t.d. í úkraínu
5. Nýjir faraldrar- COVID-19
6. Ný þjónusta
7. Legutími styttist
8. Dag- og göngudeildir
9. Sjúkrahústengd heimaþjónusta
10. Sjúklingar veikari- meiri hátækni
11. Lög og reglugerðir
12. Upplýsingatækni

Question 7

Hjúkrunarstjórnun - nýjir tímar fela í sér?

Answer 7

1. Aðlögun að breyttu fjárhagsumhverfi, alltaf verið að skera niður.
2. Verja þá þjónustu sem fyrir er og/eða koma á nýrri þjónustu
3. Aukna samkeppni um fjármagn og starfsfólk t.d Verið að slást um peninga allstaðar
4. Breytingu í samskiptum:
   -> starfrænir miðlað
   -> sjúklinga app
   -> aukið aðgengi starfsmanna með facebook og heilsuveru
5. Aukna menntun og þekkingu.
   -> Gagnreynd þekking
   -> Klínísk þekking
   Þetta tvennt ótrúlega mikilvægt, til að bæta þjónustu þarf maður að hafa gagnreynda þekkingu
6. Mismunandi kynslóðir á vinnumarkaði. Mismunandi kynslóðir með mismunandi væntingar til hjúkrunarstarfsins
7. Mælikvarði á árangri breytist,(markmiðin eru mismunandi sem á að ná, það sem var viðeigandi í gær, gengur ekki upp í dag)
8. Tækni og framfarir, krafa um að kunna á hin ýmsu kerfi
9. Vaxandi krafa um gæði og þjónustu. Vaxandi krafa um góða þjónustu fólk miklu meðvitaðra um rétt sinn og kröfuharðara um þjónustu, meiri krafa um gæði og gæðaeftirlit/gæðavísar
10. Viðhorf og þarfir starfsmanna hafa breyst. Viðhorf og þarfir starfsmanna hafa breyst- með nýjum kynslóðum… - mikilvæg umræða og vakning t.d. Að verða um kulnun í starfi. (podcast; að hugsa um sjálfan sig fyrst, til að geta hjálpað öðrum og starfað með öðrum í teymi)
11. Eðli fyrirtækja og stofnana hefur breyst, fyrirtæki sameinast öðrum….breyta þjónustu ….skipurit breytast

Question 8

Hverjar eru helstu áskoranir hjúkrunarstjórnenda?

Answer 8

1. Stöðugar breytingar: Faglegar- Fjárhagslegar-rekstrarlegar-tæknilegar
2. Að tryggja og bæta gæði þjónustunnar með takmörkuðum birgðum. Sífellt meiri krafa um gæði þjónustunnar þótt fé sé takmarkað.
3. Aðstoða, koma á og stýra nýrri þjónustu
4. Stýra og leiðbeina hópi starfsfólks frá ólíkum menningarsvæðum – mismunandi þjóðerni. Þurfum að taka tillit til t.d. menningarlæsi.
5. Stýra og leiðbeina mismunandi kynslóðum á vinnumarkaði
6. Kenna starfsfólki að aðlagast og starfa í nýju vinnuumhverfi. Styðja og peppa starfsmenn
7. Hár meðalaldur starfandi hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða -> skortur á næstu árum

Question 9

Er skortur á hjúrkunarfræðingum?

Answer 9

Já, skortur á hjúkrunarfræðingum er alþjóðlegt vandamál. Flest lönd innan OECD (organization for Economic Cooperaton and Development) búa við verulegan skort á hjúkrunarfræðingum sem gert er ráð fyrir að versni þar sem stór kynslóð hjúkrunarfræðinga er að fara á eftirlaun.

Question 10

Stór kynslóð hjúkrunarfræðinga er að fara á eftirlaun, en svo eru aðrar ástæður fyrir skorti á hjúkrunarfræðingum, hverjar eru það?

Answer 10

m.a.
- aldursamsetning þjóða að breytast: þe.a. öldruðum fjölgar hlutfallslega meira en áður, fólki fjölgar og fleira fólk lifir með króníska langvinna sjúkdóma en áður var
- jafnframt hefur efnahagsleg þennsla ( og tækniframfarir líka áhrif þar á

Question 11

Hver er meðalaldur hjúkrunarfræðinga á Íslandi?

Answer 11

Meðalaldur hjúkrunarfræðinga á Íslandi er 46 ár og 43% eru eldri en 50 ára.

Question 12

Niðurstöður rannsókna hafa leitt í ljós að skortur á hjúkrunarfræðingum hefur í för með sér hvað?

Answer 12

• Fleiri dauðsföll, þjónustu hrakar, sem og ánægja og vellíðan sjúklinga
• Evrópskar rannsóknir um tengsl mönnunar í hjúkrun á sjúkrahúsum við fjölda dauðsfalla og gæði þjónustu leiddi í ljós að með færri hjúkrunarfræðingum og minna menntuðu heilbrigðisstarfsfólki við hjúkrun sjúklinga margfaldast dánarlíkur sjúklinganna.
• Særsta ógnin við öryggi sjúklinga er skortur á hjúkrunarfræðingum.

Question 13

Hver er skilgreiningin á stjórnun - management:

Answer 13

Að vinna með öðrum og í gegnum aðra til að ná markmiðum stofnunarinnar

Question 14

Skilgreiningar í stjórnun eiga ákveðna grunnþætti sameiginlega, hverjir eru þessir þættir?

Answer 14

• Stjórnun hefur markmið að leiðarljósi
• Í stjórnun er unnið með og í gegnum fólk
• Stjórnun er ferli sem felur í sér notkun kenninga og ákveðna tækni
• Stjórnun á sér stað innan stofnana og skipulagsheilda

Question 15

Stjórnun felur í sér 5 meginþætti, hverjir eru það?

Answer 15

• Vinna með og í gegnum aðra
• Ná settum markmiðum stofnunarinnar
• Hafa jafnvægi milli árangurs og skilvirkni
• Hámarksnýtingu aðfanga
• Breytingar í umhverfi

Question 16

Hvernig er sjórnunarferlið?

Answer 16

1. Áætlanagerð og markmiðssetning: Felur í sér markmið stofnaraninnar og áætlanir um það hvernig á að ná þessum markmiðum
2. Skipulagning: Stjórnanir úthlutar verkefnum til starfsmanna, samhæfa vinnu og aðgerðir til að ná markmiðum
3. Mönnun: Ráða starfsfólk og þjálfa það, velja til starfa
4. Stjórnun : Hafa áhrif á fólkið til að ná markmiðum stofnarinnar með ákveðnum leiðum
5. Mat: Eftirlit, leiðréttingu og endurbætun, mikilvægt að bera saman árangurinn við markmiðin sem sett voru í upphafi og ef þeim var ekki náð þá þarf kannski að skoða það eitthvað og breyta markmiðum

Question 17

Hver er skilgreiningin á stjórnandi/manager?

Answer 17

• Sá aðili sem er ábyrgur fyrir stjórnunarferlinu
• Tekur ákvarðanir, skipuleggur, hefur forystu um og stýrir aðföngum
• Vinnur með/í gegnum aðra til að ná markmiðum starfsmanna, deilda og stofnunarinnar í heild sinni

Question 18

Hvað gera æðstu stjórnendur/top managers?

Answer 18

Þeir eru ábyrgir fyrir allri hjúkrunarþjónustu stofnunarinnar. Þeir setja markmið, gera áætlanir og eru fulltrúar stofnunarinnar út á við

Question 19

Það eru til lög um framkvæmdarstjóra hjúkrunar, hver eru þau lög?

Answer 19

Á heilbrigðisstofnun skal starfa framkvæmdastjóri lækninga, framkvæmdastjóri hjúkrunar og eftir atvikum aðrir faglegir yfirstjórnendur sem bera faglega ábyrgð á þjónustu stofnunarinnar gagnvart forstjóra.

Question 20

Hvað heitir framkvæmdastjóri hjúkrunar á Landspítalanum? Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins?

Answer 20

Framkvæmdastjóri hjúkrunar LSH: Ólafur Skúlason
Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins: Ragnheiður Ósk Erlendsdóttir

Question 21

Hvert er hlutverk framkvæmdastjóra hjúkrunar-Landspítala

Answer 21

• Framkvæmdastjóri hjúkrunar heyrir beint undir forstjóra og ber ábyrgð gagnvart honum. Forstjóri er næsti yfirmaður hans. Framkvæmdastjóri hjúkrunar situr í framkvæmdastjórn. Hann ber ábyrgð á að móta sýn og markmið faglegra málefna er varða meðferð sjúklinga og faglega þróun heilbrigðisstarfsmanna.
• Framkvæmdastjóri hjúkrunar ber í þessum tilteknu faglegu málefnum ábyrgð á starfi hjúkrunar á LSH. Hann styður við faglega þróun og starfsþróun hjúkrunarfræðinga, ljósmæðra, sjúkraliða, presta og djákna en ber einnig að efla faglega þróun allra annarra heilbrigðisstétta í samvinnu við aðra framkvæmdastjóra.

Question 22

Hvað gera millistjórnendur/middle managers?

Answer 22

• Ábyrgir fyrir hjúkrun og rekstri eininga/deilda
• Tengiliðir milli stjórnenda og almenna hjúkrunarfræðinga
• Hjúkrunardeildastjórar eða yfirhjúkrunarfræðingar heilsugæslustöðva

Question 23

Hvað gera deildastjórar hjúkrunar?

Answer 23

• Deildarstjórar hjúkrunar innan heilbrigðisstofnana bera faglega ábyrgð á þeirri hjúkrunarþjónustu sem undir þá heyrir gagnvart framkvæmdastjóra hjúkrunar eða næsta yfirmanni samkvæmt skipuriti stofnunar.

Question 24

Hvað gerir hjúkrunardeildastjóri sem starfar á lsh?

Answer 24

• Hjúkrunardeildarstjóri starfar í samræmi við yfirlýsingu Landspítala um ábyrgðarsvið stjórnenda. Er yfirmaður hjúkrunar á deildinni og ber ábyrgð á daglegum rekstri hennar. Skipuleggur hjúkrun í samræmi við stefnu, gildi og markmið Landspítala. Hvetur til rannsókna og vísindastarfs í hjúkrun. Er ábyrgur fyrir skráningu á deildinni skv. reglum spítalans, innleiðingu og aðlögun klínískra leiðbeininga að starfsemi deildarinnar. Þekkir aðferðir mannauðsstjórnunar og beitir þeim við daglega stjórnun.

Question 25

Mintzberg (1939) skipti hlutverki stjórnanda í 3 flokka, hverjir eru þessir flokkar?

Answer 25

1. Samskiptahlutverk:
   - Felur í sér að stjórnandinn er fyrirmynd sem fer eftir settum reglum um samskipti.
   - Sem leiðtogi dregur hann vagninn, hvetur starfsmenn áfram til að ljúka tilsettum verkum.
   - Sem tengiliður myndar tengsl við fólk innan og utan fyrirtækisins. Er eins og aðal hlekkurinn í boðskipta keðjunni bæði lóðréttu og láréttu. Tengslaneti stjórnandans er oft viðamikið.
2. Upplýsingahlutverk:
   - Í eftirlitshlutverkinu aflar hann upplýsinga sem hann telur sig vanta og þurfa úr ýmsum áttum.
   - Í hlutverki upplýsingamiðlarans lætur miðlar hann viðeigandi upplýsinga til réttra aðila.
   - sem talsmaður fyrirtækisins er stjórnandinn að sinna upplýsinga gjöf til fjölmiðla, hluthafa og viðskiptavina.
3. Ákvaðanatöku hlutverk felur í sér:
   - Að vera frumkvöðull, stjórnandinn reynir að gera umbætur á skipulagsheildinni og aðlaga hana að nýju samkeppnisumhverfi ef með þarf,
   - sem sáttasemjari miðlar hann málum milli einstakling og hópa.
   - Að úthluta birgðum auðlindum þar þarf stjórnandinn að úthluta ábyrgð og valdi, verkefnum nýtir auðlindirnar á sem skilvirkastan hátt.
   - Að vera samningamaður felur í sér að semja um kaup og kjör, vinnuaðstöðu og verkefni. Semja við viðskiptavini o.s.frv

Question 26

Til er stjórnskipulag/ organization structur hjá t.d. lsh, þetta skipurit segir til um hvað?

Answer 26

• Hvar valdið liggur og hvar ákvarðanir eru teknar
• Hvaða einingu starfsfólk tilheyrir og hverjir eru yfirmenn
• Formlegar boðleiðir innan stofnunarinnar

Question 27

Hvað er skipulagsheild?

Answer 27

• Skipulagsheild er félagsleg heild, varanlegur hópur fólks, sem hefur samkennd og keppir að sama markmiði til að ná æskilegri frammistöðu
• Skipulagsheild getur verið stofnun, fyrirtæki eða félagasamtök, stórt sjúkrahús, lítið hjúkrunarheimili og allskonar.

Question 28

Hvað er miðstýring og dreifistrýring

Answer 28

• Miðstýring (centralization) er stjórnskipulag þar sem all flestar ákvarðanir eru teknar á einum stað innan stofnunar t.d. af æðsta stjórnenda eða stjórnarnefnd. Þá er þetta svona svoldið þríhyrningur ss sá sem er á toppnum tekur ákvarðanir. Eftir því sem stofnunin er stærri því fleiri og vandasamari ákvarðanir þarf að taka og því getur topp stjórnandinn átt erfiðara með að taka ákvörðunina og hætta er á að hann seinki ákvörðuninni. Það getur verið löng leið frá ákvörðunartökunni, þar til hún nær til starfsmannanna
• Dreifistýring (decentralization)-er stjórnskipulag þar sem ákvarðanir eru teknar víðsvegar (dreift) um skipulagsheildina. Hér eiga ákvarðanir að skila sér fyrr til starfsmanna.

Question 29

Hvað er vald?

Answer 29

• Vald – Authority, er umboð til framkvæmda
• Rétturinn til að stjórna öðrum tengt stöðu, ákvarðast af skipuriti.
  Tengist stöðu en ekki einstaklingi.

Question 30

Hvað er ábyrgð?

Answer 30

• Ábyrgð – Responsibility, er ákveðin skylda sem hjúkrunarfræðingi
• Ber að svara fyrir hvort sem hann framkvæmir verkin sjálfur eða
  úthlutar þeim til annarra. Samkvæmt siðareglum Félags ísl.
  hjúkrunarfræðinga vera íslenskir hjúkrunarfræðingar faglega og
  lagalega ábyrgð á hjúkrunarstörfum.

Question 31

Hvað er ábyrgðarskylda?

Answer 31

Ábyrgðarskylda – Accountability, að svara fyrir gerðir sínar.

Question 32

Hvað er árangur?

Answer 32

Árangur/effectiveness: settu markmiði er náð

Question 33

Hvað er skilvirkni?

Answer 33

Skilvirkni/Efficiency: hlutfall þeirra bjarga sem notaðir eru og þess árangurs sem raunverulega er náð

Question 34

Hvað er Stjórnunarspönn- span of control

Answer 34

Segir til um hversu margir starfsmenn vinna undir stjórn eins stjórnanda og hversu marga starfsmenn æskilegt er að hver stjórnandi hafi undir sinni stjórn.

Oft talað um að æskilegt sé að hafa um 30 starfsmenn þess vegna er mikilvægt að hafa aðstoðardeildastjóra