Hfst 11 - Omgaan met en controleren van pijn Flashcards
Klinische pijn
Elke pijn die professionele verzorging vraagt. Deze pijn kan acuut of chronisch zijn en kan het gevolg zijn van gekende of ongekende oorzaken.
Acute klinische pijn
- De meeste acute pijn heeft een lage overlevingswaarde. Als medische zorg beschikbaar is, is het voelen van deze pijn niet nuttig. Pogingen om acute pijn te verminderen vinden zowel om humanitaire als praktische redenen plaats. Bijvoorbeeld om medische ingrepen gemakkelijker te laten verlopen, om stress bij de patiënt te verminderen, en om patiënten te helpen sneller en zonder complicaties te herstellen.
- Veel patiënten hebben na een operatie te veel pijn. Postoperatieve pijn die niet voldoende gereduceerd is, kan fysiologische reacties teweegbrengen die tot complicaties en zelfs de dood kunnen leiden. Veel pijn en daaraan gerelateerde stress na een operatie tast het immuunsysteem en de endocriene functie aan, vertraagt de wondgenezing en verhoogt de waarschijnlijkheid van infectie of dat de pijn chronisch wordt.
- Jongeren hebben vaker acute pijn, ouderen hebben weer vaker chronische pijn. Gewrichtspijn neemt over het algemeen toe met de leeftijd en hoofdpijn neemt af.
Chronische klinische pijn
- Als de pijn aanhoudt en chronisch wordt, gaan patiënten de soort pijn anders zien. Als de pijn aanhoudt, worden patiënten meer ontmoedigd en boos en vragen oordelen van andere deskundigen. Als dit niet succesvol is en patiënten steeds minder hoop (hulpeloosheid) krijgen dat de medische zorg de pijn effectief zal kunnen behandelen, gaat men soms kwakzalvers raadplegen uit wanhoop.
- De neurotische driehoek (hypochondrie, hysterie, depressie) wordt dan vaak een onderdeel van de persoonlijkheid, vooral als de pijn dingen onmogelijk maakt, men minder eigen-effectiviteit ervaart en bang is dat activiteit de pijn zal verhogen. Deze verandering loopt vaak parallel met veranderingen in leefstijl, werk en gezinsleven.
- Een studie naar mensen die jarenlange ernstige chronische terugkerende en chronische onherleidbare goedaardige pijn leden, vond dat ongeveer de helft van deze mensen wel eens zelfmoord had overwogen vanwege hun toestand. Chronische pijn kan veel psychosociale problemen en verstoorde interpersoonlijke relaties met zich meebrengen, wat het dus onderscheidt van acute pijnpatiënten. Chronische pijnpatiënten gebruiken ook vaak excessief medicijnen en ervaren slaapstoornissen.
Medische pijnbehandeling
Vroeger werd vooral opium gebruikt als pijnstiller en ook alcohol. Dat laatste wordt nog steeds gebruikt door veel mensen, zeker als ze voor de pijn ook al zware drinkers waren.
Tegenwoordig gebruiken artsen twee manieren om pijn te verminderen:
- chemische en
- chirurgische.
Chirurgische methodes voor pijnbehandeling
- Neuro-ablatie: delen van het perifere zenuwstelsel of ruggenmerg verwijderen of loskoppelen om te voorkomen dat pijnsignalen de hersenen bereiken. Wordt quasi niet meer gebruikt, nadelen: soms verdoving of verlamming en zelden een permanente oplossing.
- Spinal fusion: procedure waarbij twee of meer ruggenwervels aan elkaar worden gekoppeld om ernstige rugpijn te behandelen.
- Laminectomy: een deel van een ruggenwervel verwijderen zodoende druk op spinale zenuwen te verlichten.
Chemische methodes voor acute pijn
Bij het voorschrijven van pijnstillers houdt de arts rekening met de intensiteit van de pijn, de plaats en de oorzaak van de pijn. Veel ziekenhuispatiënten krijgen echter te weinig pijnmedicijnen, vooral kinderen en minderheden.
Methodes voor het toedienen van medicijnen tegen pijn: traditioneel dmv pillen en injecties op schema of indien nodig (pro re nata). Tegenwoordig kan ook een injectie in een epidurale ruimte (ruggenprik, bij het membraan rond de ruggengraat) verhinderen dat een pijnsignaal doorgestuurd wordt naar de hersenen.
Patiënt-gecontroleerde analgesie
De patiënt bepaalt zelf met een druk op de knop hoeveel en wanneer een pijnstiller via een infuus wordt toegediend.
Vlak na de operatie dient men zichzelf wat meer toe, maar men heeft dan ook betere pijnbestrijding. Daarna neemt het gebruik af ten opzichte van de reguliere methoden. De kans op misbruik is laag, omdat acutepijnpatiënten de pijnstillers slechts kort gebruiken.
Chemische methodes voor chronische pijn
Pijnstillers gebruiken tegen kankerpijn is tegenwoordig alom geaccepteerd. Maar toch ontvangen kankerpatiënten vaak onvoldoende pijnstillende medicijnen, misschien omdat ze vaak bang zijn verslaafd te raken aan narcotische drugs en omdat ze geloven dat goede patiënten weinig klagen.
Gebruik van narcotica bij chronische pijn zal slechts gebeuren als andere methoden niet voldoende pijnvermindering geven. Als dat het geval is, dan kan een lange termijn behandeling van pijn overwogen worden. Studies wijzen uit dat pijnstillers effectief werken bij mensen met artritis, neuralgie en fantoompijnen.
Voorzichtigheid is geboden:
* Sommige patiënten raken wel verslaafd en mensen met een depressieve of spanningsstoornis zijn er extra gevoelig voor.
* Het is nog onduidelijk hoe dagelijks gebruik van narcotica het leven en het functioneren van patiënten beïnvloedt.
* Het is onduidelijk waarom er vaak geen tolerantie of verslaving optreedt bij gebruik voor pijnbestrijding.
Andere benaderingen voor chronische pijnbestrijding
Chemische methoden alleen volstaan niet, ook andere (psychosociale) benaderingen zijn nodig:
* Chronische hoofdpijn patiënten gebruiken slechtere coping methoden bij alledaagse stressors dan mensen zonder hoofdpijn.
* Artritis patiënten die zich voor de medicinale behandeling al erg hulpeloos voelden, hebben minder baat bij de medicatie.
* Patiënten die placebo’s ontvangen, rapporteren ook aanzienlijke pijnreductie.
Samenwerken met andere professionals voor pijnbestrijding
- Omdat psychologische factoren een belangrijke rol spelen, wordt vaak in teams met psychologen gewerkt. De arts blijft actief deel uitmaken van het team, maar de andere teamleden (psycholoog, fysiotherapeut) kunnen de patiënt kunnen leren om pijn zelf te controleren.
- Groepstherapie heeft hierbij voordelen, het praten over grootste angsten, ervaringen delen, hoop en steun geven,.. zijn voordelen van groepstherapie.
- Het doel van psychologische behandelingen is het verminderen van de frequentie en intensiteit van pijn, het verbeteren van de emotionele aanpassing, het verhogen van sociale en fysieke activiteit en het verminderen van pijnstillers.
De operante benadering
Extinctiemethodes voor de uitdoving van pijngedrag en bekrachtigingsmethodes voor het goede gedrag. Door de gevolgen van gedrag te veranderen, verandert ook het gedrag zelf. Men kan dit al
toepassen voordat het pijngedrag chronisch wordt, maar vaak gebeurt het pas nadat men al ernstige problemen heeft.
Twee doelen:
* Het verminderen van afhankelijkheid van medicatie.
* Het verminderen van de invaliditeit die chronische pijn met zich meebrengt.
Gedrags- en cognitieve methoden voor pijnbehandeling
De gate-control theory of pain introduceerde het idee om patiënten naast biomedische methodes ook te helpen meer effectief om te gaan met pijn en andere stressoren, en hun afhankelijkheid van medicijnen voor pijnbestrijding te verlagen.
- Operante benadering
- Angstreductie, ontspanning en biofeedback
- Cognitieve methodes
Beperkingen van de operante methoden
De operante methoden zorgen voor een stijging in de activiteiten van de patiënt en in een daling van het medicijngebruik en de pijn. Echter zijn er ook beperkingen van deze aanpak:
* Als de beloningen na de operante interventie verdwijnen, kan het oude gedrag terugkeren.
* Enkel geschikt voor patiënten met terugkerende of aanhoudende goedaardige chronische pijn.
* Minder geschikt voor mensen met chronisch-progressieve pijn.
* Men is minder geneigd mee te werken als de omgeving niet meewerkt of wanneer men een uitkering krijgt
Angstreductie, ontspanning en biofeedback
Veel mensen hebben chronische pijnepisodes door onderliggende fysiologische processen, vaak getriggerd door stress. Indien deze patiënten die stress of fysiologische processen zouden kunnen beheersen, kan de frequentie of intensiteit van het ervaren ongemak verlagen.
- Angstreductie: Bvb lage rugpijn: vele mensen zijn bang om een verkeerde beweging te maken. Door deze angst zal men bepaalde activiteiten vermijden, wat leidt tot negatieve bekrachtiging (geen pijn door het vermijden van een activiteit).
-
Ontspanning en biofeedback: De klassieke, bewezen visie op hoofdpijn is dat migraine veroorzaakt wordt door het verwijden van de aderen rond de hersenen en dat spanningshoofdpijn veroorzaakt wordt door samentrekken van spieren op de schedel, nek en schouders. Maar intussen is er ook bewijs voor disfuncties van het zenuwstelsel, zoals gevoeligheid of ontsteking van zenuwen in het gezicht en de aderen rond de hersenen.
–> Progressieve spierontspanning en biofeedback kunnen aangewend worden om stress en daarmee ook hoofdpijn te verminderen. Meestal gebeurt dit in wekelijkse sessies gedurende 2/3 maanden.
Helpen ontspanning en biofeedback de pijn te verminderen?
Beide methoden zijn effectief gebleken, er moeten echter wel 4 kanttekeningen meegenomen worden:
* De meeste onderzoeken zijn gericht op lage rugpijn en hoofdpijn. Het is nog onduidelijk of deze methoden ook effectief voor andere pijnen zijn.
* Biofeedback is iets effectiever voor het verminderen van hoofdpijn dan ontspanning. De methoden zijn twee keer zo effectief als placebo’s, dat op zich effectiever is dan alleen monitoring.
* Het lijkt alsof een combinatie van ontspanning en biofeedback tot betere resultaten leiden, maar de verschillen zijn niet betrouwbaar, omdat patiënten erg verschillen in de baat die ze hebben bij de behandelingen. Vooral ouderen en mensen van middelbare leeftijd hebben relatief weinig baat erbij. De meeste kinderen, en volwassenen met een bepaald psychofysiologisch patroon (hoge correlatie tussen pijn en EMG-niveaus) hebben baat bij
biofeedback.
* Verminderen van de pijn komt waarschijnlijk niet alleen door de aangeleerde vaardigheden, andere psychologische factoren kunnen ook van belang zijn, met name gedachten, overtuigingen en spontane cognitieve strategieën kunnen ook leiden tot werking van een placebo en het feit dat massagetherapie kan leiden tot beter slapen en minder chronische pijn.
