HC.4 Stress en ondervoeding

Question 1

Wat is het intermediaire metabolisme?

Answer 1

Intermediair metabolisme: alle reacties die betrokken zijn bij het opslaan van energie en het gebruik maken van deze energie bij cellulaire processen. Hierbij spelen hormonen een hele belangrijke rol.

Question 2

Wat gebeurt er in de anabole en katabole toestand?

Answer 2

Na net gegeten -> anabole toestand: energie opslaan in energievoorraad, lean body mass en vetmassa nemen toe. Werkt door 2-3 uur na maaltijd, daarna katabole toestand: reacties die nodig zijn om energie uit energiedepots vrij te maken, lean body mass en vetmassa neemt af; glucose en vrije vetzuren vrijmaken, waardoor het lichaam dit kan gebruiken als energie, zowel glycogeen/eiwit/vet neemt af.

Question 3

Wat zijn anabole reacties?

Answer 3

Anabole reacties 
Aminozuren -> eiwitten (eiwitsynthese)
Koolhydraten -> glycogeen (glycogenese)
Vetzuren -> triglyceriden (lipogenese)
Koolhydraten -> triglyceriden (liponeogenese)

Question 4

Wat zijn katabole reacties?

Answer 4

Katabole reacties 
Eiwit -> aminozuren (proteolyse)
Aminozuren -> glucose (gluconeogenese)
Glycogeen -> glucose (glycogenolyse)
Triglyceriden -> vetzuren (lipolyse)

Question 5

Wat is de functie van insuline?

Answer 5

Insuline stimuleert anabolisme: glucose opname in cellen (voor metabolisme en glycogeen opslag), eiwitsynthese en lipogenese en vermindert glycogenolyse, lipolyse en proteolyse. Lean mass en vetmass toename. Voor opname glucose in hersenen is geen insuline nodig.

Question 6

Wat stimuleert insuline?

Answer 6

Stimuleert

• Glucose opname in vet- en spierweefsel
• Glycolyse
• Glycogeen synthese
• Eiwitsynthese
• Lipogenese
• Opname ionen, specifiek K en PO43-

Question 7

Wat inhibeert insuline?

Answer 7

Inhibeert

• Gluconeogenese
• Glycogenolyse
• Lipolyse
• Ketogenese
• Proteolyse

Question 8

Wat doet glucagon?

Answer 8

Glucagon stimuleert katabolisme, tegengestelde werking van insuline

Question 9

Wat maakt de cortex van de bijnier? Wat maakt de medulla?

Answer 9

Cortex van de bijnier maakt:
- Mineralcorticoiden bijv. aldosteron (zona glomerulose)
- Glucocortucoiden bijv. cortisol (zona fasciculata)
- Seks hormonen bijv. testosteron (zona reticularis)
De medulla van de bijnier maakt de catecholaminen.

Catecholaminen: adrenaline en noradrenaline

Question 10

Hoe wordt de productie van cortisol uit de cortex gecontroleerd?

Answer 10

De productie van cortisol uit de cortex wordt gecontroleerd door ACTH, met negatief feedback systeem.
Hypothalamus -> CRF -> stimuleert voorkwab hypofyse, maakt ACTH -> stimuleert bijnierschors, cortisol productie -> bloedsuikerspiegel stijging, bloeddruk en aminozuren. Cortisol geeft negatieve feedback op hypothalamus

Question 11

Wat is de functie van cortisol?

Answer 11

Cortisol is een glucocorticoid  stimuleert afbraak van eiwit en lipiden om zo de glucose spiegel in bloed op peil te houden en mobiliseert bovendien de vrije vetzuren als brandstof voor de spieren en andere organen. Spieren worden afgebroken waardoor vrije aminozuren vrijkomen, deze kunnen vervolgens in lever afgebroken worden. Triclyceriden en glycerol worden ook gebruikt, waardoor glucosespiegels in het bloed stijgen. Cortisol breekt subcutaan vetweefsel af, waardoor vrije vetzuren vrijkomen die als brandstof gebruikt kunnen worden.

Question 12

Wat gebeurt er als het sympatische zs wordt gestimuleerd door stressprikkels?

Answer 12

Stimulatie van het sympathische zenuwstelsel door stressprikkels vanuit de hersenen zorgt voor afgifte van adrenaline en noradrenaline uit het bijniermerg. Dit stimuleert de afgifte van glucose uit de lever door afbraak van glycogeen te stimuleren. Zorgen voor vrijmaken van glycerol en vetzuren en blokkeren de glucoseopname in de spieren. In de bijnier wordt noradrenaline omgezet in adrenaline.

Question 13

Wat is de homeostase?

Answer 13

Homeostase is het vermogen van het lichaam om het interne milieu constant (=stabiel) te houden, ondanks veranderingen in de omgeving waarin het lichaam zich bevindt.

Question 14

Wat is medische stress? Wat is het gevolg?

Answer 14

Medische stress is elke lichamelijke verandering die de stabiliteit van het interne milieu (homeostase) van het lichaam dreigt te verstoren. Voorbeelden: verwondingen, infecties, septische shock, hartinfarct, chirurgische ingrepen.
Als onderdeel van de stress response zal het lichaam o.a. de ‘stress hormonen’ catecholaminen en glucocorticoiden aan het bloed gaan afgeven. Dat gebeurt door een complexe reactie waarbij ook het autonoom zenuwstelsel een belangrijke rol speelt, waarbij o.a.:
• Adrenaline secretie uit het bijniermerg toeneemt
• De afgifte van ACTH uit de voorkwab van de hypofyse wordt gestimuleerd, die op zijn beurt de afgifte van cortisol uit de bijnierschors stimuleert.
Dit is een manier van het lichaam om o.a. genoeg energie uit de energiedepots (vet, spieren, glycogeen) te mobiliseren, en de hartfrequentie en bloeddruk te verhogen. Zo is er voldoende brandstof voor de ‘fight or flight’ reactie beschikbaar om de oorzaak van de stress te bestrijden en de stressor te elimineren.
Stress -> verlagen insuline, ophogen glucagon, catecholaminen en cortisol (katabole reactie, negatieve N-balans). Een acute stress respons zorgt voor een afname van de energievoorraad (spier- en vetmassa) van het lichaam.

Question 15

Wat gebeurt er als het lichaam de oorzaak van de stress kan elimineren?

Answer 15

Als het lichaam de oorzaak van de stress kan elimineren, zal de afgifte van de stresshormonen (adrenaline en cortisol) weer dalen, en zal de homeostasis hersteld worden. Daarna zullen de energiedepots weer worden aangevuld, de hartfrequentie en de bloeddruk weer normaal worden (lichaam weer in anabole toestand, patiënt is aan het genezen).

Question 16

Wat gebeurt er als het lichaam de oorzaak van de stress niet kan elimineren?

Answer 16

Wanneer de stress-uitlokkende factor (bijv. infectie, sepsis, trauma) blijft bestaan, niet ge-elimineerd kan worden en chronisch wordt, en de acute stress chronisch wordt, kan de afbraak van spieren en vetdepots langdurig blijven bestaan.

Bij een langdurige ziekte/ aandoening (stress) kunnen de hoge cortisol en catecholamine spiegels ervoor zorgen dat zowel de spier- als de vetmassa (en gewicht) zullen afnamen. Het herstel van de patiënt kan door het verlies van de spier- en vetmassa bemoeilijkt en zelfs onmogelijk worden. Dus langdurige hoge cortisol en adrenaline spiegels als gevolg van stress kunnen het lichaam ernstig verzwakken.

Langdurig vasten (bijv. hongerstaking) is ook stress (uitlokkende factor) voor het lichaam, en zal daarom de spiegels van meerdere ‘stress hormonen’ in het bloed verhogen: adrenaline, cortisol, glucagon, groeihormoon. Dit heeft verschillende effecten op het intermediair metabolisme.
• Gaan de vrije vetzuren en de ketonlichamen hoe langer hoe meer als belangrijkste energiebron van het lichaam fungeren
• Probeert het lichaam zo een verdere afbraak van spieren (eiwitten) te voorkomen

Question 17

Wat gebeurt er als de gevaste toestand chronisch blijft bestaan?

Answer 17

Als een gevaste toestand chronisch blijft bestaan zal dat uiteindelijk tot een uitputting van alle energie voorraadepots van het lichaam en dit zal leiden tot verlies van de goede werking van alle organen, die een vitale functie hebben. Hetgeen uiteindelijk de dood tot gevolg heeft.