HC.4 Hormoonsubstitutie therapie (HST) Flashcards
Wat houdt de menopauze in?
De laatste menstruatie wordt menopauze genoemd.
Mediane leeftijd menopauze 51 jaar
Pas achteraf vast te stellen (na 1 jaar)
Gerelateerd aan leeftijd van overgang moeder
Roken vervroegt de overgang 1-2 jaar
Wat gebeurt er in de transitie periode naar de menopauze?
Oestrogeen daalt, hierdoor stijgt FSH om zelfde oestrogeen spiegel te kunnen handhaven.
Wat zijn de bekendste overgangsverschijnselen?
Menstruatie:
onregelmatige cyclus
meer bloedverlies (stolsels)
langer bloedverlies
Opvliegers
Nachtelijk transpireren
Hartkloppingen
Moodswing
Wat is een opvlieger?
Een plotseling gevoel van warmte
door bloedaandrang naar het
gezicht, met name bij vrouwen in de
overgang. (de Dikke van Dalen)
Opvliegers zijn tijdelijk en komen
spontaan op waardoor je het erg
warm kunt krijgen. Soms gaat een
opvlieger gepaard met
hartkloppingen, duizeligheid en of
zweetaanvallen
Wat zijn de meest voorkomende klachten?
Opvliegers
Slapeloosheid
Stemmingsverandering
Geïrriteerdheid
Hoe ontstaat een opvlieger fysiologisch?
Thermoregulatoire dysfunctie op het niveau van de hypothalamus. Normaal zorgt oestrogeen dat deze normaal is, als oestrogeen weg is komt de thermostaat naar beneden.
De thermoneutrale zone is smaller bij vrouwen met opvliegers
premenopauzaal wordt overvloedige warmte “weggewerkt” bij stijgen
van de kern temperatuur vanaf 0.4°C
dit fenomeen treedt bij kleinere schommelingen op in de
perimenopauze
Door welk hormoon wordt de thermoneutralen zone verbreed of versmalt?
Verbreed: serotonine
Versmalt: Nordadrelanine
Welk hormoon stijgt dus na de overgang door de daling van oestrogeen?
Cerebrale noradrenaline stijgt, hierdoor versmalde thermoneutralen zone
Welke processen gebeuren er als de oestrogeen spiegel daalt?
- Perifere vasodilatatie: bloed doorstroming van de huid stijgt, gevoel
van warmte. Stijgen hartfrequentie. - Transpiratie: dalen kerntemperatuur
- Bibberen: als kerntemp onder normaal waarde zakt
Hoe kan je de thermoneutralen zone herstellen en dus een opvlieger tegengaan?
Oestrogeen suppletie
Welke zaken hangen samen met opvliegers?
Dieet gewoontes:
Triggers; alcohol, koffie,
hete dranken
Sociale acceptatie
Culturele perceptie
Stress
Slaapproblemen
Werkverzuim
Minder goede QoL
Effecten op seksuele
drive, de relatie,
familie leven
Overige verschijnselen overgang->
Effect van dalen oestrogeen:
afname van bloedcirculatie in
genitale gebied
afname elastine en collagenen
vagina epitheel, omliggende
bindweefsel, urethra en blaas
Urogenitale verschijnselen:
droge vagina
pijn bij het vrijen
minder libido
jeuk
verandering afscheiding
dysurie
pollakisurie
urineweginfecties
incontinentie
Uiterlijke veranderingen:
gewichtstoename, vooral rond de
taille
huid minder soepel en vochtarm
(droog en rimpelig)
evt. toename beharing (snor,
baard, armen, benen)
dunner worden van beharing
Droge, geïrriteerde ogen
Effect op het bewegingsapparaat:
Spier en gewrichtspijnen
Welke belangrijke lange termijn veranderingen zijn er (risicofactoren)?
Toename hart- en vaatziekten
Toename osteoporose
(botbreuken)
Toename borstkanker
Wat is de meest effectieve behandeling voor overgangsverschijnselen?
HST
Waarom wordt progesteron toegevoegd bij HST?
Om endometrium te beschermen
Wat zijn bijkomende risico’s van HST?
Mamma carcinoom
Cardiovasculair
Osteoporose
Thrombose.
Voordelen HST?
overgangsklachten verdwijnen
goed voor de botten
goed voor de blaas en vagina
goed voor huid, haar, slijmvliezen
Nadelen HST?
(soms) weer “ongesteld”
steeds weer hormonen slikken /
plakken
soms gespannen borsten
soms misselijk
soms vocht vasthouden
Hoger risico op mamma carcinoom
30
Indicaties HST?
indien menopauze onder 46 jaar
ernstige overgangsklachten
versterkte botontkalking onder 50 jr
Contra-indicaties HST?
Borstkanker
Baarmoederslijmvlieskanker
Trombose en/of longembolie
Migraine (als deze hormoon afhankelijk is)
Welke hormonen gebruik je dus bij HST?
Géén baarmoeder:
alléén oestrogenen (liefst in de vorm van oestradiol 0.5, 1 of 2 mg)
Wèl baarmoeder:
- altijd combinatie van oestrogenen + progestagenen
Vormen van progesteron:
- natuurlijk” progesteron, 200mg a.n., 12-14 dagen per maand
Dydrogesteron, 10-20mg per dag gedurende 14 dagen
Levonorgestrel spiraal (Mirena)
Liever niet: medroxyprogesteron
Schema voor het geven HSTL->
- Als lokale klachten dan vaginaal: Voorkeur estriol 500mg
Step up voor behandelen van klachten:
Begin met een zo laag mogelijke dosering E2
Verhoog indien de klachten blijven
Cyclisch heeft het voordeel dat bekend is wanneer de bloedingen
optreden
Indien al langer postmenopauzaal of na operatie continu preparaat
Tot welke leeftijd kan je HST geven?
In principe tot 50e levensjaar
Na het 50ste levensjaar elk jaar HST opnieuw evalueren.
Alleen doorgaan met HST bij ernstige overgangsklachten
Take home messages:
- De menopauze is een natuurlijk fenomeen
- Er is weinig aandacht voor menopauzale transitie en op de effecten bij de
vrouw, haar gezin, het werk, de maatschappij - Sommige vrouwen ervaren invaliderende klachten
- Klachten zijn te behandelen met hormoon therapie, maar wanneer:
< 46 jaar: ja …tenzij
46 - 50 jaar: geen verhoogd risico: geen bezwaar HST
tussen de 50 en 56 jaar: nee, tenzij… sociaal invaliderende klachten èn na zorgvuldig
informeren.
Ouder dan 56 jaar: liever niet meer doen! - Preparaat keuze is afhankelijk van indicatie, klachten en aan / afwezigheid
baarmoede
